رهبر معظم انقلاب در بخشی از بیانات اخیر در دیدار جامعه پرستاری و خانواده شهدای سلامت با اشاره به جهاد تبیین حضرت زینب(س) در مقابله با یزیدیان فرمودند: «... حالا تا امروز روایت زینب کبریٰ(سلام الله علیها) از حادثه عاشورا در تاریخ مانده، [امّا] در همان زمان هم تأثیر گذاشت در شام، در کوفه، در مجموعه سال‌های حکومت اموی و منتهی شد به ساقط شدن حکومت اموی. ببینید! این درس است؛ این همان حرفی است که بنده همیشه می‌گویم: شما روایت کنید حقایق جامعه خودتان و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر حادثه دفاع مقدّس را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند، هر جور دلش می‌خواهد؛ توجیه می‌کند، دروغ می‌گوید [آن هم]۱۸۰ درجه خلاف واقع؛ جای ظالم و مظلوم را عوض می‌کند. شما اگر حادثه تسخیر لانه جاسوسی را روایت نکنید -که متأسّفانه نکردیم- دشمن روایت می‌کند و کرده؛ دشمن روایت کرده، با روایت‌های دروغ. این کاری است که ما باید انجام بدهیم؛ وظیفه جوان‌های ما است.»
بیژن مقدم، کارشناس مسائل سیاسی و مدیرمسئول پایگاه خبری ـ تحلیلی الف، در گفت‌وگو با ایکنا درباره الزامات موفقیت در جنگ روایت‌ها و ضعف‌ها و نقایص داخلی در این جنگ گفت: موضوع روایتگری چند اثر جدی در طول زمان دارد که باید به آن توجه کرد. اولین اثر آن است که یک رویداد را در تاریخ براساس مشاهده و روایت خود ثبت می‌کند. اثر دوم آن است که در دل همین ثبت و روایت اعلام موضع می‌کند. به عبارتی روایت‌گر تنها یک رویداد را بیان نمی‌کند بلکه در لایه‌ها و رگه‌هایی از روایت خود، مواضعش را ارائه می‌هد.
وی افزود: سومین اثر نیز مستندسازی است. گاهی اوقات غفلت‌های ما ناشی از بی‌توجهی به مسئله مستندسازی است. یعنی دیگران رویدادی را روایت می‌کنند و مستندات آن را هم جمع می‌کنند و بعد طرف دیگر ماجرا در مورد این کار کوتاهی می‌کند و در عمل بعد از ده‌ها سال آنچه وجود دارد استناد روایت شده از یک طرف قضیه است که روایت کاملی نیست و ممکن است یکسویه هم باشد. لذا خود حوادث و رویدادها می‌آیند و می‌روند و آن که در تاریخ ماندگار می‌شود روایت آن رویداد است.
نباید در دام «روایتگری بی‌طرفانه» بیفتیم
مقدم اظهار کرد: مسئله مهم دیگر این است که نباید وارد دام «روایتگری بی‌طرفانه» شویم چون چنین چیزی نداریم. در واقع همانطور که رسانه بی‌طرف نداریم روایتگری بی‌طرفانه هم نداریم؛ آنچه مهم است جنگ همین روایت‌هاست. بنابراین باید فرض را بر این گذاشت که جریان مقابل انقلاب، تلاش می‌کند روایت‌های خود را از رویدادها در ذهن مردم ما جا بیندازد و ما نیز باید روایت خود را عرضه کنیم و روایت آنها را با استدلال و منطق نقد کنیم.
این کارشناس حوزه رسانه بیان کرد: برای نمونه کتاب‌های تاریخی زیادی در تطهیر رژیم پهلوی نوشته شده و می‌شود و نویسندگان آنها اکثرا حامیان و جیره‌خواران آن دستگاه هستند و می‌خواهند از شخصیت فردی مانند محمدرضا پهلوی اسطوره بسازند. باید اینها را نقد کرد و با سایر رویدادها و روایت‌ها تقاطع داد و ادعاهای آنها مانند عدم فساد در دربار پهلوی را در مقابل ده‌ها روایت مخالف از خود صاحب منصبان رژیم پهلوی مانند امینی و هویدا قرار داد.
مدیر مسئول پایگاه خبری ـ تحلیلی الف ابراز کرد: از طرفی آنچه در ذهن مردم می‌نشیند و مورد پذیرش قرار می گیرد خود رویداد و حادثه نیست، زیرا اغلب مردم در دل آن رویداد نیستند که بتوانند خودشان قضاوت کنند، و لذا آنچه ذهن آنها را می‌سازد روایتی است که ارائه می‌شود. براین اساس سرعت در انتقال روایت در دنیای امروز بسیار مهم است.
انتقاد از عدم حضور تیم رسانه‌ای در کنار مذاکره‌کنندگان
مقدم با انتقاد از روند روایتگری و انتقال سریع اطلاعات درست در جریان مذاکرات هسته‌ای اخیر گفت: ما واقعا در زمینه اطلاع‌رسانی عقب هستیم و عجیب است که تیم مذاکره‌کنند فعلی همراه خود یک تیم رسانه‌ای ندارند و طبیعی است که در روایتگری جا بمانند. در جنگ روایت‌های مذاکرات اخیر، تیم رسانه‌ای آنها پشت در مکان مذاکرات نشسته و روایت‌های خود را ارائه می‌دهد و رسانه‌های پرقدرت نیز آن روایت را پوشش می‌دهند بعد ما تازه وارد میدان می‌شویم و می‌خواهیم روایت خود را به داخل کشور منتقل می‌کنیم.
