همانطور که بار ها بیان شده، علت اصلی اجرا نشدن سازوکار های مختلف اروپایی و موکول شدن به آینده نامعلوم، (علاوه بر برخی محدودیت های ساختاری فرا آتلانتیکی)، این ادراک اروپا بود که ایران در هر صورتی به برجام پایبند است و تحت هر شرایطی نمی تواند از ان خارج شود. این ادراک هم از انجا حاصل شد که دولت ایران بعد از خروج ایالات متحده از برجام، ضرب الاجل های صوری را اعلام کرد ولی در عمل انها را نه تنها در بعد زمانی گفته شده بلکه در بعد اقداماتی و عملیاتی هم نادیده گرفت.
اما کاهش تعهدات ایران در گام اول و دوم این سیگنال و پیام را به اروپا داد که ایران به این جمع بندی رسیده که در صورت اجرایی نشدن سازوکار های اروپایی، توانایی اعلام ضرب لاجل های واقعی و عملیاتی کردن آن را دارد.
علی رغم اهمیت زیاد گام اول و دوم کاهش تعهدات ایران که توانست پیام سیاسی مهمی را به اروپا مبنی بر اجماع داخلی ایران برای پایان دادن به سیاست " صبر و انتظار" و شروع رویکرد اقدامات متقابل، گام به گام و مشروط برای حفظ برجام را دارد، اما گام سوم تعهدات از اهمیت اساسی و بالایی در مقطع کنونی برخوردار است.
با این حال سیاست اروپا این است که با اعلام اجرایی شدن صوری و یا خیلی حداقلی برخی امتیازات، ایران را از برداشتن قاطع گام سوم منصرف کند.
در این راستا اعلام کانال خط اعتباری ۱۵ میلیاردی در سه قسط ۵ میلیاردی و تلاش های ( ظاهری) برای عملیاتی شدن آن، بالاخص بعد از اعلام گام سوم کاهش تعهدات از طرف ایران، رویکرد تازه اروپا برای خرید زمان جدید، ایجاد عدم تمایل و منصرف کردن ایران برای برداشتن قاطع و محکم گام سوم می باشد.
لذا ضمن توجه به این رویکرد جدید اروپا، تجربه ثابت کرده که هر اقدامی که به صورت گام به گام و مشروط به اقدام طرف مقابل صورت نگیرد، اراده ای از طرف اروپا برای عملی کردن تعهداتش وجود نخواهد داشت. چیزی که در یک سال گذشته شاهد آن بودیم.
لذا دولت ایران نباید هیچ بخشی از کاهش تعهدات گام سوم را موکول به اینده نامعلوم اجرای خط اعتباری اروپا کند.
*تاریخ پژوه و مدرس دانشگاه