هفتم فروردین ۱۴۰۰ وزرای امور خارجه ایران و چین سند همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین را امضا کردند. این سند با عنوان رسمی «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین» ثبت شد و حوزه‌های سیاسی، امنیتی، دفاعی، فرهنگی، کشاورزی، اقتصادی، علمی، جهانگردی، نفت و انرژی، زیرساختهای مخابراتی و فناوری ارتباطات، تجارت، بهداشت و سلامت و… را شامل شده است.
به گزارش مهر در این سند بر افزایش شناخت متقابل از طریق ارتقای تبادلات مردمی (گردشگری)، رسانه‌ای، سازمان‌های مردم‌نهاد، انجمن‌های دوستی و همکاری دانشگاهی تاکید شده است.
همچنین سرمایه‌گذاری و کمک به تکمیل زیرساختهای لازم برای ارتقای همکاری‌های فرهنگی از جمله گردشگری را مدنظر قرار داده‌اند.
در بخش عناوین اصلی همکاری‌های ۲۵ ساله ایران و چین و در ضمیمه دوم این سند بر مشارکت در ساخت شهرهای گردشگری تاکید شده است. بند «ه» سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در بخش همکاری‌های مالی، اقتصادی و تجاری نیز درباره همکاری مشترک در زمینه گردشگری و میراث‌فرهنگی براساس مفاد ضمائم سند، است.
در ضمیمه سوم نیز بخشی با عنوان «اقدامات اجرایی کوتاه‌مدت» دارد که در بند چهارم آن بر موضوعاتی همچون «همکاری در صنعت گردشگری با تمرکز بر توسعه زیرساختها»، «تسهیل جذب گردشگر از دو کشور»، «توسعه محصولات و خدمات گردشگری»، «پیشبرد همکاری‌ها در زمینه میراث‌فرهنگی و صنایع‌دستی»، «برگزاری منظم جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های فرهنگی دو کشور با بهره‌گیری از ظرفیت‌های سازمان‌های مردم نهاد» و «تقویت انجمن‌های دوستی چین و ایران» تاکید شده است.
اینها نشان می‌دهد که سند همکاری ۲۵ ساله ایران و چین به صورت مستقیم و غیر مستقیم یا روی گردشگری تأثیر گذار است و یا آن را مورد تاکید قرار می‌دهد. در این باره، یکی از کارشناسان حوزه گردشگری و اقتصادی به پژوهش در این باره پرداخته و آن را از جنبه‌های مختلف بررسی کرده است.
علی اصغر شالبافیان عضو هیأت علمی دانشگاه گفت: نگاهی به توافقنامه همکاری ایران و چین؛ نشان می‌دهد این توافقنامه حداقل در سطح فعلی به مزیت‌های دو کشور از جمله اشتراکات فرهنگی توجه نموده است. در این میان، باید دید که از آن چطور می‌توان به نفع گردشگری استفاده کرد. وقتی با این نگاه آن را کاوش می‌کنیم؛ می‌بینیم شاید واژه‌هایی که در آن استفاده شده می‌توانند کدهایی بدهند که حوزه‌های گردشگری و میراث فرهنگی از آن بهره مند می‌شوند.
این کارشناس اقتصادی گفت: وقتی درباره اشتراکات فرهنگی تاکید می‌شود؛ از آن می‌توان محصولات گردشگری یا جاذبه‌های مشترک مثل جاده ابریشم نیز استخراج کرد که هم محل توجه دو کشور است. پس یک رویکرد، استفاده از واژگان است و اینکه چگونه از ظرفیت واژگان توافقنامه؛ به نفع گردشگری بتوان بهره برد.
به اعتقاد شالبافیان؛ گردشگری یکی از مهمترین بخشهایی است که می‌تواند در این توافقنامه نقش آفرینی کند. او افزود: به طور مشخص، در بند دوم مأموریت‌های این توافقنامه، یکی از مأموریت‌ها؛ تأثیر گذاری در حوزه گردشگری دو کشور قلمداد شده است. پس می‌توان گفت یکی از محورهای توافقنامه که به صورت مستقیم به آن اشاره شده؛ گردشگری است. در برخی از بخش‌های این توافقنامه هم گفته که زیرساختهای گردشگری کشور را تقویت کنیم. طبیعی است یکی از موضوعاتی که می‌تواند به وضعیت گردشگری کشور کمک کند، تکمیل، تجهیز و تقویت زیرساختهای گردشگری است.