وی با بیان اینکه در این وضعیت ما فقط در موضع پاسخگویی قرار می‌گیریم، گفت: این نشانه انفعال است در حالی که «روایتگری مبتکرانه» باید در دستور کار قرار گیرد اما به آن توجهی نمی‌شود و همین مذاکرات هسته‌ای نمونه‌ای از نداشتن پیوست رسانه‌ای در کار است. در حالی که اقتصاددان، کارشناس بانکی، حقوقدان، کارشناس هسته‌ای و ... در این تیم است ولی یک متخصص حوزه ارتباطات و رسانه در این تیم حضور ندارد که کارش ارتباط با رسانه باشد.
مقدم با بیان اینکه الان جای خالی بخش رسانه‌ای در مذاکرات کاملا احساس می‌شود، گفت: به تعبیر ساده آنها هستند که «چک اول» را می‌زنند و اعلام می‌کنند مذاکرات به بن‌بست رسیده، ایران در حال عقب‌نشینی در مذاکرات است و حتی در حال مقصریابی و معرفی ایران به عنوان مقصر هستند در حالی که ما طلبکار و آنها بدهکار هستند و باید بتوانیم این روایت خود را جا بیندازیم که طرف مقابل از برجام خارج شد و نقض عهد کرد و ایران بود که برجام را اجرا کرد و در مرحله بعد باید به این سؤال پاسخ دهند که اکنون چه باید کرد؛ آیا طرف متعهد (ایران) حق دارد به شما بی‌اعتماد باشد و حال که حق دارد در توافق جدید تضمین‌های جدید می‌دهید که پاسخ آمریکا «خیر» است و این ما هستیم که باید این را روایت و مسلط کنیم.
مشکل روایتگری در مسئله بودجه
مقدم درباره مشکل روایتگری در برخی مسائل مهم داخلی مانند بودجه گفت: بودجه کاری است که هر ساله انجام می‌شود و پس از تقدیم لایحه دولت به مجلس جزئیاتی از آن ارائه می‌شود اما امسال بودجه کشور، عادی نبوده است برای اینکه ساختار بودجه و نوع نگارش آن تغییر یافته و در حجم کوچکتری ارائه شده به نحوی که اعداد نهادهای کلان بزرگ شده و در بالای یک سر فصل قرار گرفته و ذیل آن هم معلوم نیست که چه نهادها و سازمان‌هایی قرار دارند. آیا در این وضعیت دولت نباید قبل از تقدیم لایحه به مجلس، با رسانه‌ها جلسه‌ای برگزار می‌کرد و این وضعیت بودجه را توضیح می‌داد تا بدانند چرا بودجه امسال فلان نهاد، نسبت به سال قبل رشد بسیاری کرده است مانند اتفاقی که برای بودجه نهاد ریاست جمهوری افتاد و بعد توضیح دادند رشد زیاد بودجه این نهاد نسبت به سال گذشته به خاطر ورود چند نهاد دیگر ذیل نهاد ریاست جمهوری است و این مسئله‌ای است که باید قبل از ارائه بودجه تشریح کرد.
مدیر مسئول پایگاه خبری ـ تحلیلی الف یادآور شد: امروز در فضای مجازی هم هر کسی روایت خود را ارائه می‌دهد و یک فضای آشفته‌ای هم در این وضعیت ایجاد می‌شود و کارهای فریبنده و پوپولیستی شدت می‌گیرد مانند کاری که نسبت به بودجه نهادهای فرهنگی می‌شود و بودجه آنها را برجسته می‌کنند و به نوعی فضاسازی می‌کنند که اصلا نباید به این نهادها بودجه داده شود در حالی که کشور اقتصاد، موشک، هسته‌ای، کالاهای اساسی و فرهنگی را با هم می‌خواهد و بعد هم که بودجه فرهنگ کاهش می‌یابد همین جریان اعلام می‌کنند که دولت به حوزه فرهنگ بی‌توجه است و البته بیشتر این حساسیت‌ها و روایت‌ها نیز نسبت به بودجه و اعتبارات نهادهای مربوط به فرهنگ دینی و مذهبی است و لذا باید جواب این جریان‌ها را به صورت صریح و بدون تعارف داد چون اینجا هم به نوعی یک جنگ میان روایت‌هاست.
عدم ارائه اطلاعات درست؛ زمینه موفقیت روایت‌های غلط
مقدم درباره نقش عدم شفافیت مسئولان در ارائه اطلاعات در عقب ماندن جبهه رسانه‌ای داخلی در جنگ روایت‌ها، گفت: این نکته بسیار مهمی است زیرا یکی از لوازم روایتگری درست داشتن اطلاعات درست است. وقتی این اطلاعات درست ارائه نشود روایت غلط در اذهان جا می‌افتد. در واقع یکی از عوامل جلوگیری کننده از روایت‌های نادرست، اقدام درست است.
این کارشناس حوزه رسانه اظهار کرد: برای نمونه یک فیش حقوق نجومی در فضای مجازی منتشر شده که فردی در یک‌ماه ۲۸۰ میلیون تومان حقوق گرفته است و پاسخ آن نهاد این است که این حقوق مربوط به چند ماه است و در یک ماه تجمیع شده است. سؤال این است که در چنین فضایی چرا می‌گذارید این حقوق تجمیع شود؟ هر ماه حقوق یک فرد را بدهید تا یکدفعه یک رقم بسیار بزرگ از سیستم مالی‌تان بیرون نیاید که بعد مجبور به توضیح شوید که این مربوط به معوقه چندین ماه است که البته خیلی از مردم هم این توضیح را باور نمی‌کنند. لذا ارائه اطلاعات از سوی دستگاه‌ها یکی از مقدمات و الزامات مهم تحقق روایتگری درست است.
