اگر حواشی‌های ایجاد شده پیرامون انتشار فایل صوتی مصاحبه آقای ظریف وزیر امورخارجه را کنار گذاشته و از آن عبور نماییم، فایل صوتی منتشر شده، خود حاوی نکات و بعضاً تناقضاتی است که توجه به آن نه تنها لازم و ضروری، بلکه می‌تواند چراغ راهی برای حافظه ملت و افراد متخصص در عرصه روابط بین الملل و سیاست خارجی باشد.
انتشار فایل صوتی مذکور بیش از پیش مشخص نمود که فردی می‌تواند بیشتر از 40 سال در حوزه‌ای هم‌چون عرصه روابط بین الملل و سیاست خارجی کشور حضور داشته باشد، و شاید در پی آن بسی تجربیات فراوان کسب نماید ولی به زمان مقتضی آنچنان که باید و شاید در قامت یک دیپلمات با سابقه و کهنه کار و مقام عالی وزارت ظاهر نشود و همه دانش و سال‌ها تجربه‌ی کسب شده که انتظار می‌رفت به کار بسته شود، مغفول بماند.
این فایل بیشتر از هر چیزی، خالی از زبان و بیان محترمانه‌ی رسمی و دیپلماتیک است و گاهی با شوخی و مزاح‌های مصاحبه کننده و مصاحبه شونده به پایین‌ترین سطح ممکن می‌رسد؛ به ویژه آنجا که مربوط به ارتباط کاری خانم اشتون مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مقامات وقت داخلی به عنوان مذاکره کننده با ایشان مطرح می‌گردد. و یا حتی نظر شخصی مصاحبه شونده نسبت به یکی از معاونین خود بسی جای تعجب دارد.
در دقایق آغازین مصاحبه فرموده می‌شود ” در دنیای امروز شما مستمعین و مخاطبینتان را نمی‌توانید انتخاب بکنید وقتی صحبتی می‌کنید همه می‌شنوند لذا مخصوصاً زمانی که شما درگیر مذاکره هستید یا درگیر یک مذاکره هم یک نوع تعامل بالاخره در بازار سیاست جهانیه دیگه. یک دیپلمات نه پول داره نه تفنگ داره. دیپلمات سلاحش مذاکره‌اس سلاحش گفتگوعه سلاحش تویئت سلاحش بیانیه‌اس سلاح دیگه‌ای یک دیپلمات نداره. مگه اینکه بگوییم دیپلمات فقط یک کاره رو بنایی انجام می‌هد و هیچ اصالتی کاره دیپلماسی نداره اگه این رو اعتقاد نداشته باشیم و فکر کنیم که دیپلماسی و حقوق بین الملل و سازمان‌های بین المللی خودشون یک ابزاره قدرت هستند و یک اهرم قدرت باید بپذیریم که بالاخره دیپلمات در این کاری که می‌کند باید یک ظرافت‌هایی را رعایت بکند که یکی از آن‌ها این است که طرف مقابل نباید همه پس پرده‌هارو بداند. “
در این صورت بیان برخی صحبت‌های خارج از عرف دیپلماتیک و سیاسی آن هم در حالی که همچنان سمت عالی وزارت و مقام رسمی کشور بودند کاری بس غلط می‌باشد ولو حتی اگر بنا بر آن بوده است که فایل ضبط شده هیچ گاه منتشر نگردد هیچ ضرورتی به بیان آن، آن هم در شرایط حساس کشور در عرصه داخلی و خارجی نبوده است؛ و عجیب آن که فایلی که قرار بوده هیچ‌گاه منتشر نشود و بلکه با عنوان تاریخ شفاهی و برای تاریخ و به بیان تجربه‌ها و آن سوی دولت ثبت و ضبط گردد در لحظاتی احساساتی و گاه رنگ و بوی انتخاباتی به خود می‌گیرد؛ و همچنان که شخص مصاحبه شونده، اصلی‌ترین و مهم‌ترین نیاز امروز کشور را اجماع قلمداد می‌کند، سخنانی بر خلاف اجماع سازی در جامعه بیان می‌گردد. و شاید چه بهتر بود خاطرات و تجربیات اشخاص پس از دوره مسئولیت خویش به درستی و بدون اغراض سیاسی منتشر شود تا بتواند برای دست اندرکاران، عامه مردم و افکار عمومی روشنگری نماید.
