یکی از تصاویری که در اکثر کانال ها و سایت های خبری برای کیفیت بد خانه های مسکن مهر به آن استناد می شد نمایی متفاوت از تخریب واحدهای مسکونی در سرپل ذهاب بود.
واحدهای مسکونی شخصی(سمت راست تصویر) در برابر زلزله مقاومت کرده اند. واحدهای مسکونی مسکن مهر(سمت چپ تصویر) تخریب شده اند!
همچنین فیلم هایی در فضای مجازی منتشر شد که نشان می داد واحدهای مسکن مهر آسیب جدی دیده اند و نتوانسته اند در برابر زلزله مقاومت کنند.
بعد از این اتفاقات معاون اول رئیس جمهور به این موضوع ورود کرد و خواستاری تحقیق در این باره شد. اسحاق جهانگیری صبح دیروز در ابتدای جلسه ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی با ابراز تاسف از اینکه بیشتر خانه های تخریب شده در زلزله شب گذشته متعلق به ساختمان های مسکن مهر بوده است از وزیر راه و شهرسازی خواست تا با دقت این موضوع که چرا خانه های نوساز تا این حد آسیب پذیر بوده اند را بررسی کند.
در این راستا حمید بنایی، عضو کمیسیون عمران مجلس شورای نیز درخصوص میزان خسارات زلزله استان کرمانشاه، اظهار داشت: رئیس مجلس شورای اسلامی دستور دادند تا کمیسیون عمران و اجتماعی مجلس شورای اسلامی به بحث زلزله غرب کشور ورود کنند.
این عضو کمیسیون عمران مجلس خاطر نشان کرد: بعد از بازدید درصورت احراز تخلف سازندگان مسکن مهر حادثه دیده در زلزله استان کرمانشاه قطعا در جایگاه نظارتی متخلفین را به مراجع قضایی معرفی می‌کنیم.
مخالفان استحکام واحدهای مسکن مهر چه می گویند؟
اما برخی از سایت های نزدیک به دولت در این باره معتقد بودند « مسکن مهر در اولین امتحان، نمره ردی خود را در کارنامه اش ثبت کرد. تصاویری که از ... از مسکن مهر شهرستان سرپل ذهاب منتشر شده،تصاویر دلخراشی است.مسکن مهر که ساکنانش تمام پس اندازشان را به امیدخانه دار شدن و تحمل سختی ها صرف این پروژه کردند،حالا نگرانی ها را درباره سرنوشت سایر واحدهای مسکونی این پروژه در سراسر کشور افزایش داده است. تخریب مسکن مهر در حالی اتفاق افتاده است که قائم مقام وزیر راه و شهرسازی در طرح مسکن مهر اسفند ماه سال گذشته تاکید کرده بود که 120 هزار میلیارد تومان برای طرح مسکن مهر در کشور هزینه شده است. اگر تا دیروز منتقدان مسکن مهر از تبعات اقتصادی اجرای این طرح سخن می گفتند و مشکلات اجتماعی آتی را مورد استناد قرار می‌دادند، امروز امنیت اندک این واحدهای مسکونی و استاندارد نبودنشان تبعات جانی برای ساکنان را به رخ می کشد.»
یکی از روزنامه های اقتصادی نیز در گزارش در این باره نوشت: انتشار برخی تصاویر نشان می دهد که در یک خیابان به فاصله چند ده متر- به ویژه در سرپل ذهاب- برخی ساختمان های حتی قدیمی شخصی ساز در کنار ساختمان های تازه احداث شده مسکن مهر کاملا سالم مانده و حتی شیشه هایشان نیز نشکسته در حالی که دیوارهای چهار طرف ساختمان های مسکن مهر به طور کامل فروریخته و این ساختمان ها با فرو ریختن کامل فاصله چندانی ندارند.
علی بیت اللهی، دبیر کارگروه ملی زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی نیز گفت:«هیچ دقتی در کار نظارت بر ساخت» ساختمانهای مسکن مهر صورت نگرفته و «اغلب مقررات ساختمانی در آنها رعایت نشده است» بیت اللهی در ادامه گفت: مقاوم سازی پروژه های مسکن مهر اکنون به چالشی برای وزارت مسکن تبدیل شده است.
