آمار شهدای دفاع مقدس ۲۱۳ هزار و ۲۵۵ نفر است که از این تعداد ۱۵۵ هزار و ۸۱ نفر در جبهه‌های جنگ و ۱۶ هزار و ۱۵۴ نفر بر اثر حمله‌های هوایی و توپخانه‌ای دشمن به شهرها و مناطق مسکونی، ۱۱ هزار و ۸۱۴ ﻧﻔﺮ ﺩﺭ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﻣﺘﻔﺮﻗﻪ و ۹ هزار و ۸۸۹ نفر در سایر موارد به شهادت رسیدند اما استفاده این رژیم از سلاح شیمیایی در جبهه‌ها و حتی مناطق مسکونی صفحه دردناک‌تر هشت سال مقاومت ملت ایران در برابر تهاجم رژیم بعثی عراق بود.

شمار زیادی از شهروندان غیرنظامی در بمباران شیمیایی شهرهای «سردشت» و «اشنویه» در آذربایجان‌غربی، «حلبچه» در اقلیم کردستان عراق و روستاهای مریوان در استان کردستان بر اثر استنشاق گازهای شیمیایی جان خود را از دست دادند و طبق آخرین بررسی‌ها رژیم بعثی عراق در طول هشت سال دفاع مقدس با استفاده از ۶ هزار بمب شیمیایی در قالب ۲۴۲ نوبت بمباران، جنایت‌های گسترده‌ای را مرتکب شد که تنها بخش کمی از این جنایت در رسانه‌های غربی منعکس شد.

استفاده مکرر این رژیم از سلاح‌های شیمیایی و سکوت جامعه جهانی از این جنایت ثابت کرد که دولت‌های غربی بر خلاف معاهده‌های بین‌المللی این سلاح‌ها را در اختیار رژیم بعثی عراق قرار داده‌اند و هنوز هم پرونده‌های سنگین این جنایت ضدبشری در دادگاه‌های بین‌المللی به نتیجه نرسیده و سازمان‌های مدافع حقوق بشر تاکنون در این زمینه سکوت کرده‌اند.

در مجموع ۲۰۷ شرکت اروپایی از جمله شرکت‌هایی از کشورهای هلند، آلمان و فرانسه در دوران جنگ تحمیلی به رژیم بعث عراق سلاح کشتار جمعی شیمیایی فروختند که بعدها دادگاه بین‌المللی «لاهه» جنایت بمباران شیمیایی صدام را نسل‌کشی علیه بشریت اعلام کرد و به آن رای داد.

نخستین حمله شیمیایی عراق علیه ایران در بیست و سوم دی ۱۳۵۹ در ۵۰ کیلومتری غرب ایلام صورت گرفت و سکوت مجامع بین‌المللی پس از این رویداد سبب شد تا این رژیم به استفاده از سلاح‌های کشتار جمعی ادامه و از آن پس به صورت مستمر نواحی گوناگون ایران و مناطقی از عراق را مورد هجوم سلاح‌های شیمیایی قرار دهد.

رژیم بعثی عراق هنگامی از سلاح‌های شیمیایی در طول جنگ تحمیلی بهره می‌برد که جزو ۱۲۰ کشور امضاکننده پروتکل ژنو درباره منع استفاده از سلاح‌‏های سمی و شیمیایی بود.

بمباران شیمیایی سردشت

هفتم تیر سال ۱۳۶۶ رژیم بعثی عراق با استفاده از بمب‌های شیمیایی چهار نقطه پرازدحام سردشت را بمباران کرد که در این حمله ناجوانمردانه، ۱۱۹ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر شهید و بیش از هشت هزار نفر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و دچار مصدومیت شیمیایی شدند.

بمباران شیمیایی شهر مرزی سردشت فجیع‌ترین تهاجم شیمیایی بود که آثار و مشکلات بسیاری بوجود آورد؛ این بمباران باعث شد تا این شهر اولین شهر قربانی جنگ‌افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته‌ای هیروشیما نامیده شود.

