به گزارش الف، با وجود اقدامات اخیرا عربستان سعودی و به دنبال آن امارات برای بهبود روابط خود با ترکیه که بعد از یک دوره تشنج در مناسبات این طرفها به خصوص پس از قتل «جمال خاشقجی» روزنامه نگار منتقد سعودی در کنسولگری عربستان در ترکیه به حداقل خود رسیده بود؛ اما سابقه نشان میدهد که همگرایی کامل ابوظبی و ریاض با آنکارا ممکن نیست و به ویژه ترکیه هرجا که عرصه را برای رقابت با این 2 طرف ببیند فرصت را از دست نمیدهد.
سفر منطقه ای «مولود چاووش اوغلو» وزیر امور خارجه ترکیه که از تهران آغاز شد و مقصد بعدی آن بیروت بود در سایه بحران روابط لبنان با عربستان و دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس قابل توجه است.
در همین راستا کارشناسان امور منطقه بر این باورند که سفر چاووش اوغلو به بیروت در این شرایط نمیتواند تصادفی باشد؛ به ویژه اینکه قرار است طی روزهای آینده «میشل عون» رئیس جمهوری لبنان سفری به قطر داشته باشد و همچنین مقامات لبنانی نیز در بیروت میزبان «محمد بن عبدالرحمان آل ثانی» وزیر خارجه قطر خواهند بود و در سایه نزدیکی مواضع دوحه و آنکارا سفر ناگهانی چاووش اوغلو به بیروت میتواند در قالب برنامه مشترک 2 طرف جهت نفوذ در لبنان تلقی گردد.
البته استراتژی ترکیه برای نفوذ در کشورهای مختلف کمی متفاوت از قطر است و دو طرف گاهی اهداف مشترک دارند. روابط عربستان و لبنان طی یک دهه گذشته به دلیل کمرنگ شدن قدرت مهره های سعودی در لبنان و روی کار آمدن حزب الله و متحدان آن، همواره دوره پرتنشی را پشت سر گذاشته است و عربستان از هر فرصتی برای اقدام ضد لبنان استفاده می کرد.
طی یک ماه گذشته نیز انتشار اظهارات «جورج قرداحی» وزیر رسانه لبنان درباره انتقاد از جنگ یمن بهانه مناسبی برای آغاز جنگ علنی ریاض ضد بیروت شده که با قطع روابط دیپلماتیک و ممنوعیت واردات از لبنان به وخامت اوضاع اقتصادی این کشور دامن می زند.
اما بسیاری از ناظران معتقدند که کمپین خصمانه سعودیها ضد لبنان که با هدف تضعیف حزب الله انجام شده است نتیجه عکس خواهد داشت و عرصه را برای رقبای عربستان در لبنان باز می کند.
در این میان یکی از طرفهایی که تلاش زیادی برای نفوذ در کشورهای عربی و اسلامی دارد ترکیه است که شاید از فرصت به وجود آمده در لبنان بهره برداری کند و به نوعی به دنبال پر کردن جای خالی عربستان و امارات باشد.
ترکیه همواره در انجام پروژه های زیرساختی-چه در داخل و –چه خارج این کشور موفق عمل کرده و امیدوار است پیشنهاداتی که در این زمینه به دولت لبنان ارائه میدهد با استقبال مقامات لبنانی مواجه گردد. آنکارا همچنین معتقد است که می تواند آمریکا را قانع کند که سرمایه گذاری ترکیه در لبنان راه را برای ورود پروژه های ایران و روسیه و چین به لبنان مسدود میکند.
اما موفقیت ترکیه در استفاده از خلاء عربستان و امارات در لبنان جهت نفوذ به این کشور دست کم در یک بازه زمانی کوتاه ممکن نیست. ساختار سیاسی لبنان به گونه ای است که هر کشور خارجی برای نفوذ به این کشور باید از راه برقراری ارتباط با یک مولفه یا فرقه خاص وارد عمل شود. آنکارا به خوبی میداند که طرفداران مردمی زیادی در لبنان ندارد و تنها راه نفوذ به این کشور از دروازه اهل سنت باید صورت بگیرد.
پرواضح است که جامعه اهل سنت لبنان با وجود اینکه دیگر مانند گذشته مورد حمایت عربستان نیستند اما قصد ندارند کشور دیگری را جایگزین آن کنند و گرایش آنها به سمت ترکیه به جای عربستان دور از انتظار است. از طرف دیگر دولت جدید لبنان به ریاست «نجیب میقاتی» هنوز هم چشم امید به عربستان دارد و حاضر نیست روابط خود با کشورهای عربی و به ویژه ابوظبی و ریاض را به قیمت ائتلاف با ترکیه، قطع کند.
ترکیه پیشتر نیز در رقابت با نیروهای مخالف خود در شرق مدیترانه به ویژه فرانسه، سعی داشت با مشارکت در بازسازی بندر بیروت راهی برای نفوذ به لبنان داشته باشد و چاووش اوغلو از اولین طرفهای خارجی بود که بلافاصله بعد از انفجار بندر بیروت در 4 آگوست 2020 به لبنان سفر کرد.
بنابراین صراحتا میتوان گفت درحال حاضر شرایط برای نفوذ ترکیه به لبنان و گرفتن جای کشورهای عربی در این کشور مهیا نیست و شاید پیشنهادات اقتصادی آنکارا به دولت لبنان فعلا در حد حرف باقی بماند.