بررسی مولفه‌ها و شاخصه‌های حکومت امیرالمومنین(ع) روشی مناسب برای دستیابی به الگویی مناسب جهت اداره امور کشور محسوب می‌شود. این امر به ویژه در عصر حاضر که ایران اسلامی با چالش‌های مدیریتیِ قابل ملاحظه‌ای دست و پنجه نرم می‌کند، اهمیت می‌یابد.
در این راستا، بررسی شاخصه‌های رفتاری امام علی(ع) در قبال دشمن، بررسی مدل ساختاریِ تشکیلات حکومت حضرت، بررسی مولفه‌های رفتاری امام علی(ع) در تشکیلات اداری و سازمانی و در برخورد با مردم و مسئولان و تبدیل این دستاوردهای پژوهشی به آیین‌نامه‌های اداری ضرورتی غیر قابل انکار است. یکی دیگر از دستاوردهای این کار، شفافیت‌سازی برای عموم مردم جامعه نسبت به حیطه وظایف مدیران و مسئولان جامعه است. به این ترتیب، از آن پس برای مردم در وهله اول بایسته‌های وظایف مسئولان نسبت به وظایف‌شان مشخص می‌شود و از دیگر سو خواهند دانست مطالبات خود را از کدام مدیر و چه سازمان و ارگانی انجام دهند؛ لذا راه فریب افکار عمومی در متوجه کردن خطاها به سوی سایر مدیران دلسوز نظام بسته می‌شود.
به عنوان نمونه امیرالمومنین(ع) در بیاناتی از حقّی که مدیران و متولیان جامعه بر گردن مردم و نیز حقی که مردم نسبت به متولیان دارند، سخن می‌گوید. لازم به ذکر است که وقتی امام علی(ع) از وظایف حاکم نسبت به مردم سخن می‌گوید، منظورشان مجموعه مدیران و مسئولان حکومتی است؛ از این جهت حضرت با تمام تلاش‌هایی که در زمینه گسترش عدالت داشتند، باز هم بودند مسئولانی که مرتکب تخلف می‌شدند تا جایی که برخی از آن‌ها صف خودشان را از صف امام(ع) جدا کرده و یا از منسب خود عزل شده و یا مورد توبیخ حضرت قرار می‌گرفتند.
امام علی(ع) در این بیان فرمودند: «ای مردم، مرا بر شما حقّی است، و شما را بر من حقّی. اما حقّ شما بر من این است که خیرخواه شما باشم و غنیمت شما را به طور کامل به شما بپردازم و شما را تعلیم دهم تا جاهل نمانید؛ و همچنین مودب به آداب نمایم تا بیاموزید؛ اَیُّهَا النَّاسُ اِنَّ لِی عَلَیْکُمْ حَقّاً وَ لَکُمْ عَلَیَّ حَقٌ فَاَمَّا حَقُّکُمْ عَلَیَّ فَالنَّصِیحَهُ لَکُمْ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ عَلَیْکُمْ وَ تَعْلِیمُکُمْ کَیْلَا تَجْهَلُوا وَ تَاْدِیبُکُمْ کَیْمَا تَعْلَمُوا.
امیر مومنان(ع) در این بیانات چهار حق اساسی حاکم بر مردم جامعه را بیان می‌دارد؛ نکته مهم در این گزاره‌ها، گزینش این‌ها در بین صدها گزاره دیگر است. این چهار حق شامل:
1 ـ نَّصِیحَهُ لَکُمْ (نصیحت کردن): بر اساس این فراز می‌توان به روحیه هدایت‌گری امام(ع) پی برد. از این جهت مدیران اجرایی کشور همواره باید نسبت به هدایت جامعه به سوی ارزش‌های دینی و پیشرفت‌های مادی اهتمام ویژه داشته باشند.
2 ـ وَ تَوْفِیرُ فَیْئِکُمْ (پرداخت غنیمت): این مسئله نیز برخاسته از روحیه فقرزدایی امام علی(ع) در حکومت خویش است. از این جهت برنامه‌ریزی برای فقرزدایی یکی از مهم‌ترین اولویت‌های اجرایی هر کشوری محسوب می‌شود.
منبع:تسنیم