به گزارش الف، روز جمعه دوازدهمین نشست کمیسیون مشترک برجام در وین برگزار شد، در پایان این نشست اروپایی‌ها خبر از عملیاتی شدن اینستکس داده و اعلام کردند که اولین تراکنش‌های آن در حال پردازش است، این درحالی است که این روزها تحلیل‌های متفاوتی در مورد سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران( موسوم به اینستکس) مطرح می‌شود، برخی از تحلیلگران معتقد هستند این مسیر می تواند مسیر گسترش مبادلات تجاری میان ایران و اروپا را فراهم کند، از طرفی دیگر بسیاری از مسوولین و کارشناسان مخالف آن بوده و معتقد هستند که این مکانیزم خلاف برجام بوده و هیچ کمکی به اقتصاد ایران نخواهد کرد.
علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در واکنش به بیانیه وزرای خارجه سه کشور اروپایی آن را «وقاحت سیاسی» عنوان کرده و اعلام کرد که ایران از ۱۶ تیر گام دوم کاهش تعهدات برجامی خود را شروع خواهد کرد.
همچنین محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه ۱۰ تیر، در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ذخایر اورانیوم غنی شده ۳.۶۷ درصد ایران از ۳۰۰ کیلوگرم عبور کرده است و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی امروز دوشنبه (۱ جولای/۱۰ تیرماه) گزارش‌ها درباره عبور ذخائر اورانیوم ۳.۶۷ درصدی ایران از سقف ۳۰۰ کیلوگرم مشخص‌شده در «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) را تأیید کرد.
ابوالفضل ظهره‌وند کارشناس مسایل سیاست خارجی و هسته‌ای در گفتگو با خبرنگار سیاست خارجی الف، در مورد اینکه آیا اروپایی‌ها اقدام جدی در مورد عملیاتی شدن اینستکس انجام خواهند داد و آیا اینستکس می‌تواند کمکی به اقتصاد ایران کند، گفت: سازوکار ویژه مالی اروپا و ایران(موسوم به اینستکس) مربوط به بخش خصوصی اروپاست و قادر به انجام تبادل مالی با ایران نیست و نمی‌تواند انتظارات ما را در برجام تامین کند، اگر اروپایی‌ها spv را عملیاتی می‌کردند که به مفهوم همان دور زدن همه تحریم‌های آمریکاست نتیجه بهتری برای ایران داشت ولی حجمی که اینستکس پوشش می‌دهد مشکلات و مسایل اقتصادی ایران را حل نخواهد کرد.
این کارشناس سیاست خارجی تصریح کرد: دولت نباید از همان روز اول اجازه میداد تا اینستکس مطرح شود چراکه اروپایی‌ها قادر به مقابله در برابر سیاست‌های تحریمی و فشارهای آمریکا نیستند و به دنبال خرید زمان هستند تا جریانی همانند دموکرات‌ها در آمریکا روی کار بیاید تا فشارها از روی اروپا کاسته شود لذا عزم جدی برای راه اندازی کانال مالی با اروپا وجود ندارد و این تعلل آنها تنها نشانه حقارت آنهاست.
ظهره‌وند ادامه داد: جمهوری اسلامی ایران با کاهش تعهدات خود و برداشتن گام دوم، در چارچوب برجام عمل کرده است، عبور ایران از مرز ۳۰۰ کیلوگرم خارج از مسیر برجام نیست، مشکل در انباشت و ذخیره‌سازی است که باز هم خود غربی‌ها در انجام آن تعلل کردند.
سفیر اسبق ایران در ایتالیا تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران نباید اجازه دهد که دوباره مطالبه‌گری اروپایی‌ها شکل بگیرد، اروپا با اینستکس هیچ اقدام مثبتی انجام نداد لذا ما باید مراقب و فقط مطالبه خود را از اروپایی‌ها در قبال برجام داشته باشیم و اجازه ندهیم تا ضررهای بعدی متوجه کشور شود و همین حداقل برجام را هم مدیریت کنیم.
وي تاكيد كرد: از طرفی نباید تمام مسایل کشور را اینستکس گره بزند چراکه آسیب‌های جدی به کشور وارد خواهد شد، ایران باید مسیر خودش را طی کند و به غربی‌ها امیدوار نباشد.
ظهره‌وند به اولتیماتوم ایران در کاهش تعهداتش در برجام اشاره کرد و گفت: جمهوری اسلامی ایران باید در زمان مقرر گام دوم را اجرایی کند چراکه اروپایی‌ها بودند که به تعهدات خودشان در برجام عمل نکردند. دولت روحانی باید از ابتدا قرار داد برجام را بهتر از این‌ها می‌بست ولی باز هم ما از تصمیم دولت برای کاهش تعهدات حمایت می‌کنیم و این سیاست بهتر از این است که در مقابل آنها تسلیم شویم.