پس از این بمباران شیمیایی بسیاری از مردم این شهر که هیچ اطلاعی از این نوع بمب‌های نامتعارف نداشتند، برای یاری رساندن به مصدومان و نجات کسانی که در زیر آوارها مانده بودند به محل اصابت بمب‌ها رفتند و همین امر باعث شده شمار آسیب دیدگان بیشتر و بیشتر شود و بسیاری از مصدومان با تأخیر به مراکز درمانی در شهرهای تبریز، ارومیه و تهران منتقل شدند.

سردشتی‌ها در دوران جنگ تحمیلی بارها از سوی نیروی هوایی رژیم بعثی عراق مورد هدف قرار گرفتند اما هربار پس از بمباران، خرابی‌های ناشی از آن را درست می‌کردند و زخم‌ها دوباره التیام می‌یافت؛ بمباران شیمیایی سردشت اما قصه‌ای جداگانه برای مردم رنجدیده آن دارد زیرا رنج و درد این حادثه با گذشت ۳۲ سال هنوز با شنیدن سرفه‌های متمادی مردمان آن در جای‌جای این شهر خودنمایی می‌کند.

مردم سردشت بر این باورند که این جنایت به دور از چشم جهانیان و با حمایت‌های برخی کشورهای ابرقدرت منطقه صورت گرفته و از این‌ رو از دید جهانیان مخفی مانده است.

حضور هرساله اعضای انجمن مصدومان شیمیایی سردشت در نمایشگاه عکس و اسناد این بمباران در حاشیه اجلاس سالانه سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی (OPCW) در لاهه هلند، درخواست‌های کشورمان برای مطرح شدن جنایت در محاکم بین المللی و برگزاری آیین یادبود و مراسم تکریم از جانبازان شیمیایی با حضور مسئولان کشوری و استانی در سالروز این واقعه تلخ بخشی از تلاش‌ها برای زنده نگهداشتن نفس‌های سردشت طی سال‌ها پس از این بمباران شیمیایی بوده است.

شرکت در ۱۸ دوره انجمن دفاع از مصدومان سردشت در اجلاس سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی

رییس انجمن دفاع از مصدومان شیمیایی سردشت گفت: اعضای این انجمن از سال ۲۰۰۲ میلادی و پس از نخستین دوره بازنگری پروتکل سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی در آن حضور داشتند و تاکنون در ۱۸ دوره اجلاس این سازمان جهانی شرکت کرده‌اند.

رحیم واحدی افزود: در سال‌های نخست انجمن تنها در حاشیه اجلاس نمایشگاه عکس و اسناد را برپا می‌کرد اما با تشکیل ائتلاف انجمن‌های منع گسترش سلاح شیمیایی که در حدود ۴۵ انجمن ایرانی و خارجی می‌باشد، حضور انجمن در اجلاس سالانه که هر سال در آذرماه برگزار می‌شود، پررنگ‌تر است.

وی اضافه کرد: هم‌اکنون یادمانی از قربانیان بمباران شیمیایی سردشت و حلبچه در حیاط ساختمان سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی ساخته شده و اعضای انجمن در اجلاسیه سالانه این سازمان شرکت و به نوبت سخنرانی می‌کنند.

وی اظهار داشت: پس از حضور پررنگ اعضای انجمن در سازمان جهانی منع گسترش سلاح‌های شیمیایی، هرساله مدیرکل سازمان در هفتم تیر (سالروز بمباران شیمیایی سردشت) پیامی برای یادواره بمباران شیمیایی سردشت ارسال می‌کند.

وی گفت: طبق سرشماری‌های رسمی در سال ۱۳۶۶ جمعیت سردشت بیش از ۱۷ هزار نفر بوده و با توجه به اینکه مردم این شهرستان هیچگاه در زمان جنگ تحمیلی این شهر جنگ زده را ترک نکردند و روستاییان نیز برای خرید به شهر می‌آمدند، شمار قربانیان سلاح شیمیایی در این شهر بیشتر از آمارهای رسمی است.

وی اضافه کرد: در دوران جنگ و پس از بمباران معمولا مردم برای نجات قربانیان و انتقال زخمی‌ها به محل حادثه می‌رفتند و در روز هفتم تیر نیز مردم به یاری زخمی‌ها شتافتند که این امر باعث شد شمار مصدومان بیشتر شود.

واحدی گفت: شرایط کمیسیون برای احراز جانبازی مصدومان سردشت بسیار سخت است و اکنون پس از گذشت ۳۲ سال از این حادثه و ابعاد ناشناخته آثار شیمیایی بر روی مصدومان باید این شرایط دوباره بازنگری شود.

