گاهی باید برای حفظ یک ارزش بسیار حیاتی اجتماعی یعنی صداقت، رفتار متملقانه افراد را به صریح ترین و آشکارترین شکل ممکن نقد کرد.
از توصیه های بسیار مهم دینی ما نیز همین است. از پیامبر اکرم نقل شده است:«به صورت چاپلوسان خاک بپاشید» که البته کنایه از واکنش شدید نشان دادن است نه لزوما خاک پاشیدن که ظاهرا رسم آن زمان اعراب در این زمینه بوده است.
در حکمت های نهج‌البلاغه به نقل از امام علی (درود) خطاب به کسی که در ستایش ایشان زیاده روی کرده بود می خوانیم: « من كمتر از آنم كه بر زبان آوردى و برتر از آنم كه در دل داري».
مردم ما این روحیه و اخلاق را به دفعات از نوع برخورد امام خمینی با ثناگویان خود نیز به یاد دارند. ثناگویانی که از قضا در اغلب مواقع نیز در صداقت و خلوص شان نسبت به ایشان تردیدی هم وجود نداشت. اما از این برخوردها می توان نتیجه گرفت که در برابر حمد و ثناگویی های از سر ریا و غیر صادقانه یا بدتر از آن ابزارگرایانه و فریبکارانه تا چه پایه باید حساسیت و واکنش نشان داد.
ویدئوی نوع برخورد امام جمعه محترم اردبیل را نیز با یکی از فرمانداران که بازتاب زیادی در فضای مجازی پیدا کرده در همین راستا باید تحلیل کرد.
ظاهرا فرماندار یاد شده در این ویدئو که زمان و مکانش چندان معلوم نیست دربازدید این امام جمعه تولد رهبر انقلاب را به ایشان تبریک می گوید و امام جمعه نیز با انتقاد از این رفتار فرماندار او را با گفتن اینکه « ما این را نمی خواهیم» از این کار نهی و به رفع سریع تر امورات مردم توصیه می کند، توصیه ای بسیار بجا و کاملا منطبق با آموزهای عقلی و دینی .
متاسفانه برخی آداب غلط غیر عقلانی و غیر دینی که مناسب فرهنگ سیاسی دوران پیش از انقلاب است به مرور و به دلیل کم شدن حساسیت های اینچنین در طول سال های گذشته تولید و توجیه هم شده است و عجیب این است که این دگردیسی در فرهنگ سیاسی در حالی رخ داده که چندان هم از دهه اول انقلاب دور نشده ایم و این فاصله هنوز به نیم قرن نرسیده است. نکته ای که آسیب پذیری فرهنگ سیاسی ما را که ناشی از قرن ها زیستن ذیل حکومت های استبدادی است نشان می دهد و حساسیت بسیار بیشتری را طلب می کند.
در چنین شرایطی نه تنها این قبیل ثناگویی های ظاهری بلکه انواع خفی تر و ابزارگرایانه تر این رفتارها را نیز که هم باعث وهن رهبر انقلاب است و هم از شخصیت و روحیه ایشان بدور است باید دریافت. نه ولایت فقیه سلطنت است و نه ولی فقیه، شاه. از هر نوع تشبه علنی و مخفی به فرهنگ سیاسی مطلوب پادشاهان و در هر سطحی، از این قبیل رفتارهای منسوخ غیر دینی باید پرهیز کرد و مانع از باز تولید آن شد.
سنت های غلط اجتماعی بر اثر همین تغافل «نهادینه» می شوند و نظام اجتماع انسانی به گونه ای است که پس از این جایگیر شدن و رواج سنت ها و رفتارهای غلط اصلاح آنها بسیار سخت و زمان بر و پرهزینه است و به تعبیر برخی بزرگان مانند کندن کوه با مژه و پلک زدن است!
استقبال از این ویدئو در فضای مجازی نشان می دهد که خوشبختانه فرهنگ سیاسی دینی انقلاب بر خلاف رفتار برخی مسندداران در میان مردم عمیقا جایگیر شده است و می توان با تکیه بر آن مانع از بازتولید برخی رفتارهای نادرست سیاسی شد.
