در دهه‌های گذشته، ایالات متحده آمریکا یکی از اثرگذاران اصلی بر تحولات این منطقه بوده است؛ اما به علل گوناگون که در ادامه ذکر خواهد شد، دولت آمریکا تصمیم گرفته است تا از این منطقه خارج شود. سؤال مهمی که ذهن را مشغول می‌کند، این است که صهیونیسم جهانی، بعداز آمریکا چگونه امنیت رژیم غاصب صهیونیستی را تضمین می‌کند و با چه ابزاری قصد دارد تحولات منطقه را با اهداف و منافع خویش همسو کند؟

بخش اول: گسترش تعاملات مالی رژیم صهیونیستی با کشورهای منطقه

نشانه‌هایی به ما می‌گوید که ایالات متحده آمریکا قصد دارد تا زمین بازی غرب آسیا را ترک و به یکی از هم‌پیمانان خود واگذار کند. این نشانه‌ها عبارتند از:

• خطر جابجایی قدرت در نظام اقتصادی بین‌الملل: برای دهه‌های متمادی، ایالات متحده آمریکا قدرت بلامنازع اقتصاد جهان بود؛ اما در دو دهه گذشته، اقتصاد چین با سرعت سرسام‌آوری رشد کرد و به رقیبی قدرتمند برای آمریکا بدل شد. چین در سال 2014 حدود 5 درصد از کل تولید ناخالص جهانی را به خود اختصاص داد و برای اولین مرتبه از ایالات متحده پیشی گرفت. طبق پیش‌بینی بانک جهانی، سهم چین در تولید ناخالص جهانی در سال‌های پیش‌رو همچنان رو به افزایش خواهد بود (اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، 1397). به‌نظر می‌رسد دولت ایالات متحده از غرب آسیا به شرق این قاره خواهد رفت تا با تهدید اقتصادی این رقیب قدرتمند مبارزه کند؛
• رشد سرسام‌آور بدهی جهان: مجموع بدهی جهان (بدهی مردم، شرکت‌ها، بانک‌ها و دولت‌ها) نسبت به سال 1980 سه‌برابر شده است. ایالات متحده سهمی 31 درصدی از کل بدهی‌های جهانی را به خود اختصاص داده است. همچنین بدهی این کشور نسبت به تولید ناخالص ملی‌اش 104 درصد است (وب‌سایت روزنامه فرهیختگان، 22/08/1399). به عبارت دیگر، در دهه‌های گذشته، اقتصاد آمریکا، حبابی بوده و با افزایش بدهی به حیات خود ادامه داده است. حبابی بودن اقتصاد بدین‌معناست که در دوران رکود، با کاهش نرخ بهره و افزایش بدهی‌های دولتی، چرخ تولید را به چرخش می‌انداختند و در هنگام تورم، با افزایش نرخ بهره و کاهش هزینه‌های دولتی، سعی در مهار تورم داشته‌اند؛ اما با توجه به حجم بدهی دولتی آمریکا، این ابزار دیگر کارساز نیست. در چنین وضعیتی کاهش هزینه‌ها و بدهی دولت، تنها راه نجات اقتصاد است. خروج از غرب آسیا و کاهش هزینه‌های نظامی حتما یکی از گزینه‌های اول برای فائق آمدن بر این چالش بزرگ اقتصادی است؛
• انفجار جمعیتی در غرب آسیا: میانگین سنی در اغلب کشورهای غرب آسیا بسیار پایین است. طبق آمارها، میانگین سنی این کشورها عبارت است از: افغانستان، 18؛ یمن، 20؛ عراق، 21؛ پاکستان، 23؛ اردن، 24؛ مصر، 25؛ سوریه، 26؛ عمان، 31؛ ایران، ترکیه، عربستان سعودی، قطر و بحرین، 32؛ امارات، 33 و کویت، 37 (وب‌سایت Worldmeters، 22/08/1399).

اغلب این کشورها ظرفیت‌های اقتصادی خوبی ندارند. عراق، سوریه، یمن و افغانستان در جنگ‌های گذشته و حملات ارتش تروریستی ایالات متحده یا هم‌پیمانان منطقه‌ای‌اش زیرساخت‌های خود را تا حد زیادی از دست داده‌اند و نمی‌توانند پاسخگوی نیازهای جوانانی باشند که خیلی زود جویای کار خواهند بود. کشورهای دیگر هم وضعیت اقتصادی مطلوبی ندارند. به‌نظر می‌رسد در آینده‌ای نزدیک، سیل مطالبات مردمی، ثبات سیاسی این کشورها را تهدید خواهد کرد. احتمالا، آینده منطقه، آینده‌ای است پرآشوب و آشفته!

