«حسینیه»
مؤلف: عبدالکریم حقشناس، محمدعلی جاودان
ناشر: واژهپرداز اندیشه، قم، چاپ اول، تابستان 1400
گردآورنده: مؤسسۀ ایمان ماندگار
128 صفحه، 24000 تومان
***
عزاداری سید و سالار شهیدان و زیارت آن امام مظلوم دو تحفۀ الهی برای محبان اهلبیت علیهمالسلام است که سخن گفتن از برکات و اثرات آن در دنیا و آخرت خارج از حد و اندازۀ نگارنده است. برای بهرهمندی هر چه بیشتر عزاداران و زائران امامحسین علیهالسلام از برکات مجالس عزاداری و زیارت ایشان، مؤسسۀ ایمان ماندگار بر آن شد تا با استفاده از فرمایشات مرحوم آیتالله حقشناس و شاگردشان، آیتالله محمدعلی جاودان کتاب «حسینیه» را تألیف و عرضه نماید.
این کتاب، دو بخش اصلی دارد: 1- فرمایشات حضرت آیتالله حقشناس؛ 2- فرمایشات آیتالله جاودان.
پیرامون بخش اول باید گفت در جلد جهارم کتاب مواعظ مطالب کوتاه و البته پر مغری پیرامون موضوع مذکور آمده بود و مناسب دیده شد آن بخش از کتاب مواعظ که مرتبط با موضوع است و بهطور پراکنده در آن کتاب آمده، بهطور منسجم در ابتدای کتاب «حسینیه» بیاید.
اما در مورد بخش دوم: هر ساله آیتالله جاودان قبل از ایام محرم و نیز در شبهای ابتدایی دهۀ اول محرم و گاهی هم در بین سال، در مورد این دهه و عزای حضرت سیدالشهداء سخنانی ایراد میکنند. همچنین در کتاب رهنمای طریق نیز سوالاتی پیرامون این موضوع از ایشان شدهاست که پاسخ آنها را گفتهاند. تمامی این مطالب در چهار قسمت، دستهبندی شدهاست:
1) بیان فضیلت دهۀ اول محرم و فضیلت عزاداری برای امامحسین علیهالسلام؛
2) توصیههایی برای بهرهمندی بیشتر از این ایام و این مجالس؛
3) توصیههایی به دستاندرکاران مجالس عزا؛
4) بیان نکاتی از مقتل امامحسین علیهالسلام.
در مورد محور چهارم، ذکر این نکته لازم است که موضوع کتاب، یعنی عزاداری حضرت اباعبدلله، متناسب بود با اینکه برخی نکات در مورد قیام امام، شهادت امام و یاران، و نیز حوادث پس از قیام در کتاب گنجانده شود؛ خصوصاً با توجه به تبحر آقای جاودان در مباحث تاریخ اسلام ذکر اینگونه نکات مانع از تحریف واقعۀ عظیم عاشورا میشود و بر غنای محتوایی مجالس عزای امامحسین میافزاید. البته در باب فلسفۀ قیام امام و نحوۀ شهادت ایشان کتابهای عاشورا؛ چگونه و چرا، معلم درس محبت وتفسیر داستان کربلاء و مقتل الحسین توسط مؤسسۀ ایمان ماندگار منتشر شدهاست؛ اما کوشش شده آنچه در کتاب حسینیه میآید، متفاوت با مطالبی باشد که در گذشته منتشر شدهاست.
همچنین ایشان در بیاناتشان به موضوع زیارت امامحسین علیهالسلام هم بهطور مکرر اشاراتی دارند و گاهی این اشارات در کنار همان بیاناتی که در مورد اهمیت و برکات عزاداری ایراد میشود، مطرح میشوند. خصوصاً چند سالی است در آستانۀ اربعین حسینی، معظمله ضمن بیان برکات زیارت اربعین، توصیههایی برای بهرهمندی هرچهبیشتر از این سفر معنوی بیان کردهاند. لذا در کتاب علاوه بر چهار قسمتی که ذکر شد، قسمتی هم به بیانات ایشان در مورد زیارت امامحسین اختصاص داده شدهاست.
در مواردی، برخی از بیانات ایشان احتیاج به توضیح بیشتری داشته که در پاورقی این توضیحات آورده شدهاست. برخی از این توضیحات، کلام خود معظمله در همان مجلس یا مجالس دیگر است و برخی نیز به قلم گردآورنده است که البته این دو دسته توضیح، در کتاب بهروشنی از هم متمایز هستند.
افزون بر این توضیحات، در پاورقی تلاش شده که تمامی سخنان آقای جاودان به آیات و روایات مستند گردند تا این اثر برای محققین و پژوهشگران هم قابل استفاده باشد. انتهای کتاب نیز علاوه بر فهرست منابع، حاوی فهرست روایات و نمایه است.
روحیۀ تعبد و التزام به کتاب و سنت در جایجای کتاب به چشم میخورد و «ترک گناه و رعایت تقوا»، «اصلاح نیت»، «رعایت اخلاص در خلوت و جلوت»، «پرهیز از ظاهرگرایی و مجالس پرطمطراق»، «مراقبت ویژه از چشم»، «گریۀ رشد دهنده» و ... از مطالب کلیدی کتاب است.
مثلاً در جایی از کتاب میخوانیم: « این توسلاتی که ما داریم همه دستور است! اگر از خودمان بسازیم - مثل قمهزنی یا از روی آتش راه رفتن- هیچ قیمتی ندارد. امامرضا علیهالسلام مجلسی ترتیب دادند و شاعری شعر خواند و ایشان و سایر حاضرین گریه کردند. دستور، این است. اگر طبق دستور یک قطره اشک از چشم ما آمد یک توسل است.» که این مطلب، حاکی از التزام آیتالله جاودان به کتاب و سنت است.
یا در جایی دیگر از کتاب آمدهاست: «آقا مواظبت کنید. برای استفاده از این دهه باید از چشم مواظبت کرد. از همه مهمتر چشم را مواظبت کنید. چشم باید بگرید. اگر چشم آلوده شود، دل نمیسوزد. اگر صد درصد مراقبت کنیم، میتوانیم گریه کنیم. دلمان میشود بسوزد. نگاه حرام طبق احادیث فراوان دل را آلوده میکند. تیری مسموم از تیرهای شیطان است. یک نگاه یک تیر است. یک تیر مسموم. یک تیر مسموم بس است. مزۀ گریه را از شما میگیرد. دل که باید بسوزد دیگر نمیسوزد. کم میسوزد.»؛ از این دست فرمایشات، بطور مکرر در سخنان آیتالله جاودان آمده که حاکی از تأکید ایشان بر رعایت تقواست؛ بر خلاف این دیدگاه هم نظرات برخی افراد است که با تکیۀ بیجا بر گریه و عزاداری، در صدد ارتکاب معاصی و جرئت بر شکستن مرزهای شریعت برمیآیند.