- اگر چه بند های ۳۶ و ۳۷ برجام این امکان را فراهم ساخته که عضو شاکی از ایران (اکنون ایالات متحده آمریکا) هر کاری که پسندید را با طی تشریفاتی انجام دهد (و نقض برجام هم نشود) اما با توجه به دستاوردهای ترامپ از «تهدید وجود برجام» بسیار بعید به نظر می رسد که آمریکا بیرون بکشد. تهدید برجام ابزاری است که ترامپ به خوبی متوجه کارامدی آن شده و فارغ از هر محاسبه دیگری انتظار دست کشیدن امریکا از امکان استفاده از این ابزار واقع بینانه نیست. ترامپ می تواند در روزهای آینده هر چیزی بگوید اما به هر حال آینده برجام وابسته به موضع ایران در کمیسیون حل اختلاف خواهد بود.
- مقصد آرمانی ترامپ هل دادن ایران به خروج از برجام است. خروج ایران از برجام زمینه ساز تقویت اتحاد ناتو و انباشت قوا در شرق اروپا و خاورمیانه خواهد شد، اجماع نیرومندی با شعار «ضد سلاح کشتار جمعی» برای تقابل همزمان با ایران، کره شمالی و سوریه شکل خواهد گرفت و روسیه و چین متاثر از صف آرایی قوای ناتو محتاط تر خواهند شد. ترامپ زیرکانه از رهگذر تهدید وجود برجام، توانش منحصر بفرد آمریکا برای رهبری غرب را به اروپاییان تذکر داده و این اقدام نیز همچون مواضع یک سال اخیر او احیای آمریکای قدرتمند را دنبال می کند.
- اکنون نزد افکار عمومی هم دیگر غیر قابل انکار شده است که امریکا توان حقوقی برای کنار گذاشتن توافق هسته ای و بازگرداندن قطعنامه های پیشین را دارد اما به التماس اروپاییان دست نگه داشته است! حتی محمد جواد ظریف بر خلاف اظهارات "فارسی" برجامیان، طی پیامی ویدئویی جهت گفتگو با مخاطب غیر ایرانی به زبان "انگلیسی" گفت که «برجام معاهده نیست و نیاز به تصویب و امضا نداشت»، وزیر خارجه به تبلیغات پیشین پشت کرد و خوانش رسمی امریکا و ایران از این «توافق سیاسی» میان دولت ها را به زبان آورد. شورای نگهبان ایران مهرماه ۹۴ در اوج پایکوبی حامیان برجام اعلام کرده بود که طرح مجلس برای اجازه به دولت به معنی تصویب برجام نیست بلکه برجام سند حقوقی محسوب نمی شود، دولتمردان آمریکا نیز علی رغم اظهارات مکرر برجامیان که ادعا داشتند برجام اعتبار معاهده دارد و قابل دستکاری نیست، بارها یاداوری کردند که برجام تصویب و امضا نشده و از نظر آمریکا نیز تنها یک توافق سیاسی است.
- تن دادن به بازرسی و نظارت جلوه عینی اقدامات شفاف ساز است. اساسا مذاکرات به هدف رسیدن به چگونگی مهار برنامه هسته ای بوسیله بازرسان انجام می گیرد. به گفته مقامات آژانس بین المللی انرژی هسته ای سخت ترین نظام بازرسی تاریخ بر ایران تحمیل شده که حتی فرای مقررات پروتکل الحاقی می رود. این در حالی است که رییس هیات دولت ایران طی توافق سیاسی خود قول دسترسی به مراکزی را سپرده که خارج از حوزه اختیار رییس جمهور است. نامه شروط رهبری نیز خط قرمز اماکن نظامی را یاداوری کرده است تا دولت برجام طی ابتکار محرمانه خود محصور در چارچوب اختیارات قانونی باشد.
- ارتباط برنامه موشکی با پرونده هسته ای در پرونده عراق، لیبی و کره شمالی تعیین کننده بود. در پرونده ایران نیز چنین است و علی رغم هر انکاری در پیوست ب قطعنامه ۲۲۳۱ (توافق هسته ای) بر آن تاکید شده است. مجادله بر اصطلاح «از ایران خواسته شده» قاطع چانه زنی ها نیست چون این اصطلاح «خواسته شدن» در انشا چند بند دیگر که ایران توقع بهره آن را دارد نیز به کار رفته و تعامل می طلبد. از سویی اظهاراتی مثل آنچه آقای روحانی طی انتخابات ریاست جمهوری اردیبهشت ۹۶ برای حمله به رقیب انتخاباتی اش علنی کرد، تاییدی بر رابطه تداوم برجام با توان موشکی است. حسن روحانی در مناظره تلویزیونی ناگهان به بیرون از بحث مراجعه کرد و این جمله را آورد که «شهر زیرزمینی (موشکی) را نشان دادند که برجام را به هم بزنند!»
- رابطه برجام با اوضاع منطقه حتی پیش از نهایی شدن برنامه جامع اقدام مشترک برقرار بود. آقای ظریف نیز خود در واپسین پیام تصویری انگلیسی زبان از هتل محل مذاکرات (باز هم خطاب به غرب) از خطر مشترک اتفاقات منطقه گفت که «ما» (یعنی ایران و مخاطبان جهانی) را تهدید می کند و پرداختن متحدانه به آنها را نیازمند نهایی شدن نتیجه مذاکرات دانست. آقای روحانی هم ۲۳ تیرماه ۹۴ طی سخنان رادیو و تلویزیونی به مناسبت اعلام پایان مذاکرات وین چند جمله خطاب به کشورهای منطقه گفت که برجام «آغازی نو» در روابط منطقه ای است: «دستاورد واقعی آن است که فضای نویی امروز در منطقه ایجاد شده برای اینکه همکاری‌ها در منطقه گسترش پیدا کند.»
- از فروردین ۹۵ باراک اوباما «روح توافق» را به میان انداخت. یک ماه بعد در اردیبهشت ۹۵ هم وزیرخارجه ایران طی نامه ای به دبیرکل سازمان ملل اعتراض به عدم اعتنای امریکا به تعهدات برجامی اش را آغاز کرد. روسیه که مدعی است بازرسی ها را رهبری می کند و موگرینی نیز تاکنون با گلایه های ایران همدلی نکرده بلکه چند ماه پیش حتی ادعای «افشای راز» داشت که گویا ایران جمله ای در مقدمه برجام با اصرار گنجانده تا قول تغییر رفتار حکومت ایران مطابق طبع دیگران از آن برداشت شود! شاید همان که ترجمه اش در تریبون های فارسی با عنوان برجام های ۲ و ۳ به گوش رسید.