به گزارش الف، قرار شده است که از ابتدای مهرماه واکسن آنفلوآنزا از طریق داروخانه ها بین مردم توزیع شود. حمیدرضا شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو نیز درباره نحوه توزیع واکسن آنفلوآنزا توضیح می‌دهد: «در حوزه تامین واکسن آنفلوآنزا، سال گذشته یک میلیون و ۶۰۰ هزار دوز واکسن آنفلوآنزا مصرف شده بود، اما امسال حدود ۱۴ میلیون دوز واکسن را پیش‌بینی کرده‌ایم. این واکسن در داروخانه ها با اولویت افراد بالای ۶۵ سال عرضه خواهد شد. از ابتدای مهر افراد سالمند بالای ۶۵ سال با ارائه کارت ملی و ثبت کد ملی خود در داروخانه‌ها می‌توانند واکسن را دریافت کنند و در فاز بعدی سایر افراد می‌توانند برای تهیه واکسن به داروخانه‌ها مراجعه و واکسن را با ارائه کارت و کد ملی تهیه کنند.»
او با تاکید بر اینکه تزریق واکسن آنفلوآنزا برای همه مردم ضروری نیست، یادآور می شود: «همان‌طور که بارها اعلام‌شده است، تصور می‌کنیم امسال به دلیل رعایت پروتکل‌های بهداشتی نظیر فاصله‌گذاری اجتماعی، رعایت بهداشت فردی مثل ضدعفونی کردن مداوم دست‌ها و استفاده از ماسک، احتمال آلودگی به ویروس آنفلوآنزا بسیار کمتر از سال‌های قبل باشد. بنابراین تزریق این واکسن برای سایر افراد ضروری نیست. در کشورهای نیمکره جنوبی نیز که زمستان را پشت سر گذاشته‌اند، شیوع آنفلوآنزا به همین دلایل کمتر از سال‌های گذشته بوده است.»
شانه ساز درباره احتمال فروش واکسن تقلبی آنفلوآنزا در بازار نیز هشدار می دهد: «واکسن‌های مورد تایید سازمان غذا و دارو دارای برچسب اصالت است و واکسن‌های فاقد برچسب اصالت مورد تایید این سازمان نبوده و تقلبی است. بنابراین توجه به وجود برچسب اصالت و استعلام آن از سامانه ttac برای اطمینان از اصالت و سلامت آن ضروری است.»
آیا با تزریق واکسن آنفلوآنزا، تشخیص کرونا راحت‌تر می‌شود؟
با توجه به اینکه علایم آنفلوآنزا و کرونا شباهت زیادی با یکدیگر دارد، در این شرایط اگر فردی به علایمی مشابه این دو بیماری دچار شود، نمی توان براحتی تشخیص داد که به کدام بیماری مبتلا شده است. برخی کارشناسان معتقدند تزریق واکسن آنفلوآنزا موجب می شود که بسیاری از افراد در صورت داشتن علایمی شبیه آنفلوآنزا و کرونا، سریع‌تر برای درمان مراجعه کنند، زیرا علایم بیماری خود را کرونا فرض خواهند کرد و نه آنفلوآنزا.
دکتر محمد هنرپرور، متخصص بیماری های داخلی نیز در گفتگو با الف تاکید می کند: «باید در نظر داشت که آزمایشگاه ها و مراکز تشخیصی، ظرفیت محدودی دارند. اگر پیک کرونا و آنفلوآنزا در پاییز با یکدیگر آغاز شود، در آن صورت احتمال دارد که به دلیل شلوغ شدن مراکز تشخیصی، جواب آزمایش ها با تاخیر زیادی همراه باشد و یا حتی ظرفیت برخی آزمایشگاه ها، جوابگوی همه مراجعان نباشد. تزریق واکسن آنفلوآنزا موجب خواهد شد که افراد در صورت داشتن علایمی شبیه آنفلوآنزا، بلافاصله به بیماری کرونا مشکوک شوند. این اتفاق ممکن است موجب شود که آنها سریع تر برای درمان مراجعه کنند که در صورت تشخیص پزشک نیز تست کرونا از آنها گرفته خواهد شد. البته تزریق واکسن آنفلوآنزا، ایمنی صددرصدی ایجاد نمی کند، اما اگر فردی واکسن آنفلوآنزا تزریق کند، ولی باز هم به علایمی شبیه آنفلوآنزا و کرونا مبتلا شود، در آن صورت احتمال اینکه به بیماری کرونا مبتلا شده باشد، بسیار بالاتر خواهد بود. در چنین شرایطی، پزشک هم فرض اولیه را بر ابتلا به کرونا خواهد گذاشت.»
