«چگونه از دست آدم‌های عوضی خلاص شویم؟»
نویسنده: رابرت آی. ساتن
مترجم: یاسر پوراسماعیل
ناشر: ققنوس؛ چاپ اول ۱۳۹۷
۲۴۸ صفحه، ۲۵۰۰۰ تومان
****
آدم‌های عوضی کجا هستند؟ منظورم همان بی‌شعورها (assholes) است که خاویر کرمنت با کتاب «بی‌شعوری» آنها را معرفی کرد. کجا می‌توان از گزند آدم عوضی‌ها در امان ماند؟ برای آن‌که در معرض عوضی‌بودن‌شان نباشیم، کجا برویم؟ یا بهتر است بگویم کجا نرویم؟ به اداره نرویم؟ به فروشگاه چطور؟ فرودگاه، آموزشگاه، مدرسه، خیابان؟ در خانه بنشینیم تا چشم‌مان به آدم عوضی‌ها نیفتد؟ اگر در خانه یکی از همان آدم عوضی‌ها جا خوش کرده باشد چطور؟ اصلا آدم‌ها چطور عوضی می‌شوند؟ مگر همه معمولی به دنیا نمی‌آییم؟ پس آدم عوضی‌ها درست از چه سنی تصمیم می‌گیرند که عوضی باشند/ بشوند؟
هم‌نشین‌بودن با آدم‌های عوضی، چه در اداره و چه در هرکجای دیگر عملکرد ما را پایین می‌آورد و نمی‌گذارد با خیال راحت به کارها و برنامه‌های‌مان برسیم. کیست که نداند بودن یک آدم عوضی در یک تیم دست کم چیزی حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد راندمان کاری تیم را پایین می‌آورد؟ بیهوده نیست که خواجه‌ی شیراز در قرن هفتم گفته است: «روح را صحبت ناجنس عذابی است الیم!» می‌بینید که این آدم‌های عوضی از همان قرن هفتم و شاید هزاران سال پیش از آن هم وجود داشته‌اند. اصلا شاید همان قابیل که بی‌خود و بی‌جهت برادرش هابیل را سر به نیست کرد اولین آدم عوضی دنیا بوده باشد؟ کسی چه می‌داند. خلاصه بد نیست بدانید که دانشمندان کشف کرده‌اند که بی‌ادبی و عوضی‌بودن یک‌جور ویروس هم دارد. چطور؟ بر اساس پژوهش‌ها بی‌شعوری و عوضی‌بازی مثل بیماری واگیردار می‌تواند از فردی به فردی دیگر منتقل شود و راستش را بخواهید این از خود عوضی‌بودن هم بدتر است چون ممکن است این ویروس لعنتی دامن هرکسی را بگیرد حتا دامن وزین خود ما را. دردسر خیلی بزرگ‌تر هم این است که معمولا آد‌های عوضی نمی‌دانند که عوضی هستند. چیزی شبیه زامبی‌بودن است. چه مصیبتی!
رابرت ساتن در کتاب «چگونه از دست آدم‌های عوضی خلاص شویم؟» توصیه‌هایی عملی برای شناسایی انواع آدم‌های عوضی ارائه می‌دهد. این توصیه‌ها بر پژوهش دربارهی گروه‌های مختلف بنا شده‌اند: از نیروهای بی‌ادب خدمات دولتی تا راننده‌های اتوبوس و همین‌طور ۸۰۰۰ ایمیل دربارهی عوضی‌بازی آدم‌ها که برای خود او فرستاده شده است. ساتن با تخصص و بذله‌گویی، نقشه‌ای مستحکم و روش‌مند برای نبرد با آدم‌های عوضی ارائه می‌دهد. ابتدا، طرحی برای بررسی فرد عوضی مورد نظر به دست می‌دهد: ببینیم که با چه نوعی از آدم عوضی سر و کار داریم و جه راهکارهایی برای تشخیص آدم‌های عوضی از آدم‌ها معمولی وجود دارد. سپس، شیوه‌ها و فنونی که امتحان‌شان را پس داده‌اند و گاهی شما را شگفت‌زده می‌کنند: از دوری‌گزیدن از آدم‌ها عوضی و سپردن کارها به آنها تا ترفندهای ذهنی و هنر محبت باران کردن. البته ناگفته نماند که او خطرات نادیده‌گرفتن آدم‌های عوضی را هم به ما نشان می‌دهد.
