شکلگیری جامعه و ايفاي نقشهای متفاوت در آن توسط اشخاص مختلف موجب گرديده جهت تأمين معاش و زندگي متعارف تکتک افراد دغدغه اشتغال و درآمد داشته باشند. افراد با آسيب بينايي اعم از نابينا يا کمبينا نيز نهتنها از جهت عضويت در جامعه، بلکه به سبب تفاوتهای جسمانيشان، نگرش اکثريت به اين اقليت، اثبات برابري و همزيستي، همه و همه ناگزير و ملزم به ايفاي نقشي مفيد و کسب درآمد مستقل هستند.
در اين مطلب تلاش میشود اختصاراً به معرفي زمینههای شغلي مشاهدهشده و چهبسا موفق در خصوص افراد روشندل پرداخته شود؛ اميد که در نظر افتد.
*مشاغل فکري
مراد از مشاغل فکري مجموعه شغلهایی هست که مرکزيت عمل در آنها قوه تفکر و ذهن فرد شاغل است ازجمله مشاغل فکري که میتوان به افراد نابينا يا کمبینا سپرد؛ اینها میباشند:
* تايپ و نوشتن -رایانهای- فایلهای صوتي يا تبديل فایلهای صوتي به متن
در اين کار، میتوانید از قواي شنوايي، تمرکز، سرعت عمل در تايپ و انگشتان (لامسه) کارمند نابينا يا کمبینای خود بهترين بهره را ببريد و از افراد نابینا در تبديل و نگارش فایلهای صوتي استفاده کرد مانند:
-سخنرانیها و جلسات ادارات مختلف در واحد روابط عمومي
- گزارشها، مصاحبهها در خبرگزاريها و امثالهم
-مصاحبهها و گزارشهای ميداني در طرحها و پروژههای تحقيقاتي
- حتي به زبانهای مختلف در آموزشگاهها، پژوهشگاههای علمي و فرهنگي
- مربوط به زیرنویس فارسي و حتي زبانهای ديگر در نگارش زیرنویس انواع فیلمها
- منابع پرحجم که امکان تايپ يا نگارش آن توسط پدیدآور يا نويسنده مقدور نمیباشد در مواردي چون کتابهای علمي و غیرعلمی حجيم
- نگارش مطالب گفتهشده توسط افرادي که به دلايلي چون کمبود وقت، فقدان قوه نگارش، فقدان اعضاي نگارنده دست يا محدوديت درحرکت دست که خود قادر به نگارش نيستند
* ترجمه
ترجمه از زباني به زبان ديگر نياز به تمرکز، حضور ذهن، دقت، تسلط به زبان و فرهنگ مبدأ و مقصد دارد که افراد نابينا و کمبينا توانستهاند بهخوبی از عهده آن برآيند.
کافی است متن فارسي خود را جهت ترجمه به زباني ديگر مانند انگليسي يا فرانسه به يک مترجم نابينا يا کمبينا بسپاريد يا برعکس متن عربي يا آلماني خود را جهت ترجمه به فارسي تحويل مترجم مذکور قرار دهيد یعنی میتوان مترجمان نابينا و کمبينا را درموارد زیر بهکار گرفت.
در سفارتخانهها، دفاتر امور خارجه،
در بخش مترجمان دادگستریها و قوه قضائيه
در واحدهاي بینالملل مراکز شرکتها و سازمانهای دولتي، عمومي و خصوصي
در واحدهاي پژوهشي
در فرودگاهها، آژانسهای مسافرتي، هتلهای بينالمللي، سازمانها و مراکز حوزه گردشگري و ميراث فرهنگي همچنين آستان قدس رضوي
بهطور پارهوقت، موقت، حتي از راه دور و بهوسیله فنآوری شبکه -net- در مواقعي که ميزبان يک ميهمان خارجي هستيد يا ملزم به ترجمه يک خبر يا مقاله يا دعوتنامه يا فراخوان بینالمللی میباشید.