او خاطرنشان می کند: «بارها کارشناسان نظام سلامت اعلام کرده اند که نیاز نیست واکسن آنفلوآنزا را همه تزریق کنند. خانم های باردار، کودکان بین شش ماه تا شش سال، سالمندان بالای 60 سال، افراد مبتلا به بیماری های خاص، مزمن و صعب العلاج و همچنین کادر درمان در اولویت تزریق واکسن آنفلوآنزا هستند. سایر افراد حتی اگر به بیماری آنفلوآنزا هم دچار شوند، احتمال اینکه عوارض سنگینی بر سلامت آنها برجای بگذارد، بسیار پایین است. اگر همان پروتکل های بهداشتی درباره کرونا رعایت شود، احتمال ابتلای افراد به بیماری آنفلوآنزا بسیار کمتر خواهد شد. به همین دلیل، نباید مسابقه ای برای تزریق واکسن آنفلوآنزا در جامعه ایجاد شود و رسانه ها نیز باید این آگاهی علمی را به مردم منتقل کنند تا صف طویل تزریق واکسن آنفلوآنزا ایجاد نشود.»
او یادآور می شود: «تزریق یک بار در سال برای واکسن آنفلوآنزا کفایت می کند و تزریق بیشتر، می تواند عارضه ایجاد کند. ایمنی این واکسن نیز تا یکسال است، زیرا هر سال شاهد تغییراتی در ویروس آنفلوآنزا هستیم و به همین دلیل، تزریق واکسن آنفلوآنزا، ایمنی دائمی نمی آورد.»
خطر رانت و بازار سیاه در مراحل توزیع واکسن آنفلوآنزا
قرار شده است که واکسن آنفلوآنزا فقط از طریق داروخانه ها توزیع شود. بعد از دریافت این واکسن هم می توان در هر درمانگاهی آن را تزریق کرد.
دکتر محمدرضا ابوالفتحی، داروساز نیز در گفتگو با الف به لزوم نظارت بر فرآیند توزیع واکسن آنفلوآنزا اشاره می کند و می گوید: «باید منتظر واکنش مردم باشیم و ببینیم که چه میزان تقاضا برای واکسن آنفلوآنزا وجود دارد. در همه جای دنیا، کادر درمان در اولویت تزریق واکسن آنفلوآنزا هستند، اما در کشور ما بسیاری از فعالان بخش خصوصی در حوزه سلامت مثل داروسازان، دندانپزشکان و پزشکان صاحب مطب، گلایه دارند که سهمی از واکسن آنفلوآنزا برای آنها کنار گذاشته نشده است؛ در حالی که آنها در زمره گروه های پرخطر به حساب می آیند. بنابراین نیاز است که قبل از توزیع عمومی واکسن آنفلوآنزا، ابتدا سهمی برای افراد پرخطر مثل کادر درمان، بیماران مزمن، سالمندان و کودکان در نظر بگیرند.»
ابوالفتحی تاکید می کند: «احتمال اینکه بخواهد بازار سیاهی برای واکسن آنفلوآنزا و یا هر واکسن دیگری ایجاد شود، همواره وجود دارد. هرچقدر میزان تقاضا برای این واکسن زیاد باشد، به همان نسبت هم احتمال ایجاد بازار سیاه وجود دارد. در این شرایط، صرفا افزایش نظارت ها می تواند نفوذ این بازار سیاه را کمرنگ کند. قیمت این واکسن حدود 42 هزار تومان خواهد بود، اما احتمال دارد همین واکسن با قیمتی چندین برابر گران تر به کشورهای اطراف قاچاق شود. بنابراین بسیار مهم است که از مرحله عرضه تا مرحله تزریق، واکسن آنفلوآنزا ردیابی شود، زیرا ارز دولتی به آن تخصیص داده اند.»
او تصریح می کند: «اگر می خواهیم رانت و بازار سیاه شکل نگیرد، نباید فقط در مرحله عرضه واکسن آنفلوآنزا نظارت کنیم، بلکه باید در مرحله تزریق هم نظارت جدی وجود داشته باشد. یعنی مطمئن باشیم واکسنی که در اختیار یک فرد قرار گرفته، در نهایت به تزریق منجر شده است. در حقیقت، خیلی مهم است که متولیان نظام سلامت، سرنوشت واکسن های توزیع شده را پیگیری کنند. در عین حال نیاز است که با هرگونه انحصار و "پارتی بازی" در مرحله توزیع تا تزریق واکسن آنفلوآنزا، برخورد قانونی شود. البته این آشنابازی ها معمولا فقط زمانی اتفاق می افتد که میزان تقاضا خیلی زیاد باشد، اما در حالت معمول، دسترسی به واکسن آنفلوآنزا چندان سخت و پیچیده نیست که نیازی به ارتباطات خاص داشته باشد.»
در تابستان و پاییز سال گذشته که خبری از ویروس کرونا نبود، حدود یک میلیون و ۸۶۰ هزار دوز واکسن آنفلوانزا به ایران وارد شد. رئیس سازمان غذا و دارو تاکید کرده است که امسال واردات واکسن آنفلوآنزا، حداقل پنج برابر بیشتر می شود. حال باید منتظر ماند و دید که با وجود افزایش واردات واکسن آنفلوآنزا و البته افزایش تقاضا، آیا امسال با کمبود این واکسن در بازار مواجه خواهیم شد یا خیر؟