به گزارش الف، عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی گفته است: «از آنجا که خرید واکسن کرونا بایستی از مسیر رسمی سازمان جهانی بهداشت (کواکس) انجام گیرد، تاکنون هر طریقی برای پرداخت و انتقال ارز مورد نیاز، به خاطر تحریم غیرانسانی دولت آمریکا و ضرورت اخذ مجوز اوفک (دفتر ویژه نظارت وزارت دارایی آمریکا بر اموال خارجی) با مانع مواجه شده است.»
او انتقاد کرده است: «کره جنوبی نیز بابت انتقال پول از مسیر U-turn دلار برای خرید های بشر دوستانه، نتوانست تضمینی برای عدم مصادره پول بانک مرکزی ایران توسط دولت آمریکا در هنگام انتقال ارز بدهد. البته انتقال پول از مسیرهای دیگر تحت پیگیری است و خرید واکسن از دیگر کشورها نیز در دستور کار همکاران وزارت بهداشت قرار دارد.»
کواکس (covax) طرحی است که در آن کشورهای ثروتمند جهان متعهد هستند که خرید و توزیع واکسن کرونا در سراسر جهان، عادلانه باشد و در اختیار همه کشورها قرار بگیرد. فعلا در این طرح بر اساس اظهارات مسئولان بانک مرکزی، ایران برای خرید و واردات واکسن کرونا با مشکل انتقال ارز مواجه شده است.
ماهانه 100 میلیون یورو صرف تامین ارز واردات دارو می شود
برخی کارشناسان دارویی، استدلال های بانک مرکزی برای تهیه واکسن کرونا را چندان منطقی نمی دانند. آنها می گویند هر ماه میلیون ها دلار دارو به کشور وارد می شود و مسیر انتقال ارز برای خرید واکسن هم خارج از این رویه نیست.
دکتر ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو هم در پاسخ به صحبت های رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرده است: «در حال حاضر همه واکسن‌ها ساخته شرکت‌های اروپایی و آمریکا نیستند و کشورهای چین، هند و روسیه هم در حال ساخت واکسن هستند و می‌توان با آنها وارد معامله شد.»
او به سپید توضیح می دهد: «مطمئن هستم که بانک مرکزی ماهانه حدود 100 میلیون یورو برای واردات دارو و مواد اولیه آن و نیز واردات تجهیزات پزشکی به شرکت‌ها می‌دهد. اگر نمی‌توانستیم یک ماه دارو وارد کنیم دچار کمبودهای فاجعه‌بار می‌شدیم. ازاین‌رو می‌توان نتیجه گرفت که این روند انتقال ارز ادامه دارد. ضمن اینکه کل مبلغ ارزی مورد نیاز برای خرید واکسن شاید دو یا در نهایت سه برابر این مبلغ صد میلیون یورو باشد. درواقع، این مبلغی نیست که مسئولان بابت آن نگرانی جدی داشته باشند.»
دکتر محمدرضا جمیلی، داروساز که در حوزه واردات دارویی هم فعال است، در گفتگو با الف، تصریح می کند: «اصلا نیازی نیست که مبالغ کلانی به صورت یکجا به حساب شرکت های دارویی بابت خرید واکسن کرونا واریز شود و قرار نیست ما یک مبلغ کلان را انتقال بدهیم. ما نیاز نداریم که واکسن کرونا را در یک مرحله خریداری کنیم، بلکه خرید واکسن کرونا باید در طی چند مرحله انجام شود که انتقال مبالغ ارزی اندک برای هر مرحله از خرید تولید واکسن نیز بسیار راحت خواهد بود.»
او تاکید می کند: «اگرچه دانشمندان ایرانی، تلاش زیادی برای تولید واکسن کرونا دارند، اما واقعیت این است که هنوز تا مرحله رسیدن به واکسن ایرانی، فاصله زیادی داریم، زیرا هنوز فاز انسانی آزمایش تولید واکسن ایرانی نیز تکمیل نشده است. در این مرحله، افکار عمومی انتظار دارد که خرید واکسن موثر کرونا از شرکت های معتبر جهانی در اولویت قرار بگیرد. در این مسیر باید از همه ظرفیت ها و توان دیپلماسی کشور استفاده کنند تا موانع ارزی برای واردات واکسن کرونا مرتفع شود.»
واردات شیر مرغ تا جان آدمیزاد
با نگاهی به وضعیت تجاری ایران می توان به این نتیجه رسید که مسیر واردات انواع و اقسام کالاها به ایران هموار است؛ طوری که حتی گاهی برخی تولیدات داخلی هم به دلیل واردات بی رویه دچار آسیب می شوند. به همین دلایل نیز برخی کارشناسان می گویند که صحبت از موانع واردات واکسن، چندان محلی از اعراب ندارد.
دکتر سعید امانت دار، اقتصاددان در گفتگو با الف به همین موضوع اشاره می کند و می گوید: «در هشت ماهه اول امسال، فقط حدود 23 میلیارد دلار واردات کالا داشته ایم. حتی تراز تجاری کشور نیز منفی است و سهم واردات، همچنان بیشتر از صادرات است. درست است که بسیاری از اقلامی که وارد می شود، در زمره کالاهای اساسی است، اما حجم زیادی از این واردات نیز شامل کالاهای غیرضروری می شود که حتی نمونه داخلی هم برای خیلی از آنها وجود دارد. بنابراین نمی توان گفت کشور ما برای واردات واکسن و دارو با موانع ارزی جدی مواجه است، زیرا وضعیت واردات ایران کاملا خلاف این موضوع را نشان می دهد.»
او خاطرنشان می کند: «البته نمی توان گفت که کشور ما برای واردات واکسن با هیچ مشکل ارزی مواجه نیست، بلکه حرف ما این است که مشکل ارزی جدی در این مسیر وجود ندارد. واردات ماهانه میلیون ها دلار دارو به کشور نشان می دهد که تامین ارزی برای واردات واکسن کرونا و انتقال این ارز، اتفاق غیرممکنی نیست.»
امانت دار یادآور می شود: «بسیاری از کمپانی های بزرگ دارویی در آمریکا، شعبات مختلفی در اروپا و آسیا دارند که ما همین الان هم از شعبات متعدد آنها دارو یا مواد اولیه دارویی خریداری می کنیم و در انتقال ارز نیز دچار مشکل نیستیم. خرید واکسن کرونا از واسطه های اروپایی و آسیایی نیز مشابه همین شرایط است. به نظر می رسد که واردات واکسن کرونا به عزم جدی تر و رایزنی گسترده تری نیاز داشته باشد.»
باید در نظر داشت که در چند روز گذشته، آگهی تورهای تفریحی و پزشکی برای تزریق واکسن کرونا در ترکیه هم داغ شده است. اگر این تورهای گردشگری گسترش یاید، در آن صورت با خروج ارز گسترده ای از کشور مواجه خواهیم شد. واردات واکسن کرونا و تامین ارز مورد نیاز آن قطعا ارزبری کمتری نسبت به این تورهای تفریحی خواهد داشت. ضمن آنکه همه افراد جامعه نیز امکان مالی رفتن به سفرهای خارجی را ندارند. درواقع، دولت بر اساس وظایف حاکمیتی که بر عهده دارد، موظف است که با تامین واکسن کرونا برای افراد غنی و فقیر، سطح سلامت جامعه را ارتقا دهد و مانع از تداوم کشتار کرونا در کشور شود.