* بازاريابي از راه دور
حتماً براي شما پیشآمده است که انواع تبليغات مکتوب را در ايميل يا صندوق پیامهای تلفن همراه خود ببينيد يا اينکه شخصي با شماره منزل يا محل کار يا تلفن همراهتان تماس بگيرد که به تشويق شما يا مشاوره شما در خصوص تهيه يک محصول بپردازد؛ افراد نابينا يا کمبینای داراي مهارتهای ارتباطي مؤثر که براي اين امر تربیتشدهاند بهخوبی میتوانند در زمینههای مرتبط زير به کار گرفته و وظيفه خود را به بهترين نحو ايفا نقش کنند که میتوان شاهد بهکارگیری فرد نابينا در بخشهای زیر باشیم:
-در انواع بازاريابيهاي تلفني از قبيل فروش محصولات مخابراتي، بهداشتي، لوازمخانگی، تجهيزات ورزشي و امثالهم
-بهکارگیری افراد نابينا در انواع بازاریابی مجازي از قبيل ارسال ایمیلهای تبليغي يا پیامکهای انبوه از طريق سامانههای مختلف و همچنين تبليغات از طريق شبکههای اجتماعي مرسوم
-بهکارگیری افراد نابينا متخصص و آموزش دادهشده در بخش پشتيباني آنلاين يا تلفني محصولات فرهنگي و توليدي عرضهشده
انتشارات
شايد تاکنون از نزديک در يک انتشارات يا مرکز نشر حاضر نشده باشيد و اگر ازجمله شاغلين حوزه نشر هستيد، برايتان پيش نيامده است که يک فرد نابينا را در حال تايپ استاندارد سريع يا در حال ويرايش فني يا ادبي يک متن ملاحظه کرده باشيد؛ وقت آن رسيده است که حداقل براي اولين بار هم که شده ين فرصت را بسازيد و از توانمندي يک فرد نابينا يا کمبينا در اين امور بهره برده شود؛ همانگونه که در بخش نخست ذکر شد میتوانید امور تايپي خود را که فرصتي براي نوشتنشان نداريد به فرد نابيناي موردنظر خود بسپاريد.
همچنين میتوانید از همکار نابيناي خود بخواهيد ضمن نگارش متن ويرايش ادبي يا فني آن را نيز انجام دهد؛ خلاصهنویسی و نگارش و ويرايش متون در قالب خاص قابلانتشار هم میتواند به متخصصين نابينا يا کمبینا که داراي تخصص حوزههای ادبي میباشند سپرده شود
همکاري در نشريات
بهراستی جاي قلم نابينايان و کمبينايان متعهد و متخصص در نشريات خالی است شايد اصلاً حس نکنيم که نيازي باشد يک فرد با آسيب بينايي براي عموم مردم قلم بزند.
ولي اين فقدان حقیقت نمیتواند رضایتبخش باشد.چراکه نهتنها يک عرصه فعاليت از افراد خاص گرفتهشده است بلکه عموم جامعه هم از توانمندیهای اين قشر محروم ماندهاند براي مثال حوزههایی را که افراد موردنظر میتوانند در آن به خدمت اطلاعرسانی بپردازند میآوریم.
-تهيه و فراهمسازي انواع گزارشهای مکتوب البته به همراه يک عکاس حرفهای
-نگارش یادداشتها و مقالات تحليلي در حوزههای مورد تخصص خود.
-بهکارگیری فرد نابينا يا کمبینا متخصص و متعهد در بخش نظارت بر مطالب نشريه.
سپردن انواع تحقيقات و پژوهشهای مورد تخصص به اين گروه.
تهيه گزارشهای خاص افراد نابينا و کمبينا توسط خود اين افراد در انواع نشريات عمومي از قبيل مجلات و روزنامه و خبرگزاریهای آنلاين براي آشنايي جامعه با فعالیتهای اين قشر
تهيه و ترجمه اخبار بهروز در زمینههای مختلف در عرصههای ملي، بینالمللی و منطقهای
مشاوره
نظرات مشورتي افراد متخصص نابينا و کمبينا میتواند بسيار ارزشمند باشد علیالخصوص در زمینههای مرتبط به خود اين افراد يا در زمینههای روانشناسي، حقوقي يا فرهنگي.
-بهکارگیری متخصصين نابينا و کمبینا در بخش مشاوره تلفني برخي سازمانها مانند اورژانس اجتماعي يا صداي مشاور بهزيستي و مانند اینها
-بهکارگیری متخصصين و علاقهمندان نابينا يا کمبینا در خطوط هوشمند مخابراتي جهت خدمات تلفني مانند برنامه کو دکانها -قصهگویی تلفني مشاوره تلفني به والدين- مشاوره تحصيلي به دانش آموزان و مشاوره حقوقي تلفني
-استفاده از نظرات مشورتي نابينايان متخصص در تصمیمسازیهای مرتبط با حوزههای ايشان حتي شده از راه دور بهوسیله ايميل يا اجلاسهای مجازي
بهرهگیری از نابينايان متخصص در حوزههای فرهنگي و حقوقي در واحدهاي مذکور ادارات و سازمانهای دولتي، خصوصي و عمومي
موسيقي:
بهرهمندي از قوه سامعه و لامسه بسيار قوي در افراد بههیچوجه قابلانکار نيست، لذا به نظر میآید میتوان از اين حواس برتر اين افراد بيشترين بهره را برد چند مورد آورده میشود:
-بهکارگیری نابينايان متخصص در زمينه هنرهای آوايي در رسانه سمعي -راديو- که ازقضا در ميان اين قشر بسيار محبوبيت دارد در بخشهای ويرايش فایلهای صوتي، تنظيم برنامههای مختلف، تهيه برنامه، اجراي خبر و...
