نوشته: پیتر کوریس
ترجمه: فریدالدین سلیمانی
ناشر: قطره، چاپ اول، 1400
223 صفحه، 50000 تومان
****
«در اعماق آب» به عنوان سی و سومین کتاب از مجموعه ادبیات پلیسی نشر قطره منتشرشده، مجموعه‌ای به سرپرستی کاوه میرعباسی که پیش از این هم مجموعه‌هایی در سرپرستی کرده است؛ اما هیچگاه تا این اندازه تداوم و موفقیت نداشته است. بی گمان نکات گوناگونی در این توفیق دخالت داشته است؛ اما یکی از مهمترین ویژگی‌هایی که مجموعه ادبیات پلیسی نشر قطره را قابل اعتنا ساخته و از مجموعه‌های مشابه ممتاز می‌کند، گشودن افق‌هایی از ادبیات پلیسی جنایی‌است که تا پیش از این به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته‌اند و یا مغفول مانده‌اند.
تا چند دهه پیش از این ادبیات ترجمه پلیسی و جنایی در ایران محدود می‌شد به آثاری که در سنت ادبیات پلیسی جنایی آمریکا (هارلد بویلد)، نسل طلایی ادبیات انگلیس (شرلوک هلمز و آگاتا کریستی) و یا ادبیات پلیسی جنایی فرانسه (شاخص‌ترین‌شان ژرژسیمنون) و... جای می‌گرفتند. چندی بعد سرو کله ادبیات پلیسی و جنایی اسکاندیناوی پیدا شد؛ گونه‌ای درخشان و متفاوت از آثار پلیسی و جنایی که از فرهنگ و جغرافیای زیستی و اقلیمی این مناطق تاثیر فراوان گرفته است و در دو دهه گذشته در ایران طرفداران زیادی برای خود یافته است.
اما این همه ماجرا نیست، در کنار این جریانهای اصلی کم نیستند نویسندگانی که در چهارگوشه جهان زیسته و آثاری در خور اعتنا و گاه درخشان ارائه می‌کنند. رمانهایی که در عین تعلقات ژانری از اصالتی برخوردارند که ریشه در خاستگاه این نویسندگان دارد. در مجموعه ادبیات پلیسی نشر قطره چنین نمونه‌هایی فراوانند[1]. نمایندگانی از ادبیات دیگر کشورها در این گونه که خواندن آثاری در این سطح از آنها واقعا غیر منتظره است.
«در اعماق آب» نوشته پیتر کوریس، با ترجمه فریدالدین سلیمانی رمانی است که از ادبیات پلیسی جنایی استرالیا که در ایران لااقل تاکنون شناخته شده نبوده است و با این رمان برای نخستین بار علاقمندان این گونه جذاب می‌توانند با شاخه‌ای دیگر از ژانر پلیسی و جنایی معاصر آشنا شوند. این رمان جذاب که از ترجمه‌ای روان و خوش‌خوان هم بر خوردار است تاکیدی است بر این واقعیت که دیگر ادبیات پلیسی و جنایی امروز دیگر در انحصار یک جریان و یا سنت خاص نیست و همانگونه که از منظر تماتیک و یا قالب‌های روایی متحول شده است، تحت تاثیر جغرافیایی که در آن اتفاق افتاده و نوشته می‌شود نیز قرار گرفته و اصالت پیدا می‌کند.
پیتر روبرت کوریس به سال 1942 متولد شده و در سال 2018 نیز در گذشته است. او با اینکه به دلیل اعتبار نوشته‌های داستانی پلیسی اش به عنوان پدرخوانده جنایی نویسی در ادبیات معاصر استرالیا می‌شناسند. اما در عین حال یک چهره دانشگاهی، روزنامه نگار و البته مورخ نیز شناخته می‌شود. با چنین پشتوانه‌ای است که یک نگاه جدی به ادبیات پلیسی جنایی دارد. مخصوصاً برای رمانهایی که کلیف هاردی (کارآگاه خصوصی) شخصیت اصلی آنهاست. پیتر کوریس آثاری با حضور شخصیت های دیگری نیز آفریده است اما هیچ یک از آنها نتوانستند به اندازه کلیف هاردی مورد توجه واقع شوند. او نویسنده‌ای نسبتا پرکار بود در فاصله سال 1980 که نخستین رمانش را با حضور این کارآگاه محبوب به بازار فرستاد، تا یک سال پیش از مرگش (2017) چهل و دو رمان با حضور این شخصیت منتشر کرد. رمان «در اعماق آب» که در سال 2010 برای نخستین بار منتشر شده سر و چهارمین رمان از این مجموعه و یکی از بهترین و محبوب ترین آنهاست.
«در اعماق آب» همانند بسیاری از موفق‌ترین رمانهای پلیسی به شیوه اول شخص از زبان قهرمان داستان روایت می‌شود. این تمهید به خوبی مخاطب را در متن موقعیت‌ها قرار داده است و افت و خیز داستان شریک می کند. روایت ماجراها از دید کارآگاه و آگاهی از طرز فکر و تحلیل هایش کمک می‌کند، خواننده درک بهتر و ارتباط نزدیک‌تری با ماجراهاداشته باشد. کلیف هاردی کارآگاه خصوصی بازنشسته‌ای است که یک اتفاق غیر منتظره در امریکا موجب سکته قلبی او شده، داستان با چشم باز کردن او در بیمارستان شروع می‌شود. او رفته رفته به یاد می آورد چه اتفاقی برایش افتاده و به خاطر چه سر از بیمارستان در آورده است. در آنجا با مارگارت آشنا می شود، پرستاری که می‌خواهد به نگرانی خود نسبت به وضعیت نامشخصی که پدرش در استرالیا دارد پایان دهد. به همین خاطر دست کمک به سوی او دراز می‌کند.
کارآگاه بازنشسته اگرچه در ابتدا تمایلی برای این کار ندارد، اما سرانجام تقاضای مارگارت را می‌پذیرد و راهی استرالیامی‌شد تا پدر ناپدید شده او را پیدا کند. در ابتدا گویی قبول کردن این پرونده بهانه‌ای‌ست برای کلیفت که به استرالیا بازگردد. اما خیلی زود او در می‌یابد با ماجرای پیچیده‌ای روبه روست. پیچیدگی هایی که برای او مجذوب کننده است و تا حد امکان او را در گیر ماجرا می‌کند. این در حالی‌ست که مدتها از باطل شدن پروانه کارآگاهی او گذشته است. بنابراین او مجبور است با احتیاط ویژه کار را پیش ببرد و همین مسئله به جذابیت های رمان می افزاید. به قول او معرفی کردن خود با یک نام دیگر اگر به قصد کلاه برداری نباشد در این کشور جرم محسوب نمی‌شود! او هم که به قصد کشف حقیقت وارد این ماجرا شده که رفته رفته حسابی درگیرش کرده است. به گونه ای که مخاطب نیز چنان مجذوب آن شده که تا سر از کار داستان در نیاورد، کتاب را رها نمی‌کند.
پی نوشت:
[1] با توجه به این نکته که کلا در این مجموعه با آثاری بسیار متفاوت روبه رو هستیم و همین به مجموعه بسیار جذابیت بخشیده و موجب جلب سلیقه‌های مختلف شده است.