نقل و انتقال سهام شرکت‌ها تابع قوانینی است که رعایت نکردن آنها موجب بی‌اعتبار شدن این جابه‌جایی می‌شود. سهام شرکت‌های سهامی عام در بورس اوراق بهادار و از طریق کارگزاران رسمی معامله می‌شود. اما سهام شرکت‌های سهامی خاص بین افراد خرید و فروش می‌شود و بدون نیاز به واسطه منتقل می‌گردد. در این مقاله، به طور کامل به چگونگی نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص می‌پردازیم.
انواع سهام در شرکت‌های سهامی خاص
در قانون تجارت ایران سه نوع سهام تعریف شده است:
سهام بانام: که بر مالکیت فردی مشخص دلالت دارد و مشخصات صاحب سهام روی آن درج شده است. در نقل و انتقال سهام بانام شرکت‌های سهامی خاص، فروشنده و خریدار مشخص هستند. سهام مدیران که طبق اساسنامه غیر قابل انتقال است و باید برای تضمین خسارت ناشی از تقصیرات آنها در صندوق شرکت به صورت وثیقه باقی بماند از این نوع است. سهام محجورین و صغار نیز که به منظور حمایت از آنها ارائه می‌شود در همین دسته جای می‌گیرد.
سهام بی‌نام: که دارندۀ آن مالک سهام محسوب می‌شود. این نوع سهام را در شرکت‌های سهامی خاص می‌توان به صورت سندی در وجه حامل منتقل کرد. سهام بی‌نام بین خود افراد جابه‌جا می‌شود و شرایط و تشریفات قانونی خاصی برای انتقال آن وجود ندارد.
سهام ممتاز: که در مقایسه با سایر انواع سهام در شرکت‌های سهامی خاص از اولویت و امتیازهای ویژه‌ای برخوردار است. تخفیف در پرداخت مبلغ اسمی، تخصیص سود بیشتر، حق اعمال نظر در انتخاب مدیران و مستثنی کردن آنها از زیان‌های شرکت از مهم‌ترین امتیازات آنها هستند. گفتنی است که این شرایط ممتاز باید در مجمع عمومی تصویب و در اساسنامه شرکت به طور شفاف توضیح داده شده باشند.
قوانین نقل و انتقال سهام در شرکت سهامی خاص
سهام شرکت سهامی خاص سندی قابل معامله است. مجموع این سهام‌ها سرمایۀ شرکت را تشکیل می‌دهند و میزان مشارکت، تعهدات و منافع صاحبان آنها را مشخص می‌کنند. این سهام‌ها بانام یا بی‌نام هستند و در برخی موارد با طی کردن روند قانونی به صورت سهام ممتاز نیز درمی‌آیند. مسئولیت افراد در قبال بدهی‌ها و سودی که از این شراکت می‌برند نیز به مبلغ اسمی سهام آنها برمی‌گردد. منظور از مبلغ اسمی سهام در شرکت‌های سهامی خاص، مبلغی است که روی برگه سهام درج شده است و ممکن است بسیار کمتر یا بیشتر از ارزش واقعی آن در بازار باشد. هر گونه نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص باید با تنظیم صورت‌جلسه هیئت‌مدیره یا مجمع عمومی فوق‌العاده انجام بگیرد. همچنین پر کردن فرم انتقال سهام شرکت‌ها در اداره مالیات هم از جانب گیرنده و هم از سوی انتقال‌دهنده الزامی است. به این نکته نیز باید اشاره کرد که اجاره سهام طبق قانون امکان‌پذیر نیست و هر نوع جابه‌جایی سهام باید در اداره ثبت شرکت‌ها ثبت شود.
مدارک لازم برای نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص
- شناسنامه و کارت ملی سهامداران جدید و سهامداران قدیم
- آگهی تاسیس یا آخرین تغییرات شرکت سهامی خاص در روزنامه رسمی
- گواهی پرداخت مالیات نقل و انتقال سهام از سازمان امور مالیاتی کشور
- صورت‌جلسه مجمع عمومی یا هیئت‌مدیره شرکت‌های سهامی خاص
نحوه فروش سهام شرکت‌های سهامی خاص
برای نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص نیازی به تنظیم سند رسمی جداگانه نیست. اما تشریفات قانونی و مراحل کار باید به ترتیب و به طور کامل طی شوند:
- تنظیم صورت‌جلسه مجمع عمومی فوق‌العاده یا هیات‌مدیره در خصوص اجازه نقل و انتقال سهام
- تکمیل فرم درخواست نقل و انتقال سهام شرکت‌های سهامی خاص در سازمان امور مالیاتی کشور
- پرداخت بدهی‌های مالیاتی (هم گیرنده و هم واگذارکننده سهام)
- وارد کردن اطلاعات مربوط به نقل و انتقال سهام در سامانه ثبت شرکت‌ها
گفتنی است که نقل و انتقال سهام شرکت سهامی خاص نیازی به آگهی تغییرات شرکت در روزنامه رسمی و روزنامه کثیرالانتشار ندارد.