حامد برقی کار*

در اصلاح کلی مهندس به کسی گفته می شود که به علم هندسه واقف است. کسی که با تسلط بر علوم ریاضی، هندسه و فیزیک راهی را برای حل معضلات متفاوت می گشاید. پیشرفت تکنولوژی و صنعت یک کشور مدیون و مرهون مهندسین آن است. بازار رقابتی ، تلاش برای دوام و حضور گسترده در بازارهای بین المللی یکی از مسایلی است که همواره صنعت را پویا و مهندسین را خلاق نگه می دارد.

در طی 20 سال اخیر در کشور روند استقبال از رشته های ریاضی فیزیک که پایه اصلی علوم مهندسی است در کنکور سراسری به شدت رو به افول نهاده است. برای مشخص شدن این روند، آمار شرکت کنندگان رشته ریاضی فیزیک در دو دوره مورد بررسی قرار گرفته است. در سال 1380 از مجموع قریب یک میلیون و ششصد هزار داوطلب کنکور، 414160 نفر داوطلب رشته ریاضی فیزیک بوده اند، یعنی نزدیک به 26 درصد. در سال 1400 از مجموع قریب به یک میلیون و صد هزار نفر شرکت کننده کنکور 126706 نفر داوطلب رشته ریاضی فیزیک بوده اند، یعنی نزدیک به 11 درصد.

از آنجا که این عدم استقبال به سیاست گذاری های دولت ها در زمینه های مختلف اقتصادی، صنعتی، علمی و ... منوط می شود، اما هدف از طرح این موضوع بعد فرهنگی و اجتماعی آن است. 
در جامعه ای که هوش، نخبگی و استعداد در به دست آوردن هر چه بیشتر پول در بازه زمانی کوتاه است و کسی مورد استقبال و پذیرش اجتماعی بیشتری است که در مدت زمان اندکی خلق ثروت کند، مسلما نباید انتظاری بیش از این در حوزه تحصیل علوم مهندسی داشت. 

زیر ساخت اقتصادی فعلی جامعه با خلق نقدینگی متزلزل شده است و این شرایط بستر بسیار مناسبی را فراهم کرده که واسطه گری و در اصطلاح عام "دلالی" یک شاخصه مهم محک زدن افراد در توان خلق پول شود. 

حال فرد داوطلب کنکور و مشاورین وی که عمدتا خانواده یا نزدیکان و اقوام هستند قطعا درس خواندن سخت و انتظار 4 ساله برای مدرک توام با استرس های موجود مانند " امتحان " و ... را بر نمی تابند و در مقام مقایسه و نمونه های عینی اطرافشان، مهندسی را گزینه مناسبی برای انتخاب نمی بینند. 

بعلاوه انتظار برای کار متناسب با رشته تحصیلی و یا پیدا شدن محیط و شرایطی که یک مهندس بتواند استعداد و خلاقیت خود را به جرگه ظهور گذارد در کنار درآمد و حقوق های نازل، از جمله این موارد است.

از سویی دیگر برخی از افرادی که مهندسی را به عنوان انتخاب برتر خود دانسته اند، به دنبال راهی برای مهاجرت هستند، که در این باب بحث بسیار مفصل است. 

علی ایحال با رویکرد فعلی پیش رو و شرایط حاکم بر اقتصاد، تولید و صنعت طی 10 سال آینده کشور با فقر مهندس و علم مهندسی مواجه خواهد شد، که در این زمان کشور یا مجبور به وارد کردن مهندس و یا متحمل صدمات و لطمات جبران ناپذیری در عرصه های صنعتی و معدنی و بالتبع آن اقتصادی و اجتماعی خواهد بود.

بدیهی است دولت ها و مسولین و سیاستگذاران مربوطه اهتمام جدی در این زمینه به کار گیرند و با ایجاد انگیزه، حمایت های مالی، بستر سازی شغل های مناسب وتصمیم گیری های راهبردی و سایر ابزارهای دیگر از سقوط این بخش از جامعه علمی کشور جلوگیری شود.

* عضو هیئت علمی دانشگاه