به گزارش الف "کِلی بوکار ولاهاس" در گزارشی در Responsible Statecraft- نشریه یک اندیشکده آمریکایی مستقر در واشنگتن – نوشت فشارهای وارد شده به عراقی ها وحشتناک است اما آمریکایی ها خود را به خواب خرگوشی زده اند.
<<وقتی کشوری بدون آن که خود بخواهد، "آزاد" می شود، اوضاع چگونه به نظر می رسد؟ آن هم وقتی حلقه ای از تحولات خشونت بار در آن کشور رخ دهد و شرایط برای خلق خودکامکی ایجاد شود که حتی بدتر از دوران حکومت قبل است؟
کسانی که عراق را به دنبال تهاجم آمریکا در سال 2003 دیدند، و شاهد ناکامی برای بازسازی آن کشور، ظهور و سقوط داعش بودند، می گویند برای یافتن پاسخ این سوال، فقط کافی است به اوضاع کنونی این کشور نگاه کرد نه بیشتر.
روزنامه واشنگتن پست هفته پیش گزارش داد به دنبال اشغال برخی مناطق عراق به دست داعش در سال 2014 و جنگ های متعاقب برای آزاد سازی آن مناطق، همچنان یک میلیون عراقی در داخل این کشور آواره هستند و بسیاری از آنها در اردوگاه هایی زندگی می کنند که قرار است دولت به زودی آنها را تخریب کند. در همین حال کووید-19 سبب شده است اقتصاد بی ثبات عراق به سرعت به سمت سقوط پیش برود به گونه ای که حقوق کارکنان در شهرهای بزرگ پرداخت نشده، طرح های بازسازی یا معلق و یا کاملا کنار گذاشته شده اند. دولت مرکزی جدید یک سال پس از آن که اعتراضات مرگبار خیابانی کشور را فراگرفت، همچنان تلاش می کند راه خود را پیدا کند. به گفته کارشناسانی که با RS گفت و گو کرده اند، دولت های غربی که کشور را به وضع کنونی کشاندند توجه مستقیم چندانی به اوضاع آن نمی کنند به گونه ای که "سلطان سالاری گسترده" در سطح استان ها و همچنین بغداد به سادگی کمک های بین المللی را به ورطه فساد می کشاند.
"عباس کاظم" که هم اکنون در آمریکا است و دورادور شاهد جنگ سال 2003 و عواقب آن بود، دوران جوانی اش را در دهه 1990 در اردوگاه آوارگان داخل عراق به سربرد. کاظم هم اکنون مدیر ابتکار عراق در اندیشکده شورای آتلانتیک در واشنگتن است و می گوید " ضربه وارد شده به عراق بسیار شدید بوده است."
وی در مصاحبه با RS گفت "وقتی درباره اتفاقات عراق صحبت می کنیم و این که چطور می توان آن را بازسازی کرد، این واقعا بخشی است که باید بپذیریم. در کشور اتفاقاتی رخ می دهد که چندین دهه طول می کشد آثار آن رفع شود."
" پیتر فان بورن" مسئول خدمات خارجی سابق آمریکا است که یک سال در عراق بود و مدیریت گروه های بازسازی را در دو استان برعهده داشت. وی اغلب از نقشه متکبرانه آمریکا برای بازسازی عراق با سلیقه های مورد نظر خودشان، ابراز تنفر می کند. بعد از آن که اجرای این طرح عملا غیرممکن شد، وی مجبور شد فعالیت های خود را در عراق رها کند.
وی در مصاحبه با RS گفت "این بخشی از شیوه جنگ افروزی آمریکا است که وارد کشور دیگر می شود بدون آن که مردمش بخواهند و به آنها وعده آزادی می دهد، بعد از مدتی که سیاستمداران آن جنگ را فرزندی ناخوانده تلقی کنند، آمریکا هم آن کشور را ترک می کند."
"الاجه مگنیر" سال ها در بحبوحه آشوب و جنگ، به عنوان خبرنگار جنگی در چندین شهر عراق از جمله بغداد به سر برده است. از نظر او، آمریکا بدون آن که مواخذه شود، هر بلایی بر سر عراق آورد: کشتار صدها هزار عراقی، شهرهای بزرگ و کوچک ویران، محیط زیست آلوده، زمینه سازی برای پرورش تروریست ها و تشدید اختلافات فرقه ای." این طور کاری نمی شود کرد. ما درباره ی انسان ها در اینجا صحبت می کنیم. آمریکا صدام را برکنار کرد – که آدم بدی بود و من هم خوشحالم که او رفته- اما نباید در کشوری دخالت کرد که مردمش آمادگی ندارند. وقتی مردم آماده باشند، آنها خودشان رهبرشان را برکنار می کنند. اگر آماده نباشند، این فرمول کارآیی ندارد."