ترجیح آمریکا این است که باتوجه به رشد سرسام‌آور چین، از منطقه غرب آسیا فاصله بگیرد و بر هدف مهم‌تر، یعنی کنترل چین، تمرکز کند.

اما سؤال این یادداشت همچنان باقی است: «صهیونیسم جهانی، بعداز آمریکا چگونه امنیت رژیم غاصب صهیونیستی را تضمین می‌کند و با چه ابزاری قصد دارد تحولات منطقه را با اهداف و منافع خویش همسو کند؟»

اخبار منطقه حاکی از آن است که رژیم غاصب صهیونیستی قصد دارد نقش آمریکا را در منطقه بازی کند و حامی منافع صهیونیسم جهانی باشد.

پنجشنبه، ۲۳ مرداد ۱۳۹۹، برابر با ۱۳ آگوست ۲۰۲۰ امارات متحده عربی و رژیم اشغالگر قدس با یکدیگر در کاخ سفید توافق عادی‌سازی روابط دوجانبه امضا کردند. امارات اولین کشور حاشیه خلیج فارس و سومین کشور عربی، بعد از مصر (۱۹۷۹) و اردن (۱۹۹۴) است که روابط خود با این رژیم از پشت پرده به روی صحنه می‌آورد.

رژیم صهیونیستی به‌دنبال راهی است تا تبادل بانکی با کشورهای خلیج را آغاز کند؛ برای همین دو بانک بزرگ آن، هبوعلیم[1] و لئومی[2]، با سه بانک اماراتی توافق همکاری امضا کردند.

سه بانک «أبوظبي الاسلامي»، «أبوظبي الأول» و «الامارات دبى الوطني» با بانک لئومی قرارداد امضا کردند. علاوه‌بر این، بانک الامارات دبى الوطني با بانک هبوعلیم برای تبادل مالی بین مشتریان شهرک‌های رژیم صهیونیستی و اماراتی توافق کرده است (وب‌سایت خبری الجزیره، 22/08/1399). امارات و این رژیم درزمینه سینما و فرهنگ فعالیت خواهند داشت. همچنین، لجنة أبوظبي للأفلام با مدرسة سام شبيغل للأفلام سينمائي و صندوق السينما الاسرائيلي قرارداد همکاری امضا کردند.

همچنین، شرکت بنادر دبی و بانک لئومی تفاهمنامه‌ای را برای گسترش فعالیت‌های تجاری و خدمات لجستیکی امضا کردند. کشف و بهره‌وری از فرصت‌ها برای رشد و توسعه بنادر، راه‌حل تسهیل تأمین مالی تجاری سرمایه در گردش شرکت‌ها  و بهبود روند جابجایی کالا از اهداف این توافق ذکر شده است. سلطان بن سلیم رشد فرصت‌های تجاری و شکوفایی منطقه را از اهداف این توافق دانسته است (وب‌سایت خبری الخلیج، 22/08/1399).

روز 21 سپتامبر ۲۰۲۰ شرکت بنادر دبی با بندر حیفا قرارداد امضا کرد. مدیر اجرایی شرکت، سلطان احمد بن سلیم، تاجر اماراتی است که برای عادی‌سازی روابط اقتصادی امارات و رژیم صهیونیستی تلاش زیادی می‌کند. براساس این قرارداد، شرکت بنادر سی‌درصد بندر حیفا را در دست دارد. شرکت بنادر تا کنون با دو شرکت حمل‌ونقل دریایی اسرائیلی مذاکره کرده است. همچنین با شرکت Dovertower جهت ایجاد یک خط  مستقیم دریایی از بندر جبل‌علی به بندر ایلات و برای یک خط مستقیم از دبی به حیفا و با شرکت    Shipydrds برای خط بندر به ایلات قرارداد همکاری امضا کرده است (پایگاه خبری الخلیج، 22/08/1399 و پایگاه خبری الخلیج آن‌لاین، 22/08/1399).

به گفته سلطان احمد بن سلیم، انگلستان هنگامی که در منطقه حضور داشت، از طریق شمال کرکوک نفت را به حیفا انتقال می‌داد. مشخص است که از امارات به اسرائیل راه مستقیمی وجود ندارد؛ از یک‌سو کشور عربستان اجازه پرواز هواپیماها از اسرائیل به امارات و برعکس را صادر کرده است و از سوی دیگر از بغداد تا حیفا ۹۰۰ کیلومتر و از بصره تا بغداد ۶۰۰ کیلومتر فاصله است (پایگاه خبری عربی، 22/08/1399).

رژیم صهیونستی سطح تعاملات اقتصادی خود با کشورهای منطقه را بالا می‌برد. تاکنون، علاوه‌بر مصر، اردن و امارات، کشورهای دیگری همچون سودان، بحرین و قطر نیز روابط خود با اسرائیل را علنی کرده‌اند. ادامه این روند، پایگاه اقتصادی اسرائیل را در کشورهای منطقه تقویت خواهد کرد که در اثر آن قدرت سیاسی و نظامی این رژیم فزونی خواهد یافت. همچنین، می‌تواند مرزهای تحت کنترل این رژیم را به مرزهای ایران نزدیک خواهد کرد که می‌تواند تهدیدی جدی برای امنیت ملی کشور باشد.

توصیه‌های سیاستی

• سیاست کشورها در اغلب اوقات تابعی از تعاملات اقتصادی آن‌هاست. بنابراین، گسترش سطح تعاملات اقتصادی با 15 کشور همسایه باید از اولویت‌های حاکمیت قرار بگیرد تا منافع کشورها بیش از رژیم صهیونیستی با جمهوری اسلامی گره بخورد. در چنین وضعیتی، مبارزه با اسرائیل بسیار سهل‌تر از وضعیتی است که دل مردمان و حاکمان کشورهای همسایه با ایران باشد، ولی شمشیرهای‌شان برای اسرائیل بجنگد.

گروه تحلیلی نخ، ایده و فرآیندی کاملا اجرایی برای بازپس‌گیری بازارهای کشورهای همسایه از رژیم غاصب را طراحی کرده است که می‌تواند در اختیار مقامات کشور قرار دهد.

بخش دوم: امارات متحده عربی و تجارت سنگ‌های قیمتی و جواهرات

نقشه تجارت سنگ‌های قیمتی و فلزات گران‌بها در سطح جهان معنادار است، اما اگر داده‌های تجارت این سنگ‌ها و فلزات را درخصوص کشور امارات بررسی کنیم، باتوجه به مباحث بخش اول به فرضیه‌های جذاب‌تری خواهیم رسید. در جدول 1، ارزش واردات سنگ‌ها و فلزات قدیمی به امارات نشان داده شده است.

جدول 1: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک کشور امارات)[3]

نام محصول	ارزش واردات در سال 2015	ارزش واردات در سال 2016	ارزش واردات در سال 2017	ارزش واردات در سال 2018	ارزش واردات در سال 2019
مروارید طبیعی یا پرورده، سنگ‌های گران‌بها یا نیمه‌گران‌بها، فلزات گران‌بها، سکه	45,213,228	52,896,622	54,733,597	54,153,187	58,579,026

 

در جدول 2، گزارش گمرک کشور امارات درمورد ارزش واردات سنگ‌ها و فلزات گران‌بها به تفکیک کشورهای صادرکننده نشان داده شده است.

جدول 2: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک کشور امارات)

کشور صادرکننده	ارزش واردات در سال 2015	ارزش واردات در سال 2016	ارزش واردات در سال 2017	ارزش واردات در سال 2018	ارزش واردات در سال 2019
هند	10752733	11907653	10208754	10986284	11993147
مالی	2508277	1527125	387512	1332928	3218784
هنگ‌کنگ	3344929	2720186	3405867	3281359	2635395
گینه	185804	1078366	2722154	2289649	2244390
آفریقای جنوبی	776086	697854	1324476	2037223	1947097
اوگاندا	94447	366685	401192	1133178	1714377
بلژیک	3046888	2957263	2736361	2117543	1699180
سوئیس	2883835	2057382	2524657	3358805	1549949
مصر	66947	1090359	932404	941943	1382620
ترکیه	1331507	2750239	5613689	1598188	1378814
سنگاپور	1015855	738734	620202	795037	1352441
بوتوسانا	505716	1301154	1416367	1193436	1333340
آنگولا	1053365	949465	1191769	1560247	1293247
غنا	523604	2028972	773791	778269	1280578
روسیه	672985	691425	1025970	1245121	1189588
سودان	1294489	1773327	2389357	1025978	1167187
بریتانیا	1127109	593733	859840	1934690	1136548
ایتالیا	506836	425150	598717	969692	1069419
پرو	2992	426111	617651	434919	1043621
سورینام	412527	437222	108237	398768	1033604
آمریکا	1492590	1385070	1353579	1038947	1001577
افغانستان	7165	237689	92887	100668	976461
لیبی	1361061	2796075	1631150	683737	971570
بولیوی	37776	200489	408153	386726	947996
مالزی	1698194	1418223	259644	946267	859566