او همچنین گفته که اگر زلزله‌ای با این مقیاس در اطراف کلانشهرها و مناطق با تراکم جمعیت بالا رخ بدهد، میزان تلفات بسیار بیشتر خواهد بود.
بیت اللهی در ادامه افزود: واحدهای مسکن مهر کرمانشاه بر روی گسل قرار نداشته و علت تخریب جدی، پایین بودن مقاومت این ساختمان است.
دبیر کارگروه ملی زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت:« در زلزله اخیر بجنورد هم شاهد تخریب جدی واحدهای مسکن مهر بودیم و زلزله کرمانشاه هم نشان داد که مسکن مهر این منطقه هم در برابر زلزله مقاوم نیست».
رئیس سازمان نظام مهندسی تهران نیز با تأکید بر اینکه این سازمان در جریان چگونگی ساخت واحدهای مسکن مهر نبوده و نیست، گفت: برای ساخت مسکن مهر از سازمان نظام مهندسی درخواست مجری و مهندس ناظر نشد.
حسن قربانخانی در پاسخ به پرسشی درباره تخریب بعضی واحدهای مسکن مهر در زلزله اخیر کرمانشاه، گفت: نمی‌توان به صورت کلی در خصوص واحدهای مسکن مهر اظهارنظر کرد. شاید برخی از واحدهای مسکن مهر در یک منطقه‌ای با کیفیت خوب و در یک نقطه دیگری با کیفیت پایینی ساخته شده باشد.
وی افزود: به هر حال از زمان ساخت واحدهای مسکن مهر هیچ ارجاع‌کاری از سوی سازندگان برای نظارت و معرفی مهندس ناظر از سوی سازمان نظام مهندسی به آنها و پروژه‌های مسکن مهر صورت نگرفته است.
محمدرضا حبیبی، عضو هیئت مدیره نظام مهندسی کرمانشاه نیز امروز به روزنامه دولت گفته است که در پروژه مسکن مهر «هزینه ساخت از متری ۶۰۰ هزار تومان به ۳۰۰ هزار تومان کاهش یافت که همین کاهش قطعاً منجر به کاهش کیفیت و استفاده از مصالح با استانداردهای پایین‌تر در مسکن مهر سراسر کشور شد».
این عضو هیئت مدیره نظام مهندسی کرمانشاه می گوید: زمان شروع ساخت مسکن مهر در جلسه‌ای که در کرمانشاه با حضور وزیر راه و شهرسازی وقت برگزار شد علی نیکزاد در آن جلسه اعلام کرد بخاطر کاهش هزینه‌های مسکن مهر مجریان ذی صلاح در تمام کشور از این پروژه‌ها حذف می‌شوند. در حالی که مجری ذی‌صلاح یکی از کنترل‌کننده‌های اصلی و نماینده دائم کارفرما در ساختمان‌سازی است.
موافقان مقاوم بودن واحدهای مسکن مهر چه می گویند؟
اما در مقابل عده ای نیز بودند که از طرح مسکن مهر و مقاوم بودن واحدهای آن دفاع کردند.
به عنوان مثال مدیرکل راه و شهرسازی استان کرمانشاه گفت: در زلزله شب گذشته در استان کرمانشاه تنها دیواره‌های بیرونی مسکن مهر تخریب شده‌اند. مسعود شریفی اظهار داشت: تنها دیواره‌های بیرونی مسکن مهر تخریب شده است و براساس عکس‌های موجود بیشترین خسارت‌ها مربوط به منازل ساخت خود مردم بوده است. وی در ارتباط با عکس‌های مشاهده شده از وضعیت خرابی مسکن مهر سر پل ذهاب بیان کرد: ما در این شهرستان دو پروژه ۵۰۰ واحدی و ۲۵۰ واحدی مسکن مهر داریم که پروژه اول با توجه به قرار گرفتن آن بر روی گسل آسیب جدی دیده‌اند و این موضوع به دلیل پایین بودن کیفیت ساخت مسکن مهر نبوده بلکه تمام ساختمان‌ها و سازه‌های آن منطقه حتی اداره راه و شهرسازی این شهرستان که ساختمانی یک طبقه است آسیب دیده‌اند.