در فایل مربوطه، مطالب دیگری مطرح می‌شود که جای تامل دارد. مصاحبه شونده مدعی است برجام و توافق، موجب شد که کشور را از لبه پرتگاه جنگ نجات دهند موضوعی که خود، خالی از ایراد نیست؛ چرا که به اذعان اوباما و کری شالوده همه تحریم‌ها در حال پاشیدن و تداوم آن وضعیت نیز غیر ممکن بوده است. و یا در اواسط مصاحبه گفته می‌شود ” روسیه به نفعش هست که در روابط ما با غرب بحران نباشد اما به نفعش نیست که روابط ما با غرب عادی سازی شود “ آیا واقعاً تصور می‌شود که کرملین فکر می‌کرده که با یک توافق آن‌هم صرفا در حوزه هسته‌ای سال‌ها تنش و اختلافات اساسی و گاه بنیادین حل شده و روابط تهران با غرب عادی سازی می‌شود؟ موضوعی که به نظر بیش از یک نظر پخته و کارشناسانه، نوعی ساده لوحی است.
در آخر، شخص مورد مصاحبه، بارها و بارها بر حاکم بودن میدان در جمهوری اسلامی تاکید می‌کند؛ بایدعرض نمود که در جمهوری اسلامی ایران فقط و فقط یک میدان منافع و امنیت ملی وجود دارد و در آن همه نیروهای مسلح اعم از ارتش و سپاه، وزارت امور خارجه به عنوان مجری دستگاه دیپلماسی و همه اجزای نظام، همگی سربازان این میدان بوده و در جهت آن حرکت می‌نمایند؛ و هدف آن کسب حداکثری منافع و امنیت ملی کشور با کمترین هزینه ممکن است. و مطمئنا در این میدان هر کجا که مصلحت و ضرورت لازم باشد برای تامین منافع گاهی از نیروهای نظامی استفاده خواهد شد و گاه از دستگاه دیپلماسی و یا اجزای دیگر آن؛ هر چند در این میدان، دیپلماسی فعال وغیر منفعل و گفتگوی برابر و کم هزینه بر استفاده از نیروهای نظامی ارجحیت داشته اما بدین معنی نخواهد بود که همیشه و در همه مواقع، دیپلماسی پیشبرنده منافع و امنیت ملی باشد.
در دنیای امروز شما قادر به انتخاب مستمعین و مخاطبین خود نخواهید بود. سخنان و بیانات شما توسط همه شنیده می‌شود. بخصوص زمانی که شما مشغول مذاکره هستید. البته مذاکره هم یک نوع تعامل در بازار سیاست جهانی تلقی می‌شود. دیپلمات نه به واسطه‌ی پول، نه به واسطه‌ی تفنگ، بلکه به موجب مذاکره، گفت و گو، تویئت و بیانیه عمل خواهد کرد و به نوعی این موارد تنها سلاح یک دیپلمات محسوب می‌شوند. مگر اینکه مبنای کار یک دیپلمات را صرفاً رو بنایی و ظاهری بدانیم که در این صورت دیپلماسی فاقد اصالت خواهد بود. اگر به چنین چیزی اعتقاد نداشته باشیم و فکر کنیم که دیپلماسی، حقوق بین الملل و سازمان‌های بین المللی خود یک اهرم قدرت و ابزار قدرت هستند، باید بپذیریم که دیپلمات در این مسیر باید یک سری نکات و ظرافت‌هایی رو مدنظر قرار بدهد و رعایت کند که یکی از آن موارد، این موضوع هست که طرف مقابل نباید همه‌ی پشت پرده‌ها را بداند.