این استاد دانشگاه گفت: بارها سرمایه گذاران خارجی از طریق وزارت گردشگری و سازمان کمک‌های فنی و اقتصادی ذیل وزارت اقتصاد؛ به دنبال توسعه سهم سرمایه گذاری خارجی در گردشگری بوده اند بنابراین این توافقنامه می‌تواند زمینه توسعه سهم سرمایه گذاری ایران و چین را تسهیل و کمک کند.
این کارشناس گردشگری گفت: در برخی از حوزه‌ها هم الزاماً اسم گردشگری بیان نشده اما گردشگری هم می‌تواند از آن استفاده کند. به عنوان مثال یکی از بخش‌های برجسته توافقنامه؛ تقویت زیرساختهای حمل و نقل دریایی و ریلی است. این زیرساختها اگر تقویت شود به این معناست که حوزه گردشگری نیز منتفع خواهد شد. در واقع توسعه زیرساختهای حمل و نقل ریلی اول به گردشگری داخلی کمک می‌کند تا حمل و نقل ایمن و آسان و شاید ارزان داشته باشیم، حوادث جاده‌ای کمتر شود و دسترسی ما را به مقاصد دورتر داخلی آسان کند.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه این توافقنامه به ورود گردشگران چینی به ایران نیز اشاره می‌کند ادامه داد: چین یکی از سریع‌ترین رشدها را در حوزه گردشگری برون مرزی و گردشگر فرستی داشته است. توانمندشدن چینی‌ها و رونق اقتصاد این کشور از جمله دلایل آن بوده است. اکنون نیز می‌بینیم غالب کشورهای جهان خصوصاً اتحادیه اروپا، کشورهای شرق آسیا، خاورمیانه و کانادا برنامه مدون برای جذب گردشگران چینی دارند و به واسطه اینکه چین بازار جذابی است، آن را در اولویت جذب گذاشته اند.
وی افزود: اما چین، گردشگران برون مرزی خود را به راحتی در اختیار بقیه کشورها نمی‌گذارد. بلکه تمهیداتی ازجمله تفاهمنامه همکاری بین این کشور و کشورهای مقصد، به نام ADS (مقاصد مورد تأیید کشور چین) امضا می‌شود. یعنی دولت چین برای هدایت اتباع خودش به سفرهای برون مرزی، دارای یک برنامه، استراتژی و نظام نامه است و کشورهای مختلف تلاش می‌کنند الزامات آن را محقق کنند. به رغم اینکه بخش خصوصی در چین نقش پررنگی دارد اما دولت در جهت دهی کسب و کارها نیز نقش حساسی ایفا می‌کند به همین دلیل امضای این توافقنامه می‌تواند موجب تسهیل ورود گردشگران چینی به ایران شود. یعنی دولت چین براساس این توافقنامه، ایران را جزو مقاصدی قرار دهد که اتباع خود را برای سفر به ایران ترغیب می‌کند.
شالبافیان گفت: یکی از برنامه‌های کمیسیون گردشگری اتحادیه اروپا نیز برای جذب گردشگران چینی؛ قرارگیری در این فهرست است تا دولت چین مانع سفر اتباعش به اتحادیه اروپا نشود. البته هم اکنون نیز این کشور یکی از بازارهای مورد هدف ایران است و وجود این توافقنامه می‌تواند به تحقق اهداف این بازار کمک بیشتری کند.
این توافقنامه موجب تقویت گردشگری کسب و کار از چین به ایران نیز خواهد شد. چون لازمه محقق نمودن اهداف توافقنامه در حوزه‌های مختلف، انجام سفرهای تجاری است. بنابراین اجرای این توافقنامه در کوتاه مدت، افزایش سهم گردشگران کسب و کار به ایران را به دنبال خواهد داشت.
وی ادامه داد: اگر برای این توافقنامه، سندهای اجرایی پشتیبان و درستی تدوین شود؛ قطعاً به گردشگری کمک می‌کند. در این زمینه ملاحظات متعددی را باید در نظر گرفت. آنچه از این توافقنامه منتشر شده این است که توافقنامه، زمینه‌های کلی همکاری را برجسته کرده است. از نظر من گردشگری یکی از محورهایی است که می‌تواند بخش بزرگی از همکاری ایران و چین باشد. پس باید برای آن برنامه ریزی کرد و نهادهای مسئول و مراکز فکری و پژوهشی نیز آن را مورد بررسی قرار دهند.