ضد و نقیض‌های کشف جسد مومیایی رضاخان + عکس

گروه فرهنگی الف،   3970204085 ۷ نظر، ۰ در صف انتشار و ۱۱ تکراری یا غیرقابل انتشار

صبح روز گذشته شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها با خبری عجیب مواجه شدند؛ کشف یک جسد مومیایی‌شده در اطراف حرم شاه‌عبدالعظیم. خبرهای اولیه حکایت از آن داشت که احتمال دارد جنازه متعلق به پهلوی اول باشد.

ضد و نقیض‌های کشف جسد مومیایی رضاخان + عکس

ظهر روز گذشته اما روابط‌عمومی آستان حضرت عبدالعظیم با انتشار بیانیه‌ای خبر کشف جسدی مومیایی در این آستانه در شهرری که آن را به رضا شاه پهلوی نسبت می‌دهند، یک شایعه اعلام کرد.  در خبر تایید‌نشده کشف جنازه‌ مومیایی‌شده آمده بود این جنازه در بخش غربی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) شهرری که در آن طرح گسترش و توسعه این بخش از آستان در حال اجراست، پیدا شده است.  پس از انتشار خبرهای اولیه رئیس کمیته میراث فرهنگی شورای شهر تهران در مصاحبه‌ای درباره جنازه مومیایی کشف‌شده در اطراف حرم عبدالعظیم حسنی توضیحاتی داد. خلیل‌آبادی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه روز گذشته اخباری مبنی بر پیداشدن جنازه مومیایی در اطراف حرم عبدالعظیم حسنی منتشر شد، گفت: این جنازه مومیایی‌شده در پی حفاری در قسمت غربی صحن شاه‌عبدالعظیم حسنی پیدا شده است.

او با بیان اینکه حفاری به دلیل پیداشدن این جنازه مومیایی متوقف شده تا مسئولان مرتبط بتوانند بررسی دقیق‌تری داشته باشند، گفت: برخی احتمال می‌دهند که جنازه متعلق به پهلوی اول باشد که به صورت مومیایی‌شده به تهران آورده شده و در حرم عبدالعظیم حسنی دفن شده است. او با بیان اینکه جنازه متعلق به هرکسی که باشد، به دلیل اینکه مومیایی شده جنبه میراثی دارد و باید حفظ شود، گفت: البته نظر نهایی را باید کارشناسان میراث و پزشکی قانونی بدهند که ببینیم این جنازه متعلق به چه کسی است. 

از شایعه تا واقعیت

با وجود آنکه از اوایل صبح روز گذشته، خبرگزاری و رسانه‌های مجازی روی کشف جسد مومیایی مانور می‌دادند اما «روابط‌عمومی آستان حضرت عبدالعظیم، خبر کشف جسدی مومیایی را در این آستانه در شهرری که آن را به رضاشاه پهلوی نسبت می‌دهند، یک شایعه می‌داند». مصطفی آجرلو، مدیر کل روابط‌عمومی آستان حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) در این زمینه عنوان کرده است: این منطقه در اطراف حرم حضرت عبدالعظیم، قبلا قبرستان بوده است؛ بنابراین کشف جسد در این منطقه و در طرح توسعه آستانه طبیعی است. او در ادامه با بیان اینکه در طرح در دست انجام، هیچ حفاری انجام نشده است، تاکید می‌کند: فقط با توجه به اجرائی‌شدن طرح توسعه، بخش‌هایی از زمین کنده شده‌اند، بنابراین در این شرایط و در چنین پروژه‌هایی معمولا پیش می‌آید که با بقایای اجساد مواجه شویم. جسد کشف‌شده نیز باقی مانده از یک جسد طبیعی است، هیچ جسد مومیایی در این منطقه به دست نیامده است؛ حتی چهره آن قابل تشخیص نبوده و شایعه پخش‌شده درباره بقایای این جسد صرفا ساخته‌شده فضای مجازی است.

 

«مومیایی» منسوب به رضا شاه شیادی است

عبدالله شهبازی تاریخ نگار در این باره نوشت :

تصاویری پخش شده از جنازه‌ای که گویا به سبک مصر باستان مومیایی شده (تکه‌های پارچه چسبیده به جسد، به سبک مومیایی‌های قدیم مصر، در عکس مشهود است). ادعا می‌شود که این «مومیایی»‌ در شهر ری ‌کشف شده و به رضا شاه تعلق دارد که مقبره او پس از پیروزی انقلاب تخریب شد.

