*گفتگوی «دیلی اکسپرس» با «ریدلی» پس از آزادی اش از دست طالبان
افغانستان روزهای پرتنش و حساسی را سپری می کند. پس از اقدام دولت آمریکا به ریاست جمهوری "جو‌بایدن" مبنی بر خارج کردن کلیه نظامیان آمریکایی از افغانستان، طالبان با اوج گیری قابل توجهی در صحنه این کشور ظاهر شد و توانست در مدت زمانی کمی تا کابل پایتخت افغانستان پیشروی کند و عملا قدرت را در این کشور قبضه کند(البته که هنوز به صورت پراکنده مقاومت های مسلحانه و مردمی در افغانستان علیه طالبان وجود دارند).
با این همه، در شرایط فعلی پرسش های فراوانی در مورد آینده افغانستان و این مساله که تشکیل حکومت طالبان می تواند حامل چه پیامدهای داخلی و بین المللی برای افغانستان باشد، مطرح می شوند.
در این راستا "یوون ریدلی" خبرنگار و تحلیلگر مشهور انگلیسی که در سال 2001 و قبل از حمله آمریکا و ناتو به افغانستان، توسط دولت وقت طالبان در افغانستان دستگیر شد و دستگیریِ یازده روزه وی توسط طالبان با جنجال های جهانی فراوانی همراه شد در گفتگوی اختصاصی با "پایگاه خبری الف"، به سوال هایی در مورد تجربه اسارت خود توسط طالبان و همچنین پیش بینی آینده افغانستان در سایه حکومت طالبان پاسخ داده است.
مشروح گفتگو با یوون ریدلی را در ادامه بخوانید.
*دلیل بازداشت شما در سال 2001 توسط گروه طالبان چه بود؟ لطفا به صورت مختصر تجربه خود را از اسارت به دست گروه مذکور بیان کنید.
من به عنوان خبرنگار و به دلیلِ ورود غیرقانونی به خاک افغانستان و عدم دریافت ویزا، توسط گروه طالبان بازداشت شدم. در طول 11 روزی که توسط طالبان در بازداشت بودم، آن ها بارها و بارها پیش از آنکه من را به دلایل انسان دوستانه آزاد کنند، تحت بازجویی قرار دادند. آن ها در نهایت قانع شدند که من یک ژورنالیست هستم و کاری غیر از این ندارم از این رو از بازداشت طولانی‌مدتِ من خوداری کردند و در نهایت من به مقام های ارشد دولت های افغانستان و انگلستان تحویل داده شدم.
*آیا نکته خاصی در دوران بازداشتتان توسط گروه طالبان، نظر شما را به خود جلب کرد؟
در روز چهارمِ بازداشتم، بازجوهای طالبان با یک پرونده قطور که حاویِ اطلاعات بانکی غلط و عکس ها و مدارک شناساییِ دست کاری شده بود آمدند و سعی داشتند مرا به عنوان یک مامور ام آی سیکس)MI6 سازمان جاسوسی بریتانیا) که با یک مامور موساد ازدواج کرده، معرفی کنند. نمونه مشابهی از اطلاعات پرونده مذکور به شبکه الجزیره نیز داده شد و آن ها نیز از اطلاعات آن استفاده کردند اما خیلی زود فهمیدند که این اطلاعات غلط و جعلی هستند. بعدها منابع آگاه به من اطلاع دادند که این پرونده به احتمال فراوان توسط سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا "سیا" به طالبان داده شده است. دلیل اصلی این مساله نیز این بوده که آن ها خوشحال می شدند اگر طالبان مرا بکشد و سپس با استفاده از همین رویداد بتوانند در جهان تبلیغات راه بیندازند و بگویند که طالبان یک رژیم شرور هستند و باید علیه آن ها اقدامات جدی انجام شود! من حتی بعدا متوجه شدم که هر فرد دیگری نیز جای من بود آمریکایی ها این کار را انجام می دادند زیرا هدف آن ها نه بیان واقعیت ها بلکه جنجال سازی و استفاده ابزاری از آن بود.
*در وضعیت کنونی، برخی کارشناسان در مورد اختلافات میان شعبه ها و طیف های مختلف در چهارچوب گروه طالبان سخن می گویند(نظیر حقانی ها یا ازبک و تاجیک ها). بدون تردید این مساله در نوع خود بر آینده افغانستان نیز تاثیرات فراوانی دارد. شما در این رابطه چه نظری دارید؟ آیا این مساله تهدیدی جدی برای طالبان و آینده افغانستان است؟
تمامی ائتلاف های مشابه نیز از چالش های اینچنینی رنج می برند. ازبک ها، تاجیک ها و حقانی ها به کلیت و موجودیت طالبان نیاز دارند تا از طریق آن بتوانند در میز قدرتِ افغانستان صاحب یک کرسی باشند. آن ها به خوبی می دانند که بدون طالبان و اینکه ذیل پرچم طالبان باشند(صرفا با تکیه به توانمندی های خود) یکچنین امری محقق نخواهد شد.
