گل را که خواهد زد؛ ترامپ یا پوتین؟

گروه جهان الف،   3970426023

دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا که با هزاران امید و آرزو به ملاقات ولادیمیر پوتین در هلسینکی رفته بود، با یک توپ فوتبال به کشورش بازگشت. «حالا توپ در زمین آمریکاست.» اما آیا ترامپ توپ را وارد دروازه حریف می کند یا یک گل به خودی به نامش ثبت می شود.

گل را که خواهد زد؛ ترامپ یا پوتین؟

به گزارش ایرنا، میدان بازی روسیه و آمریکا عرصه ای فراتر از مستطیل سبز فوتبال است؛ جایی در خاورمیانه، شرق اروپا و یا حتی شرق آسیا. مسکو و واشنگتن بخش زیادی ازقرن بیستم را به رقابت ایدئولوژیک (سرمایه داری علیه کمونیسم) گذراندند. آن دوره سپری شده و حالا ترامپ مجبور شده است پرونده های مهم را زیر بغل زده و به محل ملاقات با پوتین ببرد و از او بخواهد گره های کار را برایش باز کند.

از قرار معلوم، سلاح های هسته ای دو کشور، بحران اوکراین و الحاق کریمه به روسیه، نقض برجام از سوی واشنگتن، سوریه و مسائل دیگری از این دست، جزو پرونده هایی بود که سران روسیه و آمریکا درباره آنها چانه زنی کردند. رئیس جمهوری روسیه فضای حاکم بر جلسه را «بی پرده و مثل امور تجاری» توصیف کرد. سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز نتیجه این دیدار را «بهتر از عالی» خواند. اما از معامله پشت پرده ترامپ و پوتین خبری در دست نیست. چرا این نشست در هاله ای از رمز و راز برگزار شد؟

**مذاکره کنندگان پرده نشین
به عقیده تحلیلگران سی.ان.ان، ترامپ به سه دلیل تاکید داشت، جلسه با پوتین، دو نفره (با حضور مترجم) و دور از چشم مقام های دو طرف باشد.
1) رئیس جمهوری آمریکا می خواست شخصا پوتین را ارزیابی کند و جلسه آنها ملاقاتی تنها میان دو رئیس جمهوری باشد.
2) ترامپ پیشتر از درز اخبار مربوط به ملاقات هایش با سران خارجی خشمگین شده و به مشاورانش گفته بود این بار نمی خواهد اطلاعات حساس مورد بحث با پوتین به رسانه ها درز کند.
3) ترامپ نمی خواست مشاورانی که نگاه مثبتی به روسیه ندارند، صحبت هایش را با پوتین قطع کنند.
ترامپ پایه های همه پل هایی را که غرب میان دو سوی آتلانتیک ایجاد کرده بود، به لرزه درآورده و به جای آن دالانی هوایی را از فراز اروپا به سوی مسکو کشیده است. او متحدان قدیمی آمریکا در اتحادیه اروپا، ناتو، گروه هفت کشور صنعتی (جی 7)، شرق آسیا و آمریکای شمالی را آزرده خاطر کرده و به دوستی با روس ها تمایل بیشتری است.

ترامپ وانمود می کند که مایل است برخی از بحران های عمده جهانی را به کمک روسیه حل کند. اما به نظر می رسد که او در عین فشار بر یاران قدیمی، از ایده بهبود روابط با روسیه به مثابه ابزاری برای کسب منافع بیشتر از اروپایی ها و دیگران استفاده می کند.

**تکرار شکست؟
ترمیم رابطه با مسکو، دستکم در سال های اخیر، آرزوی جورج بوش پسر و باراک اوباما روسای جمهوری پیشین آمریکا بوده است. بوش می گفت: «به چشمان آن مرد (پوتین) نگاه کردم و او را صادق دیدم.» اوباما هم در پی بازسازی روابط با مسکو بود. اما هیچ کدام نتوانستند ارتباط خوبی با پوتین برقرار کنند.

امروز نیز بسیاری از رسانه ها و جامعه سیاسی آمریکا نسبت به نتایج دیدار پوتین و ترامپ در هلسینکی بدبین هستند. اما این بدبینی از جنس دیگری است. در حالی که هیچ سند قابل اتکایی در مورد محتوای مذاکرات این دو در دست نیست، رسانه ها بیم آن دارند که روسای جمهوری آمریکا و روسیه وارد اتحادی شخصی شده و فرم سنتی نظام بین الملل را تغییر دهند. برخی از احتمال تغییر نظم جهانی و بعضی دیگر مانند روزنامه گاردین از افتادن در ورطه «خشونت و تاریکی» سخن به میان آورده اند.