این عکس حتی در کانال‌ها و گروه‌های تخصصی نیز بحث‌برانگیز شد. بر این اساس می‌توان تصور کرد که شایعه فوق چقدر گسترده است.

رضا شاه در ۴ مرداد ۱۳۲۳ در ژوهانسبورگ (آفریقای جنوبی) فوت کرد. جنازه را «مومیایی»‌ کردند و در مسجد رفاعی قاهره به امانت گذاشتند. در اردیبهشت ۱۳۲۹، زمانی که موج نفرت از رضا شاه در ایران فرونشست و فضای سیاسی آرام شد، جنازه ابتدا به مکه و مدینه و سپس به ایران منتقل شد و در ۱۷ اردیبهشت طی مراسم رسمی تشییع و طبق قواعد اسلامی در مقبره اختصاصی در شاه عبدالعظیم دفن شد.

روش «مومیایی» که برای حفظ جسد رضا شاه به کار رفت روش متداول امروزین است که با «مومیایی» در مصر باستان تفاوت دارد. در «مومیایی» امروزین امعاء و احشاء را تخلیه و موادی به جسد تزریق می‌کنند که مانع از پوسیدگی و تعفن شود. در این روش برخلاف مصریان باستان جسد را با پارچه نمی‌پیچند. ‌طبق تعرفه سال ۱۳۹۶ پزشکی قانونی ایران هزینه «مومیایی‌» کردن جسد برای انتقال به خارج سه میلیون تومان است.

تصور سینمایی و عامیانه از «مومیایی» رضا شاه سبب شد که عکس منتشرشده از این جنازه بعنوان «مومیایی» رضا شاه به سرعت پخش شود. نگاهی به عکس جنازه، که شبیه به «مومیایی»‌های مصر باستان بازسازی شده، به سادگی این شیادی را عیان می‌کند. در کنار عکس این «مومیایی» عکس جنازه رضا شاه نیز وجود دارد که نشان می‌دهد او را به سبک مصر باستان «مومیایی‌» نکرده‌اند.

تصویر زیر عکس «مومیایی» منتسب به رضا شاه است. ‌تکه‌های پارچه چسبیده به جسد تصور عامیانه از «مومیایی» را تداعی می‌کند.

«مومیایی» شبیه به تصویر جسد رضا شاه در تابوت بازسازی شده که لباس به تن دارد. در حالی که رضا شاه را طبق مراسم اسلامی و بدون لباس و با کفن دفن کردند.

جنازه‌ای که، در سالگرد تاجگذاری رضا شاه (۴ اردیبهشت ۱۳۰۵) مدعی شده‌اند به دست آمده و به او تعلق دارد، در محوطه «باغ طوطی»‌ و در عملیات توسعه شبستان حرم «کشف» شده.

مقبره پیشین رضا شاه هم‌اکنون حوزه علمیه است.

در نقشه زیر محل قبرستان «باغ طوطی»‌ با رنگ سفید و محل سابق مقبره رضا شاه با رنگ خاکستری (حوزه علمیه) مشخص است. فاصله میان این دو مکان کاملاً گویا و بی‌نیاز از توضیح است.

 

 

قبر پهلوی دوم کجاست

در کتاب خاطرات آیت‌الله خلخالی، شخصی که روزگاری مقبره منتسب به رضاخان را تخریب می‌کند، ادعای وجود جسد رضاخان در این مکان رد شده است.

در بخش دیگری از این کتاب آمده: «هرچه قبر رضا‌خان را کندند، حتی استخوان‌های او هم به دست نیامد. بعدا معلوم شد که شاه هنگام فرار، استخوان‌های پدرش را برداشته و با خود به قاهره برده است و حالا هم در یک جای امن، در لس‌آنجلس، نگهداری می‌شود. این استخوان‌ها را در کنار جنازه فرزند اشرف، آقای شفیق، به امانت نگاهداری می‌کنند تا به‌اصطلاح، در یک فرصت مناسب، در ایران، دفن کنند».