«چگونه از دست آدم‌های عوضی خلاص شویم؟» هفت فصل دارد:
۱. هشت هزار ایمیل
۲. عوضی‌سنجی: مشکل چقدر بد است؟
۳. به موقع کنار بکش
۴. فنون دوری‌جستن از عوضی‌ها: کاهش مواجهه
۵. ترفندهای ذهنی برای محافظت از روان شما
۶. مقابله به مثل
۷. بخشی از راه حل باشید نه مشکل
فصل نخست کتاب به مثال‌هایی عینی می‌پردازد که از دل تجربه‌ها و ایمیل‌های شخصی ساتن بر آمده است. مثال‌هایی که به احتمال زیاد هرکدام از ما در زندگی روزمره به آنها برخورده‌ایم و از رویارویی با مشکلات آن احساس سردرگمی کرده‌ایم. ساتن می‌نویسد:
«از طرف پزشکی در بیمارستانی «بی‌سر و سامان» با «بی‌احساس‌ترین رییسی که می‌توان تصور کرد»:
زیر دست چنین آدمی چه باید کرد؟ می‌توانم سرم را پایین بیندازم، با تمام توانم از بیماران مراقبت کنم و تلاش کنم از کنار این بدرفتاری‌ها بگذرم، اما کار کردن در چنین محیطی باعث دلسردی می‌شود.
یک کشیش لوتری از ایلینوی برایم نوشته است:
بیش‌تر کارها را در کلیسای ما داوطلبانی انجام می‌دهند که دستمزدی نمی‌گیرند اما گه‌گاه احساسات سایر داوطلبان را جریحه‌دار می‌کنند. آیا دربارهی رفتار با چنین داوطلبان بدجنسی نظری دارید؟
یک مدیر تولید بازنشسته که اهل آلمان است از من پرسیده است:
در زندگی کاری‌ام حداقل سه بار به خاطر کارهای آدم‌های عوضی و بی‌شعور و افرادی از این قماش اخراج شده‌ام. به پسرم چه توصیه‌ای کنم تا دچار همین سرنوشت نشود؟
مدیر عاملی از سیلیکون ولی برایم نوشته است:
با دیدن این‌همه استارت‌آپ و سرمایه‌گذارانی که اهل ریسک‌اند اما تجربه ی اجرایی ندارند و در هیئت مدیره می‌نشینند، این سوال برایم پیش آمد که آیا شما دربارهی عضوهای عوضی یا هیئت مدیره‌های کاملا بی‌خاصیتی که می‌توان آنها را «هیئت‌های عوضی» نامید کار یا فکری کرده‌اید؟»
هرکدام از این نمونه‌های واقعی، بخش‌های مهمی از رفتارهای آدم‌های عوضی دور و بر شما را منعکس می‌کنند. رفتارهایی که نمی‌توان هیچ‌کدام‌شان را با منطق و عقل سلیم مطابقت داد و چرایی آنها را درک کرد. اگر خاویر کرمنت در کتاب پرفروش «بی‌شعوری» به توصیف آدم‌های عوضی پرداخت، ساتن در این کتاب به راه‌های مقابله با آنها می‌پردازد و راهکارهایی ارائه می‌دهد که بتوان واقعا از شر آنها خلاص شد. مهم‌ترین فصل این کتاب را می‌توان فصل چهارم آن دانست. «فنون دوری‌جستن از عوضی‌ها: کاهش مواجهه» به شما کمک می‌کند تا خود و روان‌تان را از دسترس و گزند آدم‌های بی‌شعور و عوضی محافظت کنید.