**پرونده های ناقص
ادعای دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا و رد آن توسط پوتین نقل محافل جهانی شده است. ترامپ تاکید کرد که سخنان پوتین را باور می کند. اما باور نمی کرد که این امر به جنجالی گسترده در آمریکا دامن بزند. ظاهرا دو طرف بخشی از اختلافات را حل کرده یا پرونده آنها را به بایگانی سپرده اند تا در زمانی مناسب به آن بپردازند.

ترامپ در کنفرانس خبری به الحاق شبه جزیره کریمه از اوکراین به روسیه نپرداخت و پوتین به جای او حرف زد: « ترامپ از الحاق کریمه به روسیه حمایت نمی کند. این مشخص است. ما فکر می کنیم بر اساس قوانین بین المللی کریمه به روسیه پیوست و صحبت دیگری در این رابطه نداریم.» همانطور که کنفرانس خبری پوتین و ترامپ در هلسینکی نشان داد، کریمه که چالش نفسگیری میان غرب و روسیه در سال های اخیر بوده، اهمیت خود را از دست داده و جایش را به چیزهای دیگری داده است.

**منطق منطقه ای خاورمیانه
به احتمال قریب به یقین مسئله سوریه وبرجام مهمترین بخش مذکرات پوتین وترامپ بود.سوریه می تواندنقطه ثقل همکاری های واشنگتن باشد.اما چطور می توان به فردی که از توافق مهم و بین المللی «برجام» خارج شده است، در سایر مسائل جهانی اعتماد کرد؟ ترامپ «بحران سوریه را موضوعی پیچیده» قلمداد که حل آن را در گروه «همکاری» دو کشور است. با این حال، واشنگتن سعی دارد مسائل دیگری از جمله کمک مستشاری ایران به دمشق را به پرونده سوریه گره بزند.

آمریکا از اواخر دوره اوباما علنا گفت که از نظریه براندازی نظام «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دست شسته است. جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا نیز چندی پیش اعلام کرد، اسد دیگر موضوع مورد نظر دولت فعلی واشنگتن در سوریه نیست. اختلافات اساسی مسکو و واشنگتن بر سر ایران است.رئیس جمهوری آمریکا درکنفرانس خبری به تکرار اتهامات علیه ایران پرداخت اما همتای روس او سخنان دیگری داشت:ما نگرانی خود رادر خصوص خروج آمریکا از توافق هسته ای اعلام کردیم.

او با اشاره به اهمیت برجام افزود: این توافق ماهیت صلح آمیز برنامه هسته ای ایران را تضمین و رژیم عدم اشاعه را تقویت کرد. زمانی که پوتین شانه به شانه ترامپ ایستاد و این سخنان را گفت، موضع رئیس جمهوری آمریکا بار دیگر متزلزل شد. جناح تندروی آمریکا همان روز دوشنبه سخنان مشابهی را از اروپایی ها نیز شنیده بود.

«فدریکا موگرینی» در پایان نشست وزرای خارجه عضو اتحادیه اروپا گفت: 28 کشورعضو اتحادیه اروپا در آخرین نشست خود موضوع مسدود سازی تحریم های آمریکا علیه شرکت های اروپایی را بررسی کرده اند و تمام راه ها را برای ادامه همکاری با ایران در نظر خواهندگرفت.

موگرینی همچنین در حساب کاربری توئیتر خود نوشت: آقای ترامپ، کشورهای اروپایی درخواست شما را رد می کنند!

آمریکا شاید بتواند در مورد ماندن یا نماندن خود در برجام تصمیم گیری کند اما قادر نخواهد بود، اراده دیگران برای پایبندی به آن و نیز پیوندهای مستحکم میان تهران و دمشق را محو کند. از سوی دیگر، پوتین هم این واقعیت را به خوبی درک کرده است که امکان خارج کردن ایران از سوریه، نه تحت مدیریت مسکو و نه به خواست واشنگتن، پروژه ای شدنی نیست.

قطعا پوتین در مذاکرات «مفید و موفق» خود با ترامپ، دشواری های اجرای آمال آمریکایی ها را گوشزده کرده است. به قول رئیس جمهوری روسیه، «حالا توپ در زمین آمریکاست» که منطق میدان سیاست جهانی و منطقه ای به ویژه در سوریه را بپذیرد یا به پرسه زدن در کژ راهه ادامه دهد.

ترامپ توپ را به همسرش «ملانیا» داد تا برای پسرش سوغات ببرد. اما توپی که پوتین در میدان سیاست به او پاس داده، می تواند سرنوشت چهار ساله ریاست جمهوری خود او و آینده بسیاری از روندهای جهانی و منطقه ای در خاورمیانه را تعیین کند.