کاظم با اشاره به ظهور داعش در عراق می افزاید "آنها 40 درصد کشور را اشغال کردند. برخی از شهرها کاملا ویران شدند." وی می گوید بیشترین بخش خرابی ها پس از آزادی این مناطق در سال 2017 رخ داد یعنی زمانی که نیروی هوایی آمریکا و شبه نظامیان طرفدار ایران به یاری عراقی ها شتافتند."
خبرنگار "میزر کامل" در گزارشی که دو سال پس از آزادی موصل از داعش تهیه کرده بود، می نویسد "درباره شهرهایی صحبت می کنیم که دیگر جای سکونت نیستند." در برخی شهرها مانند موصل هنوز هم جنازه های فراوان زیر خروارها آوار هستند، مناطق مسکونی همچنان آلوده به بمب های منفجر نشده هستند. تله های انفجاری همه جا دیده می شوند.
وی یک بار در سال 2017 که دولت مرکزی درگیر جنگ با داعش بود، وارد یک خانه در موصل – مرکز استان نینوا در شمال عراق - شد که چندین خانواده را در خود جای داده بود، مجموعا 64 نفر. دو موشک به آنجا اصابت کرد و سبب شد ذخایر نفت در زیرزمین خانه آتش بگیرد. مردان، زنان و کودکان همگی در آتش می سوختند و فریادشان تا دو ساعت شنیده می شد. "همسایگان بدون استثناء از فشار سهمگین عصبی و روانی صحبت می کردند که اجساد رها شده در آن ساختمان، بر آنها وارد می کرد. آنجا بسیار خطرناک شده بود. محلی برای تامین غذای سگ ها و آشیانه ای برای مارها."
فشارهای عصبی دیگری هم وجود دارد: شش سال پیش بسیاری از کودکان عراقی در کلاس های درس داعش در حال آموزش بودند. آنها شاهد بودند که والدین و سایر اعضای خانواده هایشان چگونه به دست عوامل داعش کشته و یا طرد می شدند. دولت عراق، اکنون کسانی را که در زمان به اصطلاح خلافت داعش به دنیا آمدند، به عنوان شهروند به رسمیت نمی شناسد...
دانشگاه "براون" در ایالت "رود آیلند" آمریکا در سپتامبر گذشته در گزارشی درباره هزینه های جنگ نوشت، جنگ هایی که آمریکا پس از یازده سپتامبر به راه انداخت، به آوارگی دست کم 37 میلیون نفر در خاورمیانه، شمال افریقا و افغانستان در بیش از دو دهه منجر شده است. تا سال 2007 حدود 4.7 میلیون نفر در عراق منازلشان را ترک کردند. در دوران اشغالگری داعش در سال 2014، دو میلیون نفر بالاجبار آواره شدند. البته بیشتر این افراد مجددا اسکان داده شده اند اما همچنان بیش از یک میلیون نفر آواره هستند. به گفته مگنیر، اغلب ساکنانِ اردوگاه ها کسانی هستند که خانه هایشان ویران شده است، یا به دست داعش، یا در عملیات آزادسازی و یا به دست همسایگان.
اغلب این افراد بی گناه هستند، اما قربانی فرهنگ قبیله ای شده اند که بهای ارتباط مستقیم و حتی غیرمستقیم اعضای خانواده هایشان را با داعش یا شورشیان سنی می پردازند که مخالف داعش نبودند.
به گفته منتقدان، سیاست آمریکا در تغییر رژیم عراق این کشور را ناکارآمدتر و از نظر روانی ورشکسته تر از قبل کرده است.
به گفته فان بورن، ما ( همواره) "از ویرانی هایی که خود ایجاد کرده ایم عبور می کنیم. جنگل های جنوب شرق آسیا را با عامل نارنجی (ماده شیمیایی که آمریکا در جنگ ویتنام به کار برد) سوزانده ایم، کشورهای کارآمد مانند لیبی، سوریه و عراق را که به امپراتوری آمریکا اعتراض می کنند، به کشورهایی شکست خورده تبدیل کرده ایم."
"جو بایدن که از ضرورت رهبری جهانیِ آمریکا سخن می گوید، شاید باید ابتدا با کسانی صحبت کند که ما رهایشان کرده ایم."
... هزینه بازسازی عراق بیش از 150 میلیارد دلار است. به گفته کاظم "عراقی ها چنین پولی ندارند. بیش از دو سال از شکست داعش گذشته است و برای جبران این خسارات، هیچ کمک قابل توجهی نشده است. بهتر است مردم به این حقایق ناخوشایند توجه کنند."