از سوی دیگر عبدالرضا غفوری، مدیر مسکن و ساختمان اداره راه و شهرسازی کرمانشاه نیز درباره تعداد کشته‌ها و مصدومین در مسکن مهر استان کرمانشاه پس از زلزله بیش از 7 ریشتری اخیر گفت: تاکنون تعداد فوتی‌ها در واحدهای مسکن مهر 2 نفر اعلام شده است. وی با بیان اینکه بلافاصله پس از وقوع زلزله تمام واحدهای مسکن مهر تخلیه شدند، اظهار داشت: خوشبختانه در این واحدها و مجتمع‌های مسکن مهر شاهد ریزش به این معنا که سقف بر روی ساختنمان آوار شود، نبودیم.
کاربری نیز در فضای مجازی نوشته بود:« کاری به دولتها نداره چه خاتمی(بم) باشه چه احمدی نژاد(آذربایجان) چه روحانی(کرمانشاه)، مملکت ما در برابر زلزله اصلا آمادگی نداره. مسکن مهر اگر در دولتی غیر از احمدی نژاد هم بود بهتر از این نمی شد. این مشکلات اساسی مملکت رو با سیاسی بازی، لوث نکنیم تا بلکه بشه کاری کرد».
کاربری دیگری نیز در ابن باره نوشته بود: « ... به عنوان یه سابقاً مهندس عمران عرض می کنم که خیلی از عکس هایی که از مسکن مهرها منتشر میشه نشون میده اتفاقا کیفیت ساخت سازه ای شون به نظر بد نیست که تونسته مقابل چنین زلزله ای دوام بیاره...».
چه باید کرد؟
به نظر می رسد ارزیابی از پروژه های مسکن مهر به خصوص در مناطق زلزله خیز کشور ضروری باشد. در این راستا عزت الله ضرغامی، رئیس سابق صدا و سیما نیز در یادداشتی تلگرامی خواستار این شد که یک تیم مهندسی مجرب از سازمان نظام مهندسی و وزارت مسکن در همان ساعات و روزهای اولیه و قبل از از بین رفتن آثار ضعف مهندسی با بررسی دقیق، اشکالات مهم نحوه اجرای سازه ها را جمع بندی کنند تا در آینده مورد استفاده و توجه جدی قرار گیرد.
ضرغامی در مطلب منتشر شده در کانال شخصی خود نوشته بود: «تصاویر اولیه ... که از برخی ساختمان های تخریب شده در فضای مجازی منتشر شده نشان می دهد که در برخی از آنها ، در عین نوساز بودنشان اصول مهندسی رعایت نشده است. این ضعف کلی که ناشی از بی توجهی به ضرائب مطمئن ایمنی در محاسبات ، به ویژه در ستون ها بر می گردد ، اگر با غفلت از اجرای بادبندهای مطمئن در قاب های اسکلت همراه شود ناپایداری قابل توجهی را در سازه ایجاد می‌کند».
او به زلزله بم نیز اشاره می کند و می نویسد: « در برخی از ساختمان های ویران شده در زلزله بم مشاهده شده بود که حتی صفحات زیرین ستون (Base plate) هل فاقد اتصال لازم از دو طرف بوده است!! این خطا یعنی اینکه مقاومت ساختمان در مقابل نیروی افقی صفر است و چون به سرعت پوشش مصالح روی آن را می گیرد و همچنین سنگینی خود سازه پایداری موقت را ایجاد می کند ، معمولاً دیده نمی شود».
در نهایت باید گفت لازم است نهادهای مسئول(مانند قوه قضائیه و سازمان بازرسی ) فارغ از مسائل سیاسی و جناحی ارزیابی دقیق و همه جانبه ای درباره این موضوع داشته باشند تا در صورت لزوم راهکارهای مناسب برای بازسازی این واحدها و یا کلا کنار گذاشتن آنها تدارک دیده شود. فراموش نکنیم اکثریت افرادی که در واحدهای مسکن مهر زندگی می کنند از اقشار متوسط و البته ضعیف جامعه هستند که لزوم توجه و حمایت از آنها بیش از پیش لازم و ضروری می باشد.