روزنامه همشهری نوشت: آمارها تصویری جالب از نتایج هجوم سرمایهگذاران به بازار سهام در سالجاری به نمایش میگذارند. ارزش معاملات بازار سرمایه طی ۱۱ماه امسال به شکل بیسابقهای رشد کرده و با ۵۰۰درصد افزایش بهرقم ۴۴۵۰هزار میلیارد تومان، یعنی معادل ۱۷۵میلیارد دلار رسیده است. طبق آمارهای موجود امسال تاکنون بورس با ۱۴۰درصد بازده پیشتاز بازارهاست و سکه، مسکن و ارز بهترتیب با ۹۰-۷۵ و۶۰درصد بازده در رتبههای بعدی قراردارند.
هجوم میلیونی به بورس
افزایش ناگهانی تعداد متقاضیان سرمایهگذاری در سالجاری همه معادلات بازار سرمایه را دستخوش تغییر کرد. ورود میلیونی صاحبان پول به بازار سهام نه فقط به تزریق دستکم ۱۲۰هزار میلیارد تومان نقدینگی به بازار سهام و رشد شاخصهای بورس منجر شد بلکه زمینه رشد ارزش معاملات بازار سرمایه را هم فراهم کرد، بهطوری که تازهترین اطلاعات از گردش معاملات بازار سهام، که یکی از مهمترین مولفههای توسعهیافتگی بازارهای سهام است، نشان میدهد: نسبت گردش معاملات در بازار سهام ایران از مرز ۵۰درصد فراتر رفته است. این رقم در طول تاریخ بازار سرمایه ایران بیسابقه است.
این نسبت نشان میدهد چه میزان از سهام شرکتهای بورس در طول یکسال مورد مبادله قرار میگیرد. در بورس نیویورک این نسبت در محدوده ۲۰۰درصد است؛ به این معنا که کل سهام موجود در این بورس در طول سال ۲بار مورد معامله قرار میگیرد. سالها نسبت گردش معاملات در بازار سهام ایران کمتر از ۱۵درصد بود اما با ورود نسل جدیدی از سهامداران این نسبت اکنون از مرز۵۰درصد فراتر رفته است. این آمار نشان میدهد سالانه نیمی از کل سهام موجود در بورس و فرابورس مورد دادوستد قرار میگیرد.
آمارها نشان میدهد طی ۱۱ماه امسال جمعا ۴۴۵۰هزار میلیارد تومان محصولات مختلف ازجمله سهام، اوراق بدهی، کالا، اوراق تسهیلات مسکن، اوراق مشتقه و یونیتهای(واحدهای) صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بازار سرمایه دادوستد شده است که بخش عمده آن مربوط به دادوستدهای سهام بوده است.
معاملات اوراق بهادار
مطابق آمارهای موجود ۷۴درصد از معاملات بازار سرمایه در ۱۱ماه امسال به خرید و فروش سهام اختصاص داشته است. سهامداران طی ۱۱ماه امسال ۲۴۰۰هزار میلیارد تومان سهام در بورس و ۹۱۰هزار میلیارد تومان در فرابورس دادوستد کردهاند. این رقم نشان میدهد ۷۲.۵درصد معاملات در بورس و ۲۷.۵درصد در فرابورس انجام میشود اما در مورد معاملات اوراق بدهی شرایط متفاوت است. طبق آمار موجود در ۱۱ماه امسال جمعا ۴۴۵هزار و ۸۰۰میلیارد تومان اوراق بدهی در بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار ۴۳۲هزارو ۸۰۰میلیارد تومان، یعنی ۹۷درصد معاملات، از طریق فرابورس انجام شده است.
استقبال از صندوقهای سرمایهگذاری
آمارها نشان میدهد واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله روزبهروز بیشتر مورد توجه سرمایهگذاران قرار میگیرد. تا ۲سال پیش، جمع ارزش معاملات این صندوقها کمتراز ۲درصد کل معاملات بازار سرمایه بود اما اکنون ۶درصد از کل معاملات بازار سرمایه به معاملات صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله(ETF) اختصاص یافته است.
طبق این آمارها طی ۱۱ماه امسال سرمایهگذاران جمعا ۲۷۴هزار و ۵۰۰میلیارد تومان از واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله(ETF) را دادوستد کردهاند که نسبت به سال قبل رشد زیادی داشته است. بخشی از رشد معاملات صندوقهای سرمایهگذاری بهدلیل عرضه یونیتهای صندوقهای دارا و پالایش یکم بود. برآورد میشود در سالهای آینده ارزش معاملات این صندوقها با رشد بیشتری مواجه شود؛ بهویژه آنکه صندوقهای سرمایهگذاری کالایی نیز رفتهرفته مورد توجه سرمایهگذاران قرار گرفتهاند. در ۱۱ماه امسال ۶هزار میلیارد تومان از واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری کالایی در بورس کالا دادوستد شده است.
مبادله کالاها
معاملات بازار سرمایه صرفا مختص به اوراق بهادار نیست. بخش مهمی از معاملات بازار سرمایه به دادوستد کالا ازجمله محصولات صنعتی و معدنی، کشاورزی، پتروشیمی و فراوردههای نفتی اختصاص دارد که از طریق بورس کالا و انرژی دادوستد میشود. اطلاعات موجود نشان میدهد در ۱۱ماه امسال جمعا ۳۸۵هزار میلیارد تومان کالا از طریق بازار سرمایه دادوستد شده که از این مقدار ۲۶۵هزار میلیارد تومان از طریق بورس کالا و ۱۲۰هزار میلیارد تومان از طریق بورس انرژی دادوستد شده است. امسال ۱۴۰هزار میلیارد تومان از کالاهای صنعتی و معدنی ازجمله فولاد در بورس کالا دادوستد شده که نسبت به سال قبل ۱۶۲درصد رشد نشان میدهد. معاملات محصولات پتروشیمی و فرآوردههای نفتی هم در سالجاری نسبت بهمدت مشابه سال قبل بهترتیب ۸۹و ۷۷درصد رشد داشته است. در ۱۱ماه امسال ۷۱هزار میلیارد تومان از محصولات پتروشیمی و۵۲هزار میلیارد تومان فراورده نفتی در بورس کالا مورد مبادله قرار گرفته است.
بورس با ۱۴۰درصد بازده در ۱۱ماه امسال پیشتاز بازارهاست؛ سکه، مسکن و ارز بهترتیب با ۹۰-۷۵ و ۶۰درصد بازده در رتبههای بعدی قرار دارند.
بورس همچنان در صدر بازارها
آمارها نشان میدهد با وجود نزول بازار سهام طی ۶ماه گذشته، همچنان میزان بازده سرمایهگذاری در این بازار بیشتر از بازارهای مسکن، طلا و ارز بوده است. اطلاعات موجود نشان میدهد با وجود افت ۵۰درصدی شاخص بورس از ۲۰مردادماه تاکنون، میانگین بازده سرمایهگذاری در بورس طی ۱۱ماه امسال به ۱۴۰درصد میرسد که کماکان بالاتر از همه بازارهاست.
شاخص کل بورس تهران که بیانگر بازده سرمایهگذاری در بورس است در ابتدای سال در محدوده ۵۱۳هزار واحد بود اما اکنون به یکمیلیون و ۲۳۲هزار واحد رسیده است. در همین مدت سرمایهگذارانی که بهجای سرمایهگذاری در بورس، سکه خریدهاند توانستهاند ۹۰درصد بازده بهدست بیاورند؛ قیمت هر سکه طرح جدید از ابتدای سال تاکنون با ۵میلیون و ۴۵۰هزار تومان افزایش معادل ۸۹.۳درصد رشد کرده و اکنون به ۱۱میلیون و ۵۵۰هزار تومان رسیده است.
هر دلار آمریکا نیز در این مدت با ۹هزار و ۵۰۰تومان رشد از ۱۵هزار و ۸۰۰تومان در ابتدای سال به ۲۵هزار و ۳۰۰تومان در پایان بهمنماه رسید. یعنی خرید دلار فقط ۶۰درصد بازده داشته و سرمایهگذاری در این بازار و همینطور بازار طلا در مقابل بازار سهام بهصرفه نبوده است.
در بازار مسکن هم میزان بازده سرمایهگذاری متناسب با رشد بازارهای طلا و ارز بوده است؛ بهطوری که طبق اطلاعات موجود قیمت هر مترمربع آپارتمان در تهران در ۱۱ماه امسال ۷۵.۶درصد رشد کرده که تقریبا نصف بازده سرمایهگذاری در بورس است. قیمت هر متر آپارتمان در تهران امسال بهطور میانگین ۱۱میلیون ۸۴۰هزار تومان افزایش یافته است؛ با این حال این روزها بهدلیل کاهش انتظارات تورمی، بازار مسکن هم مانند بسیاری دیگر از بازارها وارد دوره رکود شده است.