ذره‌بین مردمی بر روی پارلمان، از رویا تا واقعیت

سیدمحمدرضا دادگستر،   3970616024 ۱۲ نظر، ۰ در صف انتشار و ۱۸ تکراری یا غیرقابل انتشار

شفافیت آرای نمایندگان مجلس زمینه‌ساز سالم سازی پارلمان و نظارت موثر مردمی است. آیا پارلمان می‌تواند خود دست به تحقق این امر بزند؟

ذره‌بین مردمی بر روی پارلمان، از رویا تا واقعیت

نمایندگان مجلس به عنوان منتخبین مردم در امر قانون‌گذاری و نظارت در ساختار سیاسی کشورهای مختلف از افراد تاثیرگذار در سیاستگذاری های جاری به شمار می‌روند. با توجه به نقش نظارت مجلس بر نهادها و سازمان های دولتی، باید سازوکار مناسبی برای نظارت عمومی بر ساختار مجلس و نمایندگان وجود داشته باشد تا مجلس بتواند به بهترین وجه به نقش نظارتی خود عمل کند. از بعد دیگر، این حق شهروندان است که عملکرد نمایندگان خود را در مجلس رصد کنند.

هم‌چنین شفافیت آرای نمایندگان مجلس به تعریف دقیق‌تر جناح بندی های درون حاکمیتی منجر می‌شود. با مشخص شدن آرای نمایندگان جناح های مختلف، می‌توان موضع‌گیری آن جناح را در خصوص موارد مطرح شده به روشنی دریافت. در زمان انتخابات، برای کاندیداهایی که سابقه نمایندگی در مجلس را داشته‌اند، شفافیت آرا و دسترسی آزاد رای دهندگان به آن می‌تواند نقش مهمی را در رای‌آوری آن نامزد برای دوره بعد داشته باشد.

از منظری دیگر و با توجه به عدم الزام نمایندگان مجلس به رای دادن در خصوص لوایح و طرح‌ها، شفافیت آرای نمایندگان مجلس این امکان را فراهم می‌آورد که بتوان از بی‌نظمی در مجلس جلوگیری کرد.

از داخل پارلمان نیز نسبت به شفافیت آرای نمایندگان مجلس چراغ سبز نشان داده شده است. نمایندگان متعددی در مجلس پیگیر این موضوع هستند.

از سویی دیگر با توجه به بحث های زیادی که اخیرا در خصوص پیوستن ایران به کنوانسیون های بین‌المللی، مانند لوایح گروه اقدام مالی، در حوزه های عمومی و نخبگانی کشور مطرح است، این قضیه اهمیت بیشتری پیدا کرده و منجر به مطالبه‌گری مردم از پارلمان شده است.

در بیستم خردادماه بیانیه‌ای با امضای 194 تشکل دانشجویی کشور منتشر شد که در آن با استناد به بند دوم از فصل اول قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، دانشجویان خواستار شفاف‌سازی نمایندگان در رای دهی به لوایح چهارگانه گروه اقدام مالی موسوم به FATF شدند.
بررسی عملکرد پارلمان های دیگر کشور های جهان نشان می‌دهد که شفاف‌سازی رای نمایندگان موضوع جدیدی نیست و هر کشوری با توجه به الزامات فنی و مقتضیات داخلی خود دست به این اقدام زده است. سعی هر نظام سیاسی در این مورد در جهت دسترسی آسان و برای عموم مردم بوده است.

کانادا ، فنلاند، گرجستان ، تونس، جمهوری چک، ایالات متحده، ایرلند و صربستان از جمله کشورهایی هستند که این اطلاعات را در وبسایت پارلمان های خود منتشر می‌کنند که عموما به تفکیک موافقان و مخالفان و با مشخص کردن حزب و جناح نمایندگان است. در وبسایت پارلمان اروپا نیز به عنوان یک نهاد بین‌المللی، آرا نمایندگان پارلمان به طرح‌های ارائه شده همراه با مشخص نمودن حزب وابسته و کشور آن نماینده را می‌توان مشاهده کرد.

بر اساس طرحهای تهیه شده در مجلس درباره شفافیت آ را نمایندگان و در صورت تصویب نهایی این طرح هیئت رئیسه مجلس موظف می شود تا اسامی نمایندگان مخالف، موافق و ممتنع و افرادی که در رای گیری شرکت نمی کنند و نوع گیری گیری که در صحن انجام می شود را به همراه مشروح مذاکرات بلافاصله منتشر کنند.

به طورکلی با توجه به دیدگاه مثبت برخی نمایندگان مجلس به شفافیت آرا، می‌توان به تحقق این امر در آینده‌ای نزدیک خوش‌بین بود. البته برای پیشبرد این روند باید مطالبه شفافیت آرا به طور جدی دنبال شود. زیرا این مطالبه عمومی در مجلس بیشتر حس شود.