فاجعه بودجه ریزی در کشور!...

محمد علیزاده؛ عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه لرستان،   4000423124 ۳۱ نظر، ۰ در صف انتشار و ۷ تکراری یا غیرقابل انتشار
فاجعه بودجه ریزی در کشور!...

نظام بودجه‌ریزی ایران طی چهاردهه گذشته دچار نواقصی بوده که موجب شده بودجه سنواتی به بستری برای اتلاف منابع تبدیل شود. ۴ محور به عنوان مبانی و اساس برنامه ریزی و تدوین بودجه سال‌های اخیر معرفی شده است که این چهار محور شامل کارآتر نمودن و شفاف سازی هزینه‌های دولت، ایجاد درآمدهای پایدار با هدف مدیریت کسری بودجه دولت، ایجاد ثبات در متغیرهای کلان اقتصادی و نهایتاً عدالت محور کردن و توزیع عادلانه بودجه با هدف بهبود معیشت مردم است. 

  هدف اصلی که در رأس این سند سازمان برنامه بود، اصلاح ساختار بودجه مبتنی بر استقلال آن از درآمدهای نفتی بود. اما اگر بخواهیم قانون بودجه 1400را بر اساس این هدف اصلی و چهار محور مبنایی، ارزیابی کنیم مشخص است که نه تنها هدف اصلی اصلاح ساختاری بلکه تقریباً هیچ یک از این چهار محور مبنایی، تحقق نیافته است. 

اگر بخواهم در یک جمله این بودجه را توصیف کنم باید بگویم که " بودجه ریزی در این چند سال، فاجعه بوده است". اگر این روند در نظام بودجه ریزی عمل کنیم، این نوع از برنامه ریزی دولت، پیامدهای نامطلوبی برای سال آینده و سال‌های بعد خواهد داشت.

  بر اساس مطالبه مسئولان عالی کشور و رویکرد ادعایی خود دولت و سازمان برنامه انتظار داشتیم که بودجه 1400 مستقل از درآمدهای نفتی باشد؛ البته نه اینکه اقتصاد کشور از ظرفیت خدادادی نفت و عایدات نفتی به طور کامل صرف نظر کند بلکه انتظار بود درآمدها و هزینه‌های پیش بینی شده در بودجه از درآمدهای رانتی نفت، مستقل شود . 

 لذا راهکارهایی به منظور رفع یا کاهش یکی از ام المسائل یا به تعبیر مقام معظم رهبری؛ امالخبائث کشور، کسری بودجه در ذیل اشاره می گردد که بستر انجام آنها، ضرورت اصلاحات ساختاری  در نظام بودجه ریزی را طلب می کند:

1- اصلاح نظام مالیاتی به نفع تولید و طبقات محروم

 برای جبران کاهش درآمدهای دولت، لازم است منابع پیشنهادی جدیدی ارائه گردد. توسل به همان پایه های مالیاتی قبلی یا تعریف مالیات هایی که به تولیدکنندگان و عوامل مولد اقتصاد، اصابت کند می تواند به وضعیت رکودی دامن بزند. مطابق بند 17 سیاستهای اقتصاد مقاومتی مبنی بر اصلاح نظام درآمدی دولت با افزایش سهم درآمدهای مالیاتی و با توجه به ظرفیت های مالیاتی استفاده نشده ای که در کشور وجود دارند و بکارگیری آنها نه تنها آسیبی به تولید وارد نمی کند بلکه می تواند سهم فعالیت های غیرمولد را کاهش دهد. از آن جمله عبارت است از: 

✓ مالیات بر عائدی سرمایه املاک و خودرو

✓ مالیات بر خانه های لوکس

✓ مالیات بر خانه های خالی

✓ مالیات بر تراکنش های بانکی کلان

✓ مالیات بر سود سپرده های کلان بانکی

✓ حذف معافیت های مالیاتی موسسات کنکور، دفاتر نشر، دانشگاه ها و مدارس غیر انتفاعی، هنرمندان، رویداد های فرهنگی و هنری مانند تئاتر و کنسرت، عملکرد صادرکنندگان مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین، فعالیت های مناطق ویژه و ازاد اقتصادی 

✓ وضع مالیات بر صادرات مواد خام و کالاهای با ارزش افزوده پایین

2- صرفه جویی در هزینه های دولت

  کاهش کسری بودجه نیازمند مدیریت هزینه های دولت است. بند 16 سیاستهای اقتصاد مقاومتی بر لزوم صرفه جویی در هزینه های عمومی کشور اشاره دارد. صرفه جویی در هزینه های دولت، به عنوان یک ضرورت تلقی می گردد. مصارف دولت بطور کلی در 3 دسته جاری، عمرانی و تملک دارییهای مالی طبقه بندی می شوند. سهم اصلی هزینه های دولت به هزینه های جاری اختصاص دارد. بازنگری وظایف با هدف کاهش تصدی گری دولت، واگذاری بخشی از امور به بخش خصوصی و تقویت آن، اصلاح ساختارها، رویه ها و تصمیمات نادرست در توزیع یارانه ها و ... می بایستی صورت گیرد.

  از سوی دیگر، داشتن نگاه درآمدی صرف به اصلاحات بودجه، به معنای انداختن این بار سنگین بر دوش گروه های خارج دولت است در حالی که لازم است در کنار افزایش درآمدها دولت نