عوامل ایجاد اضطراب در دانش‌آموزان چه هستند؟

گروه سلامت الف،   3990313037

رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش خوزستان با اشاره به راهکارهای کاهش اضطراب ناشی از امتحان، گفت: دانش‌آموز باید نحوه مطالعه صحیح را یاد بگیرد و با توجه به عملکرد خود برنامه‌ریزی و برای خود انگیزه ایجاد کند.

جعفر ممبینی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: اضطراب، احساسی است که دانش‌آموزان معمولا در فصل امتحانات و یا در طول سال تحصیلی تجربه می‌کنند. به طور کلی اضطراب فرد را در شرایطی قرار می‌دهد که در مورد توانایی خود دچار تردید می‌شود. نتیجه آن نیز این است که فرد توانایی مقابله با موقعیت‌های دشوار را نخواهد داشت و اگر در موقعیتی قرار گیرد که نیازمند حل مشکل است، اضطراب و نگرانی بیشتر می‌شود.

وی افزود: به عنوان مثال دانش‌آموز با خود می‌گوید که "من چیزی یاد نمی‌گیرم"، به اصطلاح به خود برچسب می‌زند و باعث می‌شود که تمرکز حواس خوبی نداشته باشد که در نتیجه آن واکنش‌های فیزیولوژیک در فرد ایجاد می‌شود. از جمله این واکنش‌ها می‌توان به تپش قلب، خشکی دهان، تعرق کف دست و پا، بی‌خوابی، لرزش دست، عدم تمرکز، آشفتگی ذهنی، هیجانات افراطی، خشم و ضعف سیستم ایمنی بدن اشاره کرد. این علائم در دانش‌آموزانی دیده می‌شود که اضطراب زیادی دارند.

رئیس مرکز مشاوره اداره‌کل آموزش و پرورش خوزستان با اشاره به اینکه به طور کلی دو نوع اضطراب امتحان وجود دارد، گفت: در نوع اول دانش آموز اضطراب کمتری دارد، در حد معقول است و باعث افزایش انگیزه دانش‌آموز برای درس خواندن می‌شود. اما اضطراب نوع دوم ناتوان‌کننده است، دلهره زیادی ایجاد می‌کند و بر عملکرد فرد تأثیر می‌گذارد. این اضطراب نشانه‌هایی دارد از جمله تحت فشار قرار گرفتن، ایجاد حالت تهوع، جویدن ناخن، ترس زیاد، ایجاد دل‌پیچه و در حد شدیدتر باعث بهانه‌گیری و درگیر شدن با دیگر افراد می‌شود.

ممبینی با اشاره به عوامل ایجاد اضطراب در دانش آموزان، بیان کرد: برخی از عوامل ایجاد کننده اضطراب، شخصی هستند؛ یعنی به خود فرد مرتبط می‌شوند، دسته‌ای دیگر خانوادگی است و دسته دیگر به مدرسه مرتبط می‌شود.

رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش خوزستان با  اشاره به عامل فردی ایجاد کننده اضطراب، تصریح کرد: یکی از عوامل فردی که باعث ایجاد اضطراب می‌شود، عدم برنامه ریزی است. معمولا دانش آموزان عادت دارند که تا شب امتحان درس خواندن را پشت گوش بیاندازند و اهمال‌کاری کنند. در طول فصلِ مدرسه مطالعه نمی‌کنند و همه مطالب را به شب امتحان موکول می‌کنند، در نتیجه با حجم وسیعی از اطلاعات و مطالب درسی مواجه می‌شوند. راه‌حل این مشکل برنامه‌ریزی منظم پیش از شروع فصل امتحانات است. برخی از دانش‌آموزان روش مطالعه صحیح را یاد نگرفته‌اند که این موضوع باعث ایجاد احساس ناتوانی در دانش‌آموز می‌شود. برخی دیگر از دانش آموزان شخصیتی مضطرب و کمال‌گرا دارند و می‌خواهند همه چیز را کامل یاد بگیرند. عده‌ای دیگر از دانش‌آموزان باور مثبتی ندارند، چون اعتماد به نفس کافی ندارند، انتظار بیش از حد از خود دارند و در نتیجه نمی‌توانند موفقیت‌های خود را باور کنند. در حالی‌که تلاش می‌کنند اما نسبت به خود ذهنیت منفی دارند.

وی با اشاره به دومین عامل ایجاد اضطراب در دانش آموز، بیان کرد: در اضطراب علاوه بر عوامل فرد، عوامل خانوادگی نقش دارند؛ یکی از این عوامل مقایسه کردن است که باعث ایجاد حس منفی می‌شود. برخی از والدین بدون توجه به تفاوت‌های فردی، سخت‌گیری بیش از اندازه می‌کنند و فکر می‌کنند که فرزند آن‌ها باید از سطح هوش بالایی برخوردار باشد، در حالی‌که امکان‌پذیر نیست. عده‌ای از والدین نیز وجود دارند که فعالیت مثبت فرزندان خود را نمی‌بینند و آن‌ها را تشویق نمی‌کنند که این عدم توجه باعث بی‌انگیزه شدن می‌شود.

ممبینی ادامه داد: متاسفانه بسیاری از والدین از تنبیه کلامی استفاده می‌کنند که یکی از عوامل بسیار منفی است. اگر به فرزند خود بگوییم که "تو تنبل هستی" باعث ایجاد تصور ذهنی تنبل بودن در فرد می‌شود و چرخه اضطراب را تشدید می‌کند.

رئیس مرکز مشاوره اداره کل آموزش و پرورش خوزستان با اشاره به راهکارهای کاهش اضطراب ناشی از امتحان، تاکید کرد: دانش‌آموز باید نحوه مطالعه صحیح را یاد بگیرد، با توجه به عملکرد خود برنامه‌ریزی و برای خود انگیزه ایجاد کند که می‌توانند بیرونی یا درونی باشند، به عنوان مثال برای خود پاداش در نظر گیرند. برای کاهش اضطراب، والدین باید کمی توقع خود را از فرزند پایین بیاورند. نباید فرزند خود را با دیگر دانش‌آموزان و یا حتی با خواهر و برادر مقایسه کنند چون هر انسانی منحصر به فرد است و حتی فرزندان دوقلو نیز ویژگی‌های اخلاقی یکسانی ندارند.