 

در جدول 3 نیز، ارزش واردات کشور امارات، براساس آمار گمرک کشورهای دیگر آورده شده است که اصطلاحا به آن آمار انعکاسی گفته می‌شود.

جدول 3: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای واردشده به امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک سایر کشورها)

صادرکنندگان	ارزش واردات در سال 2016	ارزش واردات در سال 2017	ارزش واردات در سال 2018	ارزش واردات در سال 2019
مجموع	43650619	44345542	37577809	38266835
سوئیس	2264075	2180910	3051987	1835686
ترکیه	3067141	6769881	1534637	1581600
آمریکا	1859691	1846331	1442362	1225494
آفریقای جنوبی	368568	436234	621202	533631
برزیل	92948	99665	99533	278745
بولیوی	198515	364605	360382	848896
نامیبا	60200	173760	160900	187517
فرانسه	59670	90242	103224	71183
ماداگاسکار	13796	68350	88746	82321
استرالیا	39472	55173	62675	55435
موزامبیک	0	0	0	4703
کره جنوبی	47317	88159	6928	5274
گرجستان	3962	3384	2545	6122
نیوزیلند	559	418	331	238
ژاپن	14237	16522	6959	3619
نروژ	127	122	158	153
ایسلند	0	0	1	0
تاجیکستان	0	1	10	186
قطر		35468	957	0
ازبکستان		275	0	3498
لیبی	1631145		683739
افغانستان	0	0	0	4
آنگولا	778708	859909	752000	1040718
آنتیگوا و باربودا	0	0	8046	19712
آذربایجان	0	0	2	0

 

در جدول 4 نیز آمار صادرات امارات به کشورهای دیگر نمایش داده شده است.

جدول 4: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای صادره از امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک امارات)

واردکنندگان	ارزش صادرات در سال 2015	ارزش صادرات در سال 2016	ارزش صادرات در سال 2017	ارزش صادرات در سال 2018	ارزش صادرات در سال 2019
کل	40454475	42279524	46499019	45877117	47830970
سوئیس	3920426	7175756	3298769	9081008	13339487
هند	8576998	8437380	10570617	8221101	8965034
هنگ‌کنگ	3211172	3039105	3603276	4205662	3916886
ترکیه	1961904	2040018	4622704	3224247	2785127
بلژیک	3873905	4263596	3660143	4083114	2661640
عربستان	2129389	1159661	3191548	3263546	2626060
آمریکا	950345	1471384	1770535	1691603	1416464
عراق	2899648	2796565	2765413	1295616	1302615
عمان	771104	673637	969382	1213633	1064331
سنگاپور	1594181	1464837	1291706	1012220	1029140
کویت	1170753	821778	995776	1209039	953785
بحرین	839736	704791	1027432	1035034	894276
لبنان	394464	393834	400783	780212	696986
تایلند	415047	346678	417181	598102	693271
سریلانکا	163473	208119	384019	467199	666222
بنگلادش	488911	318643	294043	505255	640805
اردن	402106	292901	417765	484964	585087
مالزی	298031	169838	134049	203740	414833
بریتانیا	280568	266562	381629	359104	371594
ایتالیا	214171	613554	184030	221466	298610
آفریقای جنوبی	71416	305682	86138	125405	227181
نپال	149208	317946	352010	321355	184256
زامبیا	109	13539	41546	51923	171358
سودان	35155	80108	137843	112932	141473
چین	26646	62979	17387	66332	123103
مصر	117571	105101	216092	300764	108353
روسیه	86340	118337	135009	192155	94187

 

در جدول 5 نیز آمار صادرات مجدد امارات نشان داده شده است.

