به گزارش الف، وزارت بهداشت اعلام کرده است که تاکنون حدود ۹۳۰ هزار دوز واکسن کرونا تزریق شده است. جمعیت بالای ۸۰ سال کشور نیز حدود یک میلیون و ۱۴۵ هزار نفر تخمین زده می شود. وزارت بهداشت ابراز امیدواری کرده است که تا پایان هفته آینده، تزریق واکسن به این گروه از سالمندان تمام شود. همچنین قرار شده است که از حدود ۲۰ اردیبهشت نیز فراخوان واکسیناسیون سالمندان ۷۰ تا ۷۵ ساله از طریق پیامک به آنها اطلاع رسانی شود. 

در همین راستا، علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا تاکید کرده است که هیچ نیازی به مراجعه حضوری برای ثبت نام واکسن وجود ندارد. او توضیح داده است: «حتی اگر کد ملی و شماره تماس کسی را نداشته باشیم، سامانه salamat.gov.ir را تا اواخر هفته آینده معرفی می کنیم تا با ثبت اطلاعات افراد، این مشکل حل شود. بر این اساس، افرادی که در اولویت فعلی واکسیناسیون هستند و پیامک برایشان نرفته است، به آنها اعلام می کنیم که بعد از مدت مشخصی وارد این سامانه شوند و نام و کد ملی خود را ثبت کنند.»

دکتر مجتبی کرمبخش، متخصص پزشکی اجتماعی در گفتگو با الف به چالش های پیش روی واکسیناسیون سالمندان اشاره می کند و می گوید: «باید از همان ابتدا، سامانه الکترونیکی برای خوداظهاری افراد و ثبت نام واکسن کرونا راه اندازی می شد. سپس نظام سلامت با صحت سنجی این داده ها، سالمندان را برای دریافت واکسن کرونا، اولویت بندی می کرد. این اتفاق مانع از شکل گیری صف های طولانی می شد که خودش انتشار دهنده ویروس کووید 19 است.»

او تاکید می کند: «در ابتدا به دلیل ضعف جدی در اطلاع رسانی، مردم را به پایگاه های بهداشتی کشاندند، اما وقتی صف طویل مردم ایجاد شد، اعلام کردند که نیازی به مراجعه حضوری نیست. الان حدود پنج ماه است که فرآیند واکسیناسیون کرونا در جهان به طور جدی آغاز شده است. انتظار می رفت در طول این مدت، حداقل سامانه ویژه ای برای ثبت نام واکسیناسیون کرونا طراحی کنند، نه اینکه همزمان با واکسیناسیون سالمندان، تازه به فکر راه اندازی سامانه جدید باشند.»

کرمبخش در ادامه به موانع فرآیند واکسیناسیون سالمندان اشاره می کند و می گوید: «آمارها می گوید حداقل هشت میلیون ایرانی، پرونده الکترونیک سلامت ندارند. خیلی از پرونده های الکترونیک تشکیل شده فعلی هم ناقص است و نیاز به تکمیل اطلاعات دارد. مثلا آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به بیماری های مختلف صعب العلاج در اختیار نداریم. درواقع متولیان نظام سلامت نمی توانند ادعا کنند که اطلاعات سلامتی و بیماری همه افرد جامعه را دارند. به دلیل همین ضعف آمارها، دور از انتظار نیست که برخی سالمندان و بیماران، بخصوص در مناطق محروم و دورافتاده از واکسیناسیون عمومی جا بمانند.»

