«هویت در سیاست جهان معاصر»

نوشته: فرانسیس فوکویاما

ترجمه: ابراهیم افشار زنجانی

ناشر: کویر، چاپ اول 1398

368 صفحه، 55000 تومان

****

پیروزی ترامپ در آمریکا پدیده غیرمنتظره ای بود زیرا اگرچه حزب جمهوری خواه از او حمایت می کرد اما او خود را چندان نیازمند حمایت جمهوری خواهان اعلام نمی کرد! ترامپ تقریبا مستقل وارد عرصه انتخابات شد ولی در ادامه کاملا استقلال خود را حفظ کرد (کمااینکه احمدی نژاد نیز با حمایت اصولگرایان روی کار آمد اما به تدریج فاصله خود را از آنها حفظ کرد). ترامپ توانست بر هیلاری کلینتون که رقیب سرسختی بود پیروز شود (کمااینکه احمدی نژاد توانست هاشمی رفسنجانی را با آنهمه سابقه شکست دهد). غرض این نیست که مشابهتها یا تفاوتها را برجسته کنیم. هدف این است که غیرمنتظره بودن رای آوردن ترامپ روشن شود. چیزی که بر عجیب بودن این قضیه می افزاید زدودن قبح‌های متعددی بود که در فرهنگ سیاسی آمریکا وجود داشت. به عنوان مثال داشتن رابطه با فاحشه‌ها امری قبیحی بود که هیچ سیاستمداری جرات نمی‌کرد به چنین چیزی اقرار کند چه رسد که علناً به آن افتخار کند. در گذشته در فرهنگ سیاسی آمریکا کسی جسارت آن را نداشت که تعابیری را که بوی نژادپرستی می‌دهد، به کار گیرد اما ترامپ موجب شد تا این تعابیر نه تنها علنا به کار گرفته شود بلکه خود هیچ گاه زیربار محکوم کردن این امور نرفت و تلویحا یا تصریحا از نژادپرستان سفید حمایت کرد.

فوکویاما به عنوان یکی از اندیشمندان معاصر، این موضوع را در کتاب هویت در سیاست جهان معاصر مورد کنکاش قرار داده است. برداشت وی این است که مرزبندیهای سیاسی از امور اقتصادی چپ و راست به سمت امور هویتی جابجا شده است. ایده اصلی فوکویاما این است که مقوله هویت روز به روز در سیاست امروز جهان برجسته شده است و این امر نه تنها خود را در انتخابات بلکه در ظهور پدیده هایی چون داعش یعنی بنیادگرایی اسلامی نیز نشان می دهد. فوکویاما می‌گوید با ظهور مدرنیته هویت فردی معنا یافت اما در قرن جدید است که مسئله هویت دوباره جدی شده و لازم است بعد اجتماعی هویت جدی گرفته شود. رفتارهای سیاسی افراد دیگر حول مفاهیم اقتصادی تعریف نمی‌شود بلکه تعلق فرد به گروه های اجتماعی مختلف است که در ساختار سیاسی  نادیده گرفته شده و اینک دارد خود را نشان می دهد. 

کتاب هویت نوشته فوکویاما با نثری ساده تلاش می کند این موضوع را در حدود 200 صفحه توضیح دهد. مزیت کتاب اندیشه جالبی است که مطرح می شود اما اشکال کتاب ترجمه آن است که نمره خیلی ممتازی نمی گیرد. اشکال بزرگتر کتاب، مشکلات زیاد ویراستاری است که آزارنده و پرتعداد است. امید است از این پس دستکم در مورد کتابهای مهمی از این دست شاهد این حجم از اشکالات ویراستاری نباشیم.