با برگزاری دور جدیدی از نشست کمیسیون برجام در وین، که ظاهرا مهم ترین گام مرتبط با برجام در دولت جو بایدن است، می توان گفت زمان محک زدن رئیس جمهوری آمریکا در یکی از مهم ترین چالش هایش در عرصه سیاست خارجی فرا رسیده است.

این بار مهم ترین خبر روزِ دنیا کرونا نبود، بلکه مذاکرات نمایندگان ایران و چهار کشور باقی مانده در برجام بود تا مشخص شود آیا می توان به آخرین رمق های باقی مانده در این پیمان برای نجات آن امید بست یا نه. دیپلمات های ایران همراه با نمایندگانی از روسیه، بریتانیا، فرانسه، چین و آلمان روز سه شنبه در هتل امپریال و گراند هتل وین گردهم آمدند تا در پایان جلسه، سید عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه و سرپرست هیات ایرانی، نتایج تمام دلهره ها و امیدهای بسته به اجلاس را به روز جمعه موکول کند. عراقچی گفت: "مذاکرات وین سازنده بود... نشست بعدی ما روز جمعه برگزار خواهد شد."  

رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران نیز روز سه شنبه در وین حضور داشت، گرچه به گزارش آسوشیتد پرس، در مذاکرات برجامی شرکت نکرد. 

پیش از این نشست، مقامات آمریکایی از "مذاکرات میان تهران-واشنگتن" برای احیاء توافق هسته ای و بازگشت ایران به تعهدات برجامی اش سخن گفته اند؛ مساله ای که جمهوری اسلامی ایران قویا تکذیب و تصریح کرده است آمریکا باید تحریم های ظالمانه اش را علیه ایران رفع کند، و پس از راستی آزمایی، تهران نیز تعهداتش را در قبال توافق هسته ای ازسرخواهد گرفت و این که پیش از آن هیچ مذاکره ای با آمریکا برگزار نخواهد شد. 

منابع دیپلماتیک می گویند در پایان نشست روز سه شنبه توافق شد دو گروه کاری تشکیل شود تا راه های بازگشت ایران به تعهدات برجامی و همچنین پیوستن دوباره آمریکا به برجام را بررسی کنند. 

به نوشته روزنامه آمریکایی نیویورک تایمز،" شرکت کنندگان در نشست وین توافق کردند یک گروه تشکیل شود و تمرکز آن چگونگی بازگشت آمریکا از طریق رفع تحریم هایی است که پس از خروج ترامپ اعمال شد. گروه کاری دیگر بر نحوه بازگرداندن ایران به تعهدات برجامی در خصوص غنی سازی هسته ای و همچنین ذخایر اورانیوم غنی شده، متمرکز خواهد شد."  

البته سوابق بدعهدی آمریکا در قبال برجام از یاد ایرانی ها که هیچ، از خاطر متحدان واشنگتن هم نرفته است؛ لذا نمی توان چندان انتظار داشت که واشنگتن برای احیاء توافق هسته ای تمام تحریم های ضد ایرانی را که پس از خروج ترامپ اعمال شدند، لغو کند. و شاید برای همین است که "میخاییل اولیانف" نماینده روسیه در نشست وین و سفیر آن در سازمان های بین الملل در پایتخت اتریش، "محتاطانه" گفته بود: "احیاء توافق بلافاصله صورت نخواهد گرفت. وقت می برد. چقدر؟ هیچ کس نمی داند..." وی البته نشست کمیسیون مشترک برجام را "پیروزی ابتدایی" خواند. 

استقبال محدود از نتایج مذاکرات سه شنبه به روسیه محدود نشده است: "انریکه مورا" معاون دبیر کل سرویس اقدامات خارجی اتحادیه اروپا ، که مهم ترین بخش خدمات دیپلماتیک این اتحادیه است، در توییتی گفت، "نشست سازنده کمیسیون مشترک. برای یک روند مشترک دیپلماتیک، اتحاد نظر و اشتیاق شدید وجود دارد که از طریق تشکیل دو گروه کارشناسی در خصوص عمل به تعهدات و لغو تحریم ها صورت گیرد." 

وی همچنین از تماس های جداگانه با "تمام طرف های مرتبط از جمله آمریکا" خبر داد. 

"ند پرایس" سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز از مذاکرات وین استقبال کرده و آن را "گامی رو به جلو و سازنده" خوانده است.

نشست کمیسیون برجام جمعه گذشته به صورت مجازی در وین برگزار شده بود. گفته می شود این نشست ها مهم ترین اقدامات رو به جلوی دولت بایدن برای پیوستن به توافق هسته ای و همچنین ملموس ترین "پیشرفت" در تلاش برای بازگرداندن ایران به تعهداتش و همچنین حضور دوباره آمریکا در برجام است تا زمینه ای برای رفع تحریم های ضد تهران فراهم شود. 

یکی دیگر از مسایل جنجالی مرتبط با برجام، تلاش آمریکا و متحدانش از جمله عربستان، برای لحاظ کردن فعالیت های موشکی ایران در "برجام جدید" است. مساله ای که نه تنها با امنیت ملی کشور گره خورده، بلکه تحقق آن آشکارا به معنای آن است که ایران خود را در مقابل دشمنان تا بن دندان مسلح، خلع سلاح کند. جمهوری اسلامی ایران بارها تصریح کرده است، هرگز برنامه های موشکی خود را که ماهیتی کاملا دفاعی دارد، محدود نخواهد کرد.

شاید اگر دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا در می 2018 از برجام خارج نمی شد، تعهدات آمریکا را در قبال این پیمان نقض نمی کرد، جمهوری اسلامی ایران را مشمول تحریم های بیشتر قرار نمی داد تا سیاست شکست خورده فشار حداکثری اش را تحویل دولت بایدن بدهد، نشست وین این همه جار و جنجال درپی نداشت و مهم ترین اخبار روز همچنان کرونا، تعداد قربانیان آن و واکسن های ضد کووید-19 بود.  

بایدن که در زمان امضای برجام در سال 2015 معاون رئیس جمهور آمریکا بود، در کارزارهای انتخاباتی اش بارها وعده داد، به برجام بازخواهد گشت ولی اکنون می گوید ایران باید نخست تعهداتش را ازسر بگیرد. اگر جو بایدن در ادعاهای انتخاباتی اش صادق و جدی است، باید بداند زمان آن فرا رسیده است تا سیاست مطالبه و فشار حداکثری و گشایش حداقلی را کنار بگذارد.