*اخیر ما شاهد حملات مرگبار تروریستی به فرودگاه کابل بودیم. حملاتی که موجب کشته شدن 13 تفنگدار آمریکایی و ده ها شهروند افغان شدند. به نظر شما پیام این حملات چه بود؟ تحلیل شما از این مساله چیست؟
این حملات آنطور که به ما گفته شده کار گروهِ موسوم به "داعشِ خراسان" بوده و من هیچ دلیلی نمی بینم که در این رابطه شک داشته باشم. در رابطه با وقوع یکچنین حمله ای پیشتر هشدارهای فراوانی صادر شده بود. حتی طالبان نیز در این رابطه هشدارهایی را داده بودند و حمله دقیقا در منطقه ای که برقراری امنیت آن برعهده نیروهای آمریکایی بود صورت گرفت. جدای از غیرنظامیان افغان و نیروهای آمریکایی، 28 نفر از نیروهای طالبان نیز بر اثر این حملات تروریستی جان خود را از دست دادند. با این حال، در بحبوحه این حملات حتی کشورهای غربی نیز عمده تمرکز خود را بر تفنگداران آمریکایی و آنچه شجاعت های آن ها عنوان شده قرار دادند و عملا مساله کشته شدن ده ها غیرنظامی افغان خیلی زود مورد بی‌توجهی قرار گرفت. مساله ای که چندان خوشایند و خوب نیست.
*آیا شما فکر نمی کنید که خروج آمریکا از افغانستان تا حد زیادی مرتبط با راهبرد کلان‌تر این کشور جهت مهارِ چین بوده است، مخصوصا با توجه به این مساله که افغانستان با چین مرز مشترک دارد و برخی ابتکارهای اقتصادی چین نظیر ابتکار "یک کمربند یک راه" نیز به نوعی با امنیت و ثبات افغانستان گره خورده اند؟
شاید اینطور باشد با این حال من فکر می کنم که آمریکایی ها فقط و فقط به دنبال این بودند که خود را هر چه سریع تر از باتلاق افغانستان رهایی بخشند و در این مسیر هزینه های زیادی را نیز متقبل شدند. با این همه نمی‌توان انکار کرد که بخش زیادی از توان سیاست خارجی آمریکا معطوف به مهار چین به عنوان اصلی ترین رقیب این کشور در عرصه جهانی است.
*پیش بینی شما از آینده افغانستان چیست؟ آیا این کشور رویِ صلح و آرامش را به خود خواهد دید یا بار دیگر غرق جنگ و هرج و مرج خواهد شد؟
به نظرم اگر دخالت های مخرب خارجی در افغانستان روی ندهند، این کشور بار دیگر می تواند وضعیت خوبی پیدا کند و حتی وضعیت اقتصادی آن نیز با احیای مسیرهای تجاری و اقتصادی نظیر جاده ابریشم تقویت شوند. افغانستان کشوری است که از منابع معدنی و همچنین دیگر منابع طبیعی غنی و پُرباری برخوردار است. منابع معدنی که تقریبا دست نخورده و بکر هستند. از سویی افغانستان جایگاه و موقعیتی کلیدی در منطقه دارد و بخشی راهبردی از مسیر تجاری است که در برگیرنده و اتصال دهده کشورهایی نظیر روسیه، ترکیه، ایران، پاکستان، تاجیکستان، ترکمنستان و چین است. از این رو به نفع تمامی این کشورهاست که طالبان در افغانستان، آینده ای صلح آمیز را ایجاد کنند.
کشورهایی که مایل نیستند افغانستان آینده موفقیت آمیزی داشته باشد شاملِ عربستان سعودی، امارات متحده عربی، اسرائیل و هند هستند. سه کشوری که با ایران روابط چالشی دارند و مدت هاست که علیه تهران "جنگی در سایه" را به پیش می برند. بدون تردید اگر در افغانستان صلح و ثبات برقرار شود، این مساله خبر و رویدادی خوب برای ایران خواهد بود. این مساله مخصوصا با توجه به اینکه ایران و افغانستان مرز زمینی طولانی با یکدیگر دارند، از اهمیت زیادی برخوردار است. به نحو مشابهی، افغانستان مرزی طولانی و پُر از راه های نفوذ را نیز با پاکستان دارد و اگر روابط رو به رشد و گسترده ای میان کابل و اسلام آباد شکل بگیرد، این موضوع با واکنش منفی از سوی دولت هند رو به رو خواهد شد. نباید فراموش کرد که هند روابط پُرچالش و خصمانه ای را با پاکستان به دلیل درگیری ها با این کشور در مورد منطقه کشمیر دارد. در شرایط فعلی، در بسیاری از شبکه های اجتماعی نیز اخبار جعلی و نادرستی در مورد طالبان منتشر می شود که این مساله تا حدی به برخی رسانه های هندی نیز راه پیدا کرده است.
اینکه آیا آمریکا به همراه ناتو و اروپا خود را از عرصه تحولات افغانستان کاملا کنار کشیده اند یا خیر مطلبی است که باید صبر کرد و در ادامه راه دید. با این حال آنچه در شرایط کنونی روشن است این است که طالبان، زمان و تلاش های فراوانی را بر مساله توسعه روابط با چین و دیگر همسایگان افغانستان صرف میکنند. این رویکرد در نوع خود از جانب کشورهای غربی می تواند به مثابه یک تهدید درک شود. با این حال آنچه که در ادامه راه اتفاق خواهد افتاد صرفا با گذشت زمان معلوم می شود.
