روز گذشته رییس جوان سازمان تبلیغات اسلامی در آغاز سخنان خود در مجلس نسبت به دکتر خوانده شدنش توسط یکی از اعضای هیئت رییسه واکنشی نشان داد که هر چند به ظاهر مزاح بود و خارج از اصل سخنانش اما به اندازه کافی صریح ، گزنده و تلخ بود که یک نکته بسیار مهم اجتماعی را آن هم در سطح تریبون یکی از قوای سه گانه کشور دوباره یادآوری کند.
یکی از اعضای هیئت رییسه مجلس هنگام فراخواندن حجت الاسلام قمی به جایگاه سخنرانی وی را «دکتر» نامید و وی نیز پیش از آغاز سخنان خود گفت: «اول اینکه بنده دکتر نیستم. آمپولم بلدم بزنم اگر به کار بیاید!...»
حقیقت این است که متاسفانه باب اعطای منزلت های دروغین و پوچ تحت عناوین علمی دکتر و مهندس سال هاست که در کشور ما باز شده و هر چند دستکم شاهد نمونه بزرگی از رسوایی یکی از مقامات سیاسی سابق در این زمینه بوده ایم اما از آنجا که این امر نه در سیاست بلکه در برخی باورهای غلط فرهنگی و اجتماعی ما ریشه دارد همچنان در سطح سیاست نیز انعکاس دارد.
دیرپایی و مقاومت این باور نادرست تا حدی است که حتی وضع قانون در این باره و جرم تلقی شدن استفاده بی جا از این عناوین علمی به اندازه کافی اثرگذار نبوده و نتوانسته در این زمینه رفتار سازی یا فرهنگ سازی کند و همچنان جامعه ما با این بلیه مواجه است که مدرک علمی و نه دانش و سواد به منزله یک امتیاز مورد بذل و بخشش و خرید و فروش قرار می گیرد و مایه ترقی افراد در جایگاه های مختلف می شود.
میل به ترقی کردن در امور دنیوی در کوتاه ترین زمان ممکن و با راحت ترین ابزار های در دسترس اساسا فرهنگ عمومی جامعه ما را تنزل داده و باعث شده حتی برخی حوزه های علمی نیز از این آفت در امان نمانند و سیل بذل و بخشش عناوین علمی در مواقع مقتضی، یا از روی ادای احترام یا از روی حدس و گمان نثار این و آن شود. کار به قدری بالا گرفته که می توان گفت همه ایرانیان در حال حاضر اساسا دکتر و مهندس هستند مگر اینکه خلافش ثابت شود! دلیل دکتر خوانده شدن رییس جوان سازمان تبلیغات هم از این دو حال خارج نیست یا عضو محترم هیئت رئیسه خواسته اند به میهمان آن روز مجلس احترام بگذارند یا اینکه بنابر احتیاط واجب و از روی اصل برائت یاد شده درباره ما ایرانیان پیش خودشان فکر کرده اند لابد ایشان هم در این جایگاه باید تا حال یک دکتری برای خود ردیف کرده باشد!
در همین روزها که امتحانات آنلاین مدارس و دانشگاه ها برقرار است روی جدید دیگر این عادت نادرست فرهنگی را شاهد هستیم به گونه ای که یکی از خبرگزاری‌ها در گزارشی در این باره نشان داده است که «آگهی‌های همیار و کمک برای حضور در امتحانات آنلاین، به لیست متعدد خدمات غیرمعمول اضافه شده است. خدمت جدیدی که در آن دانشجویی برای ساعت امتحان آنلاین، دانشجوی دیگری را به کمک می‌گیرد و قیمت این خدمت هم توافقی تعیین می‌شود» !
شکل قدیمی تراین قبیل «زرنگی» ها یا «کاسبی»ها یا «تقلب»ها را همه ما در خیابان انقلاب تجربه کرده ایم جایی که انوع و اقسام خدمات مربوط به نگارش پایان نامه و مقاله علمی و خرید مدرک دانشگاهی هر روز در جریان است ، همچنین در خیل متقاضیان ورود به سطوح دکتری به خصوص در دانشگاه های انتفاعی که استانداردهای لازم و سطح آموزشی مناسب را نادیده می گیرند و سهم زیادی در این چرخه مبتذل ایفا می‌کنند.
اصلاح این باور و رفتار نادرست مانند هر پدیده فرهنگی دیگر زمان می برد اما حرکت نخست در این راه همین نوع برخورد صریح و حتی گزنده ای است که رییس جوان سازمان تبلیغات در یک جایگاه رسمی از خود نشان داد. باید هزینه استفاده بی جا یا حتی زیاده روی در استفاده از آن در جامعه افزایش یابد. چرا که به درستی گفته اند مشک آن است که خود بگوید نه آنکه عطار بگوید !