مجری بی بی سی و هفت‌سین

میلاد عظیمی،   3970102053 ۹ نظر، ۰ در صف انتشار و ۵ تکراری یا غیرقابل انتشار
مجری بی بی سی و هفت‌سین

آقای مهدی پرپنچی در صفحه توئیترش نوشته است: «بسیاری از "سنت‌های باستانی نوروز" عملاً مولود همین نیم قرن اخیرند و به کمک تلویزیون و به بهای نابودی سنت‌های محلی در همه جای کشور رواج یافته است؛ مثل هفت‌سین ، ماهی و حافظ سر سفره».

من درباره سابقه سنت هفت‌سین تحقیقی نکرده‌ام. کار من هم این چیزها نیست. در این موضوع صرفاً مقاله مفید علیرضا شاپور شهبازی را در ایرانیکا خوانده‌ام. می‌دانم که سنت‌ها در معبر زمان تطور و تحول می‌یابند و بن‌مایه‌های این سنت، کهن است گیرم نام هفت‌سین را در متون کهن نیافته باشیم.

این را هم می‌دانم که سنت هفت‌سین آن‌طور که آقای پرپنچی گفته "مولود نیم قرن اخیر" نیست. جستجوی خاصی نکرده‌ام اما برای رد سخن ایشان شاهد دارم. دوستعلی‌خان معیرالممالک در یادداشت‌های مهمش از زندگی پدربزرگش ناصرالدین شاه توصیفی از سفره شکوهمند هفت‌سین گسترده شده در دربار کرده است (یادداشتهایی از زندگانی خصوصی ناصرالدین شاه، دوستعلی خان معیرالممالک،نشر تاریخ ایران، 1390،ص70 ). در سفرنامه‌های عصر ناصرالدین شاه نیز از این سنت اسم برده شده است (برای نمونه :روزنامه سفر حج؛ عتبات عالیات و دربار ناصری(1309-1312ق/1271-1273ش)،علویه کرمانی، به کوشش رسول جعفریان، قم، نشر مورخ،1386،ص184 ؛ سفرنامه حاج علیخان اعتمادالسلطنه، به کوشش علی قاضی عسکر، نشر مشعر، ۱۳۷۹،ص142).
بیتی از قاآنی شیرازی هم دیدم که نادرست بودن ادعای آقای پرپنچی را بیشتر ثابت می کند. این بیت در قصیده‌ای است که قاآنی در مدح محمدشاه قاجار سروده است(دیوان قاآنی، انتشارات نگاه، تصحیح امیر صانعی،1380،ص53):

سین ساغر بس بود ای ترک ما را روز عید
گو نباشد هفت‌سین رندان دردآشام را

این قصیده اگر در سال مرگ محمدشاه سروده شده باشد (1264ق/1227ش) نشان می‌دهد هفت‌سین دست‌کم سابقه 170 ساله دارد و رواجش هم علی‌القاعده ربطی به هیمنه تلویزیون در نیم قرن اخیر ندارد.

اول یادداشتم می‌خواستم بنویسم: «بی بی سی فارسی به شکل رقت‌آوری روز به روز ضد ایرانی‌تر می‌شود. حمایت از تجزیه طلب‌ها و مضحکه زبان دری کم بود، حالا به حمله به سنت‌های ملی آن‌هم به بهانه نخ نمای حمایت از آیین‌های محلی پرداخته است». با خودم گفتم اظهارنظر یک کارمند را به یک مجموعه رسمی نباید تسری بدهم. حوصله جار و جنجال هم ندارم. بگذریم.

دوست نازنین و محقق من مهدی رحیم پور -از دانشمندان آذربایجانی ایران‌دوست شریف- همین الآن سندی بسیار مهم درباره سابقه "هفت سین" برایم فرستاد که مثل عصای موسی، شعبده‌ها را فرومی‌بلعد. این سند شریف سابقه هفت‌سین را می رساند به دست کم سال 817 ق یعنی متجاوز از ششصد سال خورشیدی پیش... نیم قرن اخیر کجاست برادر؟!

« ... این نکته را خواستم یادآوری کنم که ظاهراً قدیمی ترین سندی که در آن به هفت سین اشاره شده دیوان چاپ نشده برندق خجندی (758 ـ 817ق) است با این دو بیت:

چون به میدان طرب رانی بُراق عیش را
هم ز عین مردمی باید که چینی "هفت سین"

سبزه سیراب و سنبل، سوسن و سرو و سمن
ساغر می در میان بزم و ساقی هفتمین

این اشعار در خلاصه الاشعار تقی کاشی نسخه شماره 104 دانشگاه تهران ص 193 مضبوط است».