همشهری: حادثه متروپل آبادان نخستین حادثه ناگوار در کشور نیست و آخرین هم نخواهد بود. در اینگونه حوادث اگر سازمان‌های امدادرسان مجهز به تکنولوژی‌های روز دنیا باشند، شاید شاهد قربانیان کمتری باشیم. ایران یکی از کشورهای زلزله‌خیز دنیا محسوب می‌شود که لزوم استفاده از «تکنولوژی‌های زنده‌یاب» برای نجات انسان‌ها از زیر آوار را دوچندان میکند. آنگونه که رئیس جمعیت هلال احمر ایران اعلام کرده «۷نفر از زیر آوار توسط سگهای آنست (جست‌وجو) و دستگاه‌های الکترونیکی زنده‌یاب جمعیت هلال احمر نجات یافتند» اما به این موضوع اشاره نشده که این دستگاه‌های الکترونیک دقیقا چه ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی دارند. علاوه براین، با توجه به اینکه خبرها حاکی از باقی‌ماندن 50نفر زیر آوار است، به‌نظر می‌رسد که درباره کارآمدی این دستگاه‌ها باید بیشتر توضیح داده شود. اکنون در تعدادی از کشورها از چند تکنولوژی مؤثر برای یافتن انسان‌ها در حوادث مشابه استفاده می‌شود. این ابزارها شامل دستگاه‌های تشخیص ضربان قلب، دستگاه‌های تشخیص گرمای بدن، روبات‌های زنده‌یاب، میکروفون‌های بسیار حساس، پهپادهای جست‌وجوگر و همچنین اتصالات مخابراتی است.
پهپادها
رایج‌ترین فناوری‌های آزمایش‌شده برای یافتن بازماندگان در آوار، تشخیص صوتی و سگهای زنده‌یاب هستند. با این حال، پهپادهای مجهز به دوربین و سایر حسگرها میتوانند برای مشاهده دقیق محل آوار مفید باشند. این امکان به‌ویژه در لحظات اولیه جست‌وجو برای کمک به امدادگران به‌منظور تشخیص محل امن ورود به زیر آوار کمک‌کننده است.
اکنون استفاده از سیگنال‌های رادار و مایکروویو که از اجسام منعکس می‌شوند و میتوانند افراد و اشیا را شناسایی کنند، به تیم‌های جست‌وجو کمک می‌کنند. این تکنولوژی شبیه فناوری خودروهای خودران است که در زمان نزدیک‌شدن به چیزی بوق می‌زند.
با این حال، در اینگونه حوادث، امدادگران بیشتر براساس فاکتور سرعت عمل می‌کنند تا دقت. درواقع آنها اگر تصور کنند که فردی در یک نقطه زیر آوار مانده، به این موضوع فکر نمی‌کنند که سیگنال تا چه حد دقیق است و تلاش خود را برای نجات فرد به‌کار می‌گیرند.
درواقع، اکنون پهپادها نه‌تنها میتوانند از دوربینهای عکاسی و فیلمبرداری استفاده کنند، بلکه این امکان را دارند که به دوربینهای تشخیص گرما هم مجهز شوند. پرواز در ارتفاع کوتاه می‌تواند تشخیص گرمای بدن را آسان کند و این در حالی است که ردیاب‌های شیمیایی هم میتوانند بر این پهپادها سوار شوند.
روبات‌ها و ردیاب‌های شیمیایی
روبات‌های زمینی زنده‌یاب یکی دیگر از تکنولوژی‌های مورد استفاده در این حوادث است. این روبات‌ها با قابلیت ریزمقیاس‌بودن این امکان را دارند که به منافذی وارد شوند که انسان نمی‌تواند. این روبات‌ها هم عموما به دوربین‌ها و میکروفون‌های قوی مجهز هستند و میتوانند مکان دقیق افراد را زیر آوارها تشخیص دهند.
همچنین اکنون توسعه ردیاب‌های شیمیایی در دستور کار شرکت‌های فناوری و مسئولان قرار گرفته است. سگ‌ها توانایی بالایی در تشخیص بوی افراد زنده دارند، اما انسان‌ها قادر به تشخیص این بوها نیستند. این دستگاه‌های ردیابی شیمیایی عطرهایی را که انسان نمی‌تواند تشخیص دهد، ردیابی می‌کنند. با این حال، هنوز این دستگاه‌ها جایگزین سگ‌ها نشده‌اند. درواقع این دستگاه‌ها آزمایشگاه‌های قابل حملی هستند که میتوانند آثار شیمیایی و گاز را تجزیه و تحلیل کنند. آنها از حسگرهایی برای تشخیص رطوبت، دی‌اکسید‌کربن یا هر ماده شیمیایی ساطع‌شده از طریق تنفس مانند استون یا آمونیاک استفاده می‌کنند. از آنجا که تنفس قربانیان زیر آوار دچار تغییر می‌شود، این اندازه‌گیری‌ها متخصصان را قادر می‌سازد تا سیگنال واقعی و الگوریتم‌های هشدار برای آگاهی از سطوح هشدار(ترکیبات شیمیایی) را پردازش کنند. شاید بتوان گفت که این دستگاه‌ها شبیه یک سگ مکانیکی عمل می‌کنند.
نجات با رادار
ناسا چندی پیش دستگاهی ساخت که با عنوان FINDER معرفی شد. این دستگاه می‌تواند در زمان بروز بلایای طبیعی و فروریختن ساختمان‌ها واکنش نشان دهد. فایندر به‌گونه‌ای آموزش دیده که در صحنه شروع به جست‌وجوی پی‌در‌پی میکند و پیش از مرحله تشخیص، رادار خود را روی اشیا و محیط تنظیم میکند.
این دستگاه در عرض 3دقیقه پس از شروع به‌کار رادار، نتایج جست‌وجوی خود را به وسیله یک رابط کاربری گرافیکی دستی گزارش میکند. مانیتور یک عکس با کیفیت از توده آوار را نشان می‌دهد و پیام می‌دهد که قربانی را شناسایی کرده است. همچنین یک تصویر مادون قرمز برای ثبت هرگونه نشانه حرارتی احتمالی بدن ثبت میکند و تنفس و ضربان قلب را گزارش میکند.
با این حال، متخصصان و کارشناسان معتقدند که هنوز FINDER نمی‌تواند به‌عنوان یک ابزار دقیق درنظر گرفته شود. ظاهرا در آزمایش‌ها این دستگاه برای 2نفر خطا داشته است، اما با توسعه روزافزون آن، ظرفیت نجات انسان‌ها را بیش از ابزارهای دیگر در یافتن قربانیان زلزله خواهد داشت.