جدول 5: ارزش فلزات و سنگ‌های گران‌بهای بازصادرشده از امارات در سال‌های 2015 تا 2019 به تفکیک کشور (طبق آمارهای منتشرشده توسط گمرک امارات)

واردکنندگان	بازصادرات در سال 2015	بازصادرات در سال 2016	بازصادرات در سال 2017	بازصادرات در سال 2018	بازصادرات در سال 2019
کل	20034373	21305303	27788877	28492101	27116730
سوئیس	1451999	1341476	2300370	6921238	7654107
هند	4579573	6097717	7630845	6393637	5958326
هنگ‌کنگ	2466506	2315800	3073922	3739364	3202122
بلژیک	3807121	4122430	3638765	3946697	2638616
آمریکا	783961	1285340	1665320	1632415	1372515
ترکیه	168008	188859	570409	714685	829874
عراق	1479717	1558166	2036590	699503	694295
لبنان	253487	270881	307205	678507	540752
عربستان	108400	103264	1337860	189019	438358
اردن	37487	14782	22224	255942	412880
تایلند	242514	264291	264166	261872	323595
بریتانیا	186938	155687	317740	294477	304242
بحرین	136481	172659	292851	290458	303827
ایتالیا	170150	379739	167654	195541	239146
سنگاپور	256665	143438	214680	335209	222207
آفریقای جنوبی	42808	82378	61420	91979	193207
کویت	148292	122515	164287	199118	181590
عمان	114741	78010	83247	162099	180648
بنگلادش	9376	23076	3616	81339	179158
مالزی	33345	35842	30507	101045	142607

 

در این آمارها دو نکته بسیار جالب وجود دارد: اول آنکه، تناقض در آمارها مشهود است؛ برای مثال، آمارهای گمرک سوئیس عدد 1835686 میلیارد دلار را روبروی میزان صادرات سنگ‌ها و فلزات گران‌بهای این کشور به امارات نشان می‌‌دهد، درحالی‌که آمار گمرک امارات از واردات این اقلام از سوئیس عدد 1549949 میلیارد دلار را بیان می‌کند که تفاوت بین آنها حدود 300 میلیون دلار است. در جدول‌های بالا، چنین تناقض‌هایی بسیار زیاد است. همچنین، اگر صادرات (47830970)، واردات (58579026) و بازصادرات (27116730) امارات را باهم جمع کنیم به عدد 133526726میلیارد دلار می‌رسیم که بیش از بیست‌وپنج درصد کل GDP (توليى ناخالص داخلی[4]) امارات را تشکیل می‌دهد. به عبارت دیگر، فقط یک قلم از اجناس صنعتی-تجاری این کشور، یعنی سنگ‌ها و فلزات گران‌بها، یک‌چهارم از کل تولید ناخالص داخلی آن را به خود اختصاص داده است و این یعنی تبدیل شدن امارات به هاب بین‌المللی تجارت فلزات و سنگ‌های گران‌بها!

این دو مورد، یعنی تطابق نداشتن آمارهای صادرات و واردات گمرک امارات با آمار مشابه گمرک دیگر کشورها و همچنین سهم عجیب تجارت قلم کالا از کل تولید ناخالص امارات، وقتی در کنار توضیحات بخش اول این گزارش قرار بگیرند، معنادار می‌شوند که آیا آن بخش از آمارهای غیرمنطبق، به جیب رژیم غاصب صهیونیستی واریز می‌شود؟ اگر پاسخ مثبت باشد، این حجم از درآمد مخفی، برای چه کاری صرف خواهد شد؟ سؤال مهم‌تر هم به اثر این نتیجه بر اقتصاد و امنیت ایران برمی‌گردد.

البته اصلا نباید از آمار افغانستان هم به‌راحتی عبور کنیم. گرچه سهم واردات امارات از افغانستان عدد چشمگیری نیست، ولی تفاوت معنادار آمار گمرک امارات (976461 میلیون دلار) و گمرک افغانستان (4 هزار دلار)، در کنار وضعیت اقتصادی، سیاسی و امنیتی افغانستان، حاکی از تجارت کثیف امارات با گروه‌های ترویستی است.

*رشاد نخستین، حدیثه مهرپور و محمدعلی حسنی‌نیک

[1]              . Bankhapoalim - https://www.bankhapoalim.co.il/he

[2]              . Bankleumi - https://arabic.leumi.co.il/

[3]           . منبع تمام جدول‌های این بخش، وب‌سایت معتبر Trademap.org است.

[4]           . طبق آمارهای رسمی، ارزش تولید ناخالص داخلی امارات در سال 2019 بیش از 420 میلیارد دلار بوده است (منبع).