او خاطرنشان می کند: «در برخی نقاط کشور مثل مناطق مرزی و روستاهای کردستان و سیستان و بلوچستان، شاهد هستیم که گاهی تا شعاع چندین کیلومتر، هیچ ردی از مراکز ارائه خدمات بهداشتی و درمانی وجود ندارد. برای خیلی از آنها پرونده الکترونیک سلامت، تشکیل نشده است. خیلی از آنها به خدمات اینترنتی هم دسترسی ندارند که بخواهند برای واکسیناسیون، ثبت نام کنند. بنابراین نباید فقط به ارسال پیامک به افراد دارای پرونده الکترونیک سلامت بسنده کرد، بلکه باید نظام سلامت به عرصه بیاید و با کار میدانی در مناطق محروم به شناسایی افراد در اولویت واکسن اقدام کند. این اقدام باعث می شود که سالمندان ساکن مناطق محروم و غیربرخوردار، دسترسی عادلانه ای به واکسن کرونا داشته باشند.»

نوشداروی اطلاع‌رسانی پس از وقوع بحران 

در حالی که در فاز تازه واکسیناسیون کرونا قرار است سالمندان واکسینه شوند، اما هنوز خیلی از سالمندان نمی دانند که چه زمانی به واکسن کرونا دسترسی خواهند داشت. در این بین، ضعف اطلاع رسانی و انتشار برخی اخبار درباره ثبت نام حضوری واکسن نیز موجب شد که صف های طولانی در برخی مراکز بهداشتی کشور ایجاد شود.

ابتدا با انتشار چند لیست مختلف از خانه‌های سلامت و سرای محله‌ها، اعلام شد که افراد بالای ۶۰ سال برای ثبت نام واکسیناسیون کرونا به این مراکز مراجعه کنند. حتی در برخی پایگاه های بهداشتی، نام و کد ملی افراد هم ثبت شد، اما بعد از اینکه صف های طولانی شکل گرفت و اوضاع از کنترل خارج شد، وزارت بهداشت با مشاهده وضعیتی که ایجاد شده بود، اعلام کرد که ثبت نام واکسن کرونا به شکل حضوری نیست. یعنی بعد از اینکه صف های طولانی شکل گرفت و مردم از اقشار مختلف به پایگاه های بهداشتی مراجعه کردند، اعلام کردند که واکسیناسیون سالمندان، به شکل ثبت نام حضوری نیست.

درواقع، بجای آنکه قبل از شکل گیری تجمع غیرضروری در ایام کرونا، اطلاع رسانی شفافی داشته باشند تا مردم در پایگاه های بهداشتی جمع نشوند، علاج واقعه را بعد از وقوع بحران انجام دادند. سوال مهم دیگر این است که اگر از همان اول، قرار بر ثبت نام حضوری برای واکسیناسیون کرونا نبوده است، پس چرا فرم ثبت نام در برخی مراکز بهداشتی در بین مردم توزیع شد؟

اهمیت حفظ سلامت روان سالمندان در پاندمی کرونا

وزارت بهداشت اعلام کرده است که برای واکسیناسیون افراد سالمند به پرونده الکترونیک سلامت افراد نگاه می کند و خودش با افراد سالمند تماس می گیرد، اما اگر فردی پرونده الکترونیک سلامت تشکیل نداده است، می تواند با سامانه ۴۰۳۰ یا ۱۹۰ تماس بگیرد. 

باید در نظر داشت که در طی 14 ماه گذشته، بسیاری از سالمندان در قرنطینه خانگی بوده اند. خیلی از آنها جز در موارد ضروری، پایشان را به بیرون از خانه نگذاشته اند. روانشناسان و مشاوران تاکید دارند که تداوم وضع فعلی می تواند سلامت روان سالمندان را تهدید کند و گروه بیشتری از این افراد را به افسردگی و اضطراب بکشاند. در آن صورت، عوارض این اختلالات روانی ایجاد شده، دست کمی از عوارض کرونا نخواهد داشت. 

به همین دلیل، بسیار ضرورت دارد که فرآیند واکسیناسیون سالمندان در بحبوحه موج چهارم کرونا با سرعت بیشتری انجام شود تا هم ایمنی جسمی آنها در برابر کرونا افزایش پیدا کند و هم سلامت روان آنها بیش از این تهدید نشود.