تا آنجا که اگر میتوانستم هشتاد درصد راديو را به افراد نابيناي علاقهمند و متخصص که داراي تعهد هستند میسپردم
-بهکارگیری نابينايان و کمبينايان متخصص در بخش موسيقي سيما جهت ساخت موسيقي و نظارت برساختهها چراکه دقت و تحليل سمعي اين افراد بهخصوص در عرصهای که جاي بررسي در ميان باشد بدون اغراق، شجاعانه و برجسته خواهد بود
-بهرهگیری از نابينايان متخصص و متعهد در بخش موسيقي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي جهت توليد، نظارت بر توليدات و ارائه نظرات تخصصي مشورتي
-اگر خواستيد يک گروه قوي موسيقي داشته باشيد حتماً نوازندگي تعدادي از سازها را به افراد نابيناي توانمند بسپاريد چراکه هماهنگي، دقت، خودکنترلي و توانايي اين افراد، به شما در بهترين بودن ياري خواهد رساند.
بخش دو- مشاغل يدي
در بخش نخست مشاغلي را موردبررسی قراردادیم که تحت عنوان خدمات دستهبندی میشوند و در اينجا از مشاغلي خواهيم نوشت که عموماً از دسته توليد يا توزيع هستند و بيش از آنکه به توانمندیهای تحليلي ذهني نياز داشته باشند به توانمندي يدي و خلاقيت اين دست وابسته هستند.
مانند توليد صنایعدستی يا عرصه توزيع.
* صنایعدستی
کمتر کسي را پيدا میکنید که تاکنون هنر دستان يک هنرمند نابينا در زمينه صنایعدستی را نديده باشد در همين راستا میتوان از اين افراد توانمند و هنرمند در زمینههای ذيل بهره برد:
-تهيه مصنوعات چرمي مانند کيف
-قالیبافی و گلیمبافی
-توليد پوشاک مانند انواع لباسهای بافتني
-توليد زیورآلات
-توليد کالاهاي زينتي مانند مکرومهبافیهای و مرواريد بافيها
-گلدوزي بر روي لباس و تهيه انواع رومیزیها
-حصيربافي
-نمدبافي
و...
*بهرهگیری از افراد توانمند نابينا يا کمبينا در اين حوزهها میتواند بهطور رسمي و حاميانه صورت گيرد که در اين صورت موجب توانمندسازي افراد بيشتري خواهد شد.
* عرصه بستهبندی:
بهکارگیری افراد نابينا يا کمبینا در زمينه بستهبندی انواع کالاها و محصولات خشک از قبيل:
-بستهبندی پوشاک
-بستهبندی تجهيزات الکترونيک
-بستهبندی اسباببازی
-بستهبندی سيسموني کودک و مانند آن
-بستهبندی لوازمالتحریر
-بستهبندی وسايل تزييني مانند تهيه بستههای هديه و امثالهم
-بستهبندی انواع لوازم و وسايل منزل
-بستهبندی حبوبات و خشکبار -شايد تصور شود بستهبندی اين محصولات و ساير خوراکیها نياز بهاندازه گيري دقيقي دارد و ممکن است فرد نابينا از پس آن برنیاید! در پاسخ بايد گفت: نهتنها بر اساس لامسه دقيق سنجش افراد نابينا شاخص و موردنظر است، بلکه وسايل کمکي مانند اندازهگیرهای گوياي باقیمت مناسب در بازار وجود دارد که فرد نابينا میتواند از آنها که دقیقتر هستند استفاده کند.
خوداشتغالی افراد نابينا يا کمبینا
در بخش پاياني چند مورد از مشاغلي که افراد نابينا بهعنوان خود اشتغال در آنها محسوب میشود میآوریم:
* تدريس خصوصي به همنوعان نابينا يا کمبینای خود در زمینههای مختلف که تقريباً اکثريت آنها ذکر گرديده است.
*تدريس خصوصي به افراد عادي -بينا و غير نابينا- در زمینهی زبانهای خارجه، موسيقي، هنرهای دستي و مانند اینها
* ماساژ و انواع آن
* وکالت و مشاوره حقوقی