وی از مسوولان کشوری خواست ضمن توجه و رسیدگی بیشتر به وضعیت جانبازان شیمیایی این شهر، جنایت رژیم بعثی عراق را در مجامع بین‌المللی پیگیری کنند و به نشانه احترام به قربانیان این جنایت، هفتم تیر به نام روز مبارزه با گسترش سلاح کشتار جمعی در جهان نامگذاری شود.

مجامع بین‌المللی فاجعه شیمیایی سردشت را به عنوان نسل‌کشی قبول کنند

نماینده استاندار حلبچه عراق چندی پیش به خبرنگار ایرنا گفت که مجامع بین‌المللی باید فاجعه شیمیایی سردشت را به عنوان یک نسل‌کشی قبول کنند تا خسارت‌های وارد شده بر مردم این شهر جبران شود.

«حاکم عادل ملاصالح» که برای شرکت در سی و دومین سالگرد بمباران شیمیایی سردشت به این شهر سفر کرده بود، اظهار داشت: مجامع بین‌المللی بار دیگر باید جنایت رژیم بعثی عراق را در این زمینه مورد بررسی قرار دهند و این واقعیت که در سردشت و حلبچه نسل‌کشی صورت گرفته است را قبول کرده و زیان‌های وارد شده به مردم مظلوم و بی‌دفاع را جبران کنند.

وی اضافه کرد: قربانیان حادثه شیمیایی سردشت و جانباختگان بمباران شیمیایی حلبچه هر ۲ توسط یک رژیم و با استفاده از یک سلاح شیمیایی غیرمتعارف که از سوی کشورهای غربی در اختیار این رژیم قرار گرفته بود، مورد هدف قرار گرفتند.

وی با اشاره به کشته شدن بیش از پنج هزار نفر در بمباران شیمیایی حلبچه گفت: وزارت شهدای حکومت عراق و اقلیم کردستان عراق نیز با تمام توان خود در تلاش هستند تا جنایت رژیم‬ بعثی عراق در حلبچه را در شورای امنیت سازمان ملل به عنوان یک نسل‌کشی ثبت کنند.

بمباران شیمیایی اشنویه

ساعت ۲:۴۵ دقیقه بامداد روز سه‌شنبه ۱۱ مرداد ۱۳۶۷ و درست زمانی که مردم شهر در خواب بودند، هواپیماهای «گاگارین» رژیم بعث عراق که با خود بمب‌های شیمیایی حمل می‌کردند، بر آسمان پرستاره این شهر ظاهر شد و چند محله مسکونی در سمت غرب و جنوب غربی از جمله «کچل‌آباد»، «برده‌زرد» و «مام‌تمر» را با گازهای خردل و اعصاب مورد هدف قرار دادند.

پس از این بمباران شیمیایی با توجه به اینکه قطعنامه صلح بین ۲ دولت امضا شده بود، هرگونه تجاوز و حمله نظامی با مفاد قطعنامه صلح مغایرت داشت و بر همین اساس برای نخستین بار هیاتی از سازمان ملل متحد به همراه جمعی از خبرنگاران رسانه‌های بین‌المللی برای بررسی ادعای ایران در این خصوص به اشنویه سفر کردند.

این هیات ضمن تایید حمله شیمیایی به اشنویه و شناسایی نوع بمب‌های بکار رفته در این جنایت، تعداد مصدومان این حمله را ۲ هزار ۶۲۰ نفر اعلام کرد و در قطعنامه ۶۱۲ شورای امنیت برای نخستین بار رژیم بعث عراق به خاطر بکارگیری سلاح شیمیایی محکوم شد. 

نکته قابل تامل در این جنایت رژیم بعث عراق و بمباران شیمیایی یک شهر در ساعت ۲ بامداد که بیشتر مردم در این ساعت در خواب بودند، خوی درندگی و بی‌رحمی این رژیم بود اما این بار نیز مشیت الهی شامل حال مردم شد و طبق شواهد و روایت افراد محلی، پس از این حمله ناجوانمردانه باد شدید و کم‌سابقه‌ای در این منطقه وزید و بخش زیادی از مواد شیمیایی معلق در هوا را به خارج از شهر منتقل کرد.

پس از ملایم شدن باد نیز بارش باران که در این فصل (چله تابستان) که بسیار نادر و غیرمعمول است، شروع به باریدن کرد و آثار برجامانده از مواد شیمیایی و گاز خردل را از چهره این شهر مظلوم شست و صبح که مردم از خواب بیدار شدند و خبر حمله شیمیایی به شهرشان را از رسانه‌ها شنیدند، به خاطر کرامت و رحمت الهی شکرگزاری کردند.

اینک پس از گذشت ۳۱ سال از بمباران شیمیایی اشنویه و با توجه به محکومیت این جنایت در قطعنامه ۶۱۲ شورای امنیت سازمان ملل و محکومیت بازرگانان همکار این رژیم در دادگاه فنلاند، هنوز خسارت وارد شده به مردم این شهر جبران نشده و از بین مصدومان شیمیایی این شهر نیز تنها ۴۷ نفر دارای پرونده جانبازی پنج تا ۷۰ درصد هستند.

اشنویه با ۹۰ هزار نفر جمعیت در جنوب آذربایجان‌غربی واقع شده و ۲۰۰ جانباز و ۱۳۹ شهید را تقدیم آرمان‌های انقلاب اسلامی کرده است.

بمباران شیمیایی حلبچه

شهر حلبچه ساعت ۱۴ روز ۲۵ اسفند ۱۳۶۶ توسط جنگنده بمب‌افکن‌های «میراژ» و «سوپر اتاندارد» فرانسوی ارتش متجاوز رژیم بعثی عراق بمباران شیمیایی شد.

طبق اسناد موجود در این حمله‌های هوایی که به دستور مستقیم صدام و «علی‌حسن‌المجید» معروف به علی شیمیایی صورت گرفت، پنج هزار نفر کشته و بیش از ۱۵ هزار نفر از اهالی این شهر ۳۰ هزار نفری مجروح شدند. نیروی هوایی عراق پنج نقطه شهر را با استفاده از انواع بمب‌های شیمیایی از جمله گازهای اعصاب «وی ایکس»، «سارین» و تابون و گاز خردل بمباران کرد.

این شهر چند روز قبل از فاجعه یاد شده با بمب‌های متعارف هدف قرار گرفته بود و ساکنان آن اطلاع چندانی از بمباران شیمیایی و راه‌های مقابله با آن نداشتند که همین امر باعث افزایش تلفات و شدت این فاجعه شد.

از منظر حقوق بین‌الملل، بمباران شیمیایی حلبچه نقض آشکار پروتکل ۱۷ ژوئن ۱۹۲۵ در محکومیت کاربرد سلاح های شیمیایی، اسناد کنفرانس صلح لایحه ۱۸۹۹ و ۱۹۰۷، ماده ۶ اساسنامه دادگاه نورنبرگ ۱۹۶۴، ماده پنج عهدنامه واشنگتن ۱۹۲۲، ماده سه اعلامیه جهانی حقوق بشر ۱۹۴۸ و کنفرانس منع کاربرد از سلاح‌های شیمیایی (پروتکل منع استفاده از سلاح شیمیایی ۱۹۲۹ و کنوانسیون چهارم ژنو ۱۹۴۹) بود.

ایران با عراق همسایه غربی خود یکهزار و ۴۵۸ کیلومتر مرز مشترک دارد و رژیم بعثی عراق در ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ به مرزهای کشورمان حمله کرد که این تهاجم پس از هشت سال سرانجام با پذیرش قطعنامه‌ی ۵۹۸ سازمان مال متحد پایان یافت.

پس از پذیرش رسمی قطعنامه از طرف ایران و انجام مذاکره با دبیرکل سازمان ملل متحد، آتش‌بس میان طرفین از تاریخ ۲۹ مرداد ۱۳۶۷، (۲۰ اوت ۱۹۸۸) برقرار شد؛ شورای امنیت سازمان ملل متحد در تاریخ ۱۸ مرداد ۱۳۶۷ قطعنامه ۶۱۹ را تصویب کرد که به موجب آن، گروه ناظران نظامی ایران و عراق و سازمان ملل متحد (یونیماک) تشکیل و عازم مرزهای ایران و عراق شد.