طبق این اطلاعات، درآمد شرکت‌های خودرو‌ساز در نیمه نخست امسال با 27هزار میلیارد تومان افزایش به مرز 50هزار میلیارد تومان رسیده است. با وجود این به‌دلیل اینکه نرخ‌های فروش متناسب با هزینه تمام‌شده تولید افزایش نیافته است، شرکت‌های خودرو‌ساز همچنان زیان‌ده هستند. گزارش‌های مالی شرکت‌های خودرو‌سازی‌ نشان می‌دهد، زیان انباشته این شرکت‌ها از مرز 80هزار میلیارد تومان فراتر رفته که به‌زعم کارشناسان علت این موضوع قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت است؛ این همان موضوعی است که دیروز رئیس سازمان بورس هم به آن اشاره کرد و خواستار حذف قیمت‌گذاری دستوری خودرو شد.

رشد 70درصدی نرخ فروش
آمار‌ها نشان می‌دهد، میانگین قیمت کارخانه‌ای خودرو در ایران در نیمه نخست امسال در مقایسه با سال گذشته 70درصد رشد داشته است. در این میان گروه خودرو‌سازی‌ زامیاد و ایران‌خودرو بیشتر از رقبا قیمت محصولاتشان را افزایش داده‌اند. طبق اطلاعات موجود، میانگین قیمت محصولات ایران خودرو در نیمه نخست امسال در مقایسه با پارسال 88درصد و زامیاد 92درصد گران‌تر بوده است. قیمت محصولات سایپا و پارس‌خودرو هم در نیمه نخست امسال به‌تر تیب 49و 9درصد رشد کرده است.

در این میان، بیشترین رشد قیمت مربوط به پژو 2008بود که البته به تعداد بسیار محدودی تولید شده، اما در مجموع قیمت کارخانه‌ای این محصول 608درصد رشد کرده است. در میان محصولات پرفروش بیشترین رشد قیمت مربوط به سمند بوده که قیمتش در نیمه نخست امسال در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 116.7درصد رشد داشته است. سال قبل شرکت ایران‌خودرو سمند را به قیمت بیش از 60میلیون تومان می‌فروخت که امسال قیمت فروش سمند از طریق کارخانه با 70میلیون تومان افزایش به بیش از 130میلیون تومان رسیده است. بعد از آن، بیشترین رشد قیمت در میان محصولات پرفروش مربوط به خانواده تیبا بوده که قیمت آن 105.7درصد رشد کرده است. قیمت هر دستگاه تیبا در سال‌جاری با 44.5میلیون تومان افزایش به 86.5میلیون تومان رسیده است. بعد از این دو گروه بیشترین رشد قیمت مربوط به گروه پژو و دنا بوده است. شرکت ایران‌خودرو در نیمه نخست سال‌جاری قیمت تحویل کارخانه را برای گروه پژو 88.2درصد و برای دنا 86.6درصد افزایش داده است.

رشد تولید و فروش
اطلاعات مربوط به میزان تولید و فروش خودرو در نیمه نخست سال‌جاری نشان می‌دهد با وجود کاهش 2.7درصدی تولیدات ایران‌خودرو، حجم تولید خودرو در کشور در نیمه نخست سال 10درصد رشد کرده است. در 6‌ماه اول امسال جمعا 611هزار و 884دستگاه خودرو تولید شده است که این میزان در مقایسه با سال قبل نزدیک به 56هزار دستگاه رشد نشان می‌دهد. در این مدت، شرکت سایپا با 18.7درصد بیشترین رشد تولید را داشته است؛ به‌طوری که تعداد تولیدات این شرکت با 18.7درصد رشد به 331هزار دستگاه رسید. پارس‌خودرو نیز با 17.3درصد افزایش تولید به تیراژ تولید 58هزار دستگاه در طول 6‌ماه رسید. آمارها همچنین نشان می‌دهد که میزان فروش خودرو نیز در نیمه نخست امسال با 25درصد افزایش مواجه شده است. شرکت‌های خودرو‌ساز در نیمه نخست سال گذشته جمعا 482هزار دستگاه خودرو فروخته بودند که این میزان امسال با 121هزار دستگاه افزایش به 603هزار دستگاه رسیده است.

دلایل ناکارایی رشد تولید و فروش
آمار‌ها نشان می‌دهد با وجود افزایش 130درصدی درآمد حاصل از فروش و رشد 25درصدی فروش تعداد تولید، نامتعادل بودن قیمت فروش کارخانه با قیمت بازار به افزایش زیان انباشته شرکت‌های خودرو‌ساز منجر شده است. به‌زعم تحلیلگران قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت موجب شده شرکت‌های خودروساز حتی با افزایش تولید و فروش نیز نتوانند زیان‌های خود را جبران کنند. درواقع هرچه شرکت‌های خودرو‌ساز محصول بیشتری تولید کنند، زیان آنها نیز افزایش می‌یابد.

تحلیلگران اعتقاد دارند قیمت‌گذاری دستوری شورای رقابت موجب شده سایر شرکت‌های بزرگ ایران نیز به سرمایه‌گذاری در این صنعت و تاسیس کارخانه خودرو‌سازی‌ جدید تمایلی نداشته باشند؛ زیرا ساخت کارخانه جدید صرف اقتصادی ندارد و همین عامل به ایجاد انحصار در صنعت خودرو‌سازی‌ منجر و موجب شده بعد از گذشت 5دهه هیچ کارخانه خودرو‌سازی‌ جدیدی در ایران تاسیس نشود. بر همین اساس روز گذشته رئیس سازمان بورس هم با ارسال نامه‌ای به وزیر اقتصاد خواستار خروج شورای رقابت از قیمت‌گذاری دستوری خودرو شد. محمدعلی دهقان‌دهنوی در نامه خود تأکید کرده است: سیاست‌های قیمت‌گذاری اعمال شده در شورای رقابت در سال‌های گذشته، زیان سنگینی بر سهامداران حاضر در این صنعت تحمیل کرده است؛ به‌طوری‌که الزام ستاد تنظیم بازار و شورای رقابت به شرکت‌های خودروساز برای تنظیم بازار خودرو، در مقاطعی سبب پیش‌فروش خودرو با قیمت‌های قطعی و غیرمنطقی شد و این موضوع در کنار تأخیر در اعطای مجوز افزایش نرخ محصولات، سبب زیان شرکت‌های خودروساز شده؛ به‌گونه‌ای که مطابق صورت‌های مالی شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا زیان خالص آنها به‌ترتیب به مبلغ 050، 155 و 665، 570میلیارد ریال و زیان انباشته شرکت‌های مذکور به‌ترتیب به 386، 299 و 069، 150میلیارد ریال رسیده است.  به‌گفته رئیس سازمان بورس، علت اصلی افزایش زیان شرکت‌های خودرو‌سازی‌ نبود توازن بین افزایش نرخ‌های اعطایی به شرکت‌های خودروساز و افزایش قیمت نهاده‌های تولید است. برای مثال، میزان افزایش نرخ نهاده‌های تولید شرکت سایپا در سال‌های 1397تا 1399به‌طور میانگین 248درصد است، اما مجوز افزایش نرخ 163درصد بوده است.

دهقان در ادامه با بیان اینکه نحوه قیمت‌گذاری خودرو در شورای رقابت به‌دلیل ناکارایی در شرایط تورمی ایرادات اساسی دارد، توضیح می‌دهد: قیمت‌گذاری دستوری نه‌تنها سبب تنظیم بازار خودرو و رضایتمندی مصرف‌کننده نهایی نشده، بلکه با انتقال منافع از شرکت‌های خودروساز به جیب واسطه‌گران، سبب ایجاد کمبود نقدینگی در شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز شده است و تداوم این روند به کاهش تولید و در نهایت توقف فعالیت شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز منجر خواهد شد. 

رئیس سازمان بورس در ادامه پیشنهاد کرده است: هم صنعت خودرو از شمول قیمت‌گذاری شورای رقابت خارج شود و هم افرادی که به ضرر و زیان شرکت‌های ایران‌خودرو و سایپا در سال‌های گذشته منجر شده‌اند، در این‌باره پاسخ دهند.