محققان آمریکایی امیدوارند واکسن جدید استنشاقی بتواند راهی برای ایمن و موثر برای جلوگیری یا کند کردن روند پیشرفت بیماری آلزایمر ارائه دهد.
 

به گزارش خبرگزاري علم و فناوري از استان مركزي؛ تاکنون از هر کسی سوال می کردیم آیا آلزایمر قابل درمان است پاسخ خیر شنیده می شد و علت را نامشخص بودن دلیل بیماری و نداشتن درمان قطعی دانسته همین نامعلوم بودن باعث نگرانی و ترس و اضطراب از دوران پیری را فرا می گرفت به تازگی محققان آمریکایی پس از بیست سال تحقیقات گسترده در این زمینه موفق شده اند از مرحله آزمایشگاهی به مرحله آزمایش انسانی برسند و فاز نخست آزمایش انسانی واکسن استنشاقی بیماری آلزایمر را آغاز کرده اند.این واکسن می تواند روند پیشرفت بیماری آلزایمر را کند کرده و گامی بزرگ برای درمان این بیماری باشد. در این گزارش ابتدا با بیماری آلزایمر آشنا شده و نتایج تحقیقات دکتر هاوارد وینر، مدیر تحقیقات در بوستون آمریکا را بیان می کنیم.

  بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود.

ـ  بارزترین تظاهر زوال عقل، اختلال حافظه‌ است.

ـ  طبق  گزارش سازمان بهداشت جهانی  در ايران هر  ۱۱ و نیم دقیقه یک نفر به بيماري آلزايمر مبتلا می­شود.

حدود ۷۰ درصد از افراد مبتلا در کشورهای در حال توسعه هستند، در حالیکه ۸۹ درصد هزینه ­ی جهانی در کشورهای پیشرفته صرف می ­شود. تقريبا 50 درصد اين آمار و ارقام مربوط به قاره آسياست و اين جاي نگراني دارد و نيز آخرین گزارش شیوع ابتلاء به آلزايمر در ایران نشان می­دهد که هر  ۱۱ و نیم دقیقه یک نفر به اين بيماري مبتلا می­شود. غالباً این بیماری در افراد بالای ۶۵سال بروز پیدا می‌کند؛ گرچه آلزایمر زودرس (با شیوع کمتر) ممکن است زودتر از این سن رخ دهد.

ابتلا به بیماری آلزایمر، از ترس‌هایی است که در افراد متعدد، دغدغه ابتلا به آن از دوران جوانی و میانسالی شروع می‌شود در صورتی که متخصصان معتقدند، اگر بدانیم چگونه مراقب سلامت مغز خود باشیم، دیگر نیازی به این همه نگرانی و ترس نیست،‌ چرا که از هر 10 نفر سالمند بالای 60 سال، 9 نفر می‌توانند از ابتلا به بیماری آلزایمر درامان بمانند.

تاریخچه آلزایمر

در سال ۱۹۰۱، روان‌شناس و عصب‌شناس آلمانی «آلویز آلزایمر» اولین مورد این بیماری را کشف و در مورد آن نوشت، که بعدها به بیماری آلزایمر معروف شد. نام بیماری از او گرفته شده است. بیمار یک زن ۵۰ ساله بود به اسم «آگوست دتر». آلویز آلزایمر این زن را از زمان بستری شدنش در آسایشگاهی در شهر فرانکفورت تا زمان مرگ او در سال ۱۹۰۶ همراهی کرد.

بيماري آلزايمر چيست؟ 

بیماری آلزایمر یک نوع اختلال عملکرد مغزی است که بتدریج توانایی‌های ذهنی بیمار تحلیل می‌رود. بارزترین تظاهر زوال عقل اختلال حافظه‌ است. اختلال حافظه معمولاً بتدریج ایجاد شده و پیشرفت می‌کند.

در ابتدا بیماری آلزایمر 10 علامت هشدار دارد:

اختلال حافظه، اختلال در انجام وظایف روزمره، گم کردن زمان و مكان، اختلال در گفتار، اختلال در قضاوت، اختلال در تفكر، تغییر در خلق و خو، جابه‌جا گذاشتن وسایل، از دست دادن یا كاهش انگیزه زندگی، تغییرات شخصیتی.

افرادي که در مراحل اوليه آلزايمر هستند عملکردشان کاهش مي­يابد يعني سرعت در انجام کارشان پايين مي­آيد به طور مثال خانمي که در مدت زمان معيني آشپزي مي­کرد زماني که در آستانه آلزايمر باشد سرعت عملش کاهش مي­يابد. اين اشخاص (فرد بيمار) به زندگي و کارهايش بي­تفاوت مي­شود و شور و هيجاني که قبلا در زندگي داشت ديگر ندارد و نيز تمايل به انجام کارهاي جديد ندارند.

همچنان که بيماري پيشرفت مي­کند علايم بيماري بيشتر مي ­شود و در نهايت بيمار دچار توهم مي­شود.

آیا آلزایمر قابل درمان است؟

نتایج امیدوار کننده: دانشمندان آمریکایی مرحله نخست آزمایش واکسن استنشاقی آلزایمر را آغاز کرده اند.

آلزایمر یکی از انواع اختلالات مغزی و زیر مجموعه بیماری زوال عقلی (dementia) است. این بیماری بسیار شایع است؛ به طوری که بر اساس آمارهای منتشر شده در ایالات متحده در سال ۲۰۲۱، برآورد می‌شود بیش از ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تن از جمعیت بالای ۶۵ سال این کشور از آلزایمر رنج می‌برند.

با افزایش سن خطر ابتلا به بیماری آلزایمر نیز به شدت افزایش می‌یابد به طوری که ۷۲ درصد از مبتلایان به این بیماری، سنی بیشتر از ۷۵ سال دارند. متأسفانه تاکنون دانشمندان نتوانسته اند هیچ درمان قطعی برای این بیماری بیابند و همین موضوع آلزایمر را به بیماری بدون درمان تبدیل کرده است.

با این وجود، به تازگی محققان فاز نخست آزمایش انسانی واکسن استنشاقی بیماری آلزایمر را آغاز کرده اند. این واکسن که پس از ۲۰ سال تحقیقات گسترده به مرحله آزمایش انسانی رسیده است، می‌تواند روند پیشرفت بیماری آلزایمر را کند کرده و گامی بزرگ برای درمان این بیماری باشد.

دکتر هاوارد وینر، مدیر این تحقیقات در بوستون آمریکا گفت: ما در نقطه عطف تاریخ تحقیقات درباره درمان آلزایمر قرار داریم. در دو دهه اخیر در محیط آزمایشگاهی موفق شدیم شواهد مناسبی درباره تاثیرات واکسن استنشاقی آلزایمر بیابیم.

او گفت: اگر نتایج آزمایش‌های انسانی نشان دهند که واکسن ایمن و موثر است؛ می‌توانیم از آن به عنوان یک درمان غیر سمی برای افرادی که از آلزایمر رنج می‌برند، استفاده کنیم. می‌توان از این واکسن برای پیشگیری از ابتلا به آلزایمر در افراد کهنسالی که در خطر ابتلا به بیماری قرار دارند استفاده کرد.

این واکسن دارای ماده‌ای به نام پروتولین است که باعث فعال شدن سیستم ایمنی می‌شود. این واکسن طوری طراحی شده است که باعث تحریک گلبول‌های سفید در گره‌های لنفاوی در اطراف گردن و پشت می‌شود. این تحریک باعث حرکت این گلبول‌ها به سمت مغز و پاکسازی آن از "پلاک‌های بتا امیلوئید" که عامل بروز آلزایمر هستند می‌شود.

فاز نخست آزمایش انسانی این واکسن شامل ۱۶ بیمار ۶۰ تا ۸۵ سال می‌شود که علائم ابتدایی آلزایمر را از خود نشان داده اند. این افراد به فاصله زمانی یک هفته دو دوز از واکسن استنشاقی را دریافت می‌کنند. سپس دانشمندان طی یک بازه زمانی مشخص اقدام به سنجش میزان ایمنی و تاثیرگذاری واکسن خواهند کرد.

به طور معمول انجام آزمایش برای واکسن دارای ۳ فاز انسانی است و در نهایت برای توزیع عمومی دارو، سازمان غذا و داروی آمریکا باید تحقیقات انجام شده را تایید کند.

پیشگیری از آلزایمر

تحقیقاتي که اخیراً براي پیشگیری از آلزایمر انجام شده است رعايت نکاتي چند در پيشگيري موثر است، از جمله:

- سلامتی بهترین نعمت خداوندی است که مراقبت صحیح از جسم وجان ، یکی از راه های درست شکرگزاری از این عطیه الهی است.

- تمرینات فکری: مطالعه، بازی های فکری، حل جدول و...

- تمرینات بدنی: 30 دقیقه ورزش روزانه از جمله پیاده روی، باغبانی، تمیز کردن منزل و... می تواند نوعی ورزش باشد.

- نوشیدن مایعات به اندازه کافی:  کم آبی، مهم ترین فاکتور متغیر برای از دست دادن حافظه است. آب ميوه ­هاي طبيعي و نوشابه­ هاي بدون الکل را هم شامل مي­شود.

- بررسی منظم سلامت قلب، فشار خون، کلسترول، قند خون و تعادل وزن از سنین پایین می‌تواند مانع ابتلا به آلزایمر از 60 سالگی به بعد شود.

- داروهای مصرفی: ترکیب بعضی از داروها باعث گیجی، فراموشی و یا آسیب بلند مدت به حافظه شود.

پيروي از رژیم غذایی سالم: مصرف حداقل 5 نوع میوه و سبزی تازه. سبزیجات پهن برگ مثل بروکلی، اسفناج و کاهو برای پیشگیری از آلزایمر بسیار مفید است.

- توجه و احترام  و نیز گفت و گو با افراد کهنسال  یکی از راهکارهایی است که می تواند در پیشگیری از بروز این بیماری موثر باشد. کلام الهی و سفارش ائمه معصومین بر احترام به پیران و سالخوردگان بی تردید توجه دادن  همگان به این مهم است.

در پایان

زمينه ­هاي بروز آلزايمر ارثي و اکتسابي است؛ علايم آلزايمر از خفيف به شديد هويدا مي­ شود؛ در نوع خفيف از اختلال در حافظه شروع مي­شود و به اختلال در شخصيت شدت مي­ يابد. در نوع متوسط تمرکز فرد کاهش و پس از آن توهم و شک به اطرافيان شديدتر مي­ شود. در نوع شديد از اختلال در تشخيص افراد نزديک شروع مي­ شود و علايم ديگري از جمله ايجاد تشنج و اختلال در خواب و مشکلات عديده ديگر مثل از دست دادن کنترل ادرار و ... را نشان مي­دهد. درمان پيشرفت ه­اي براي اين بيماري وجود ندارد و اصل بر پيشگيري و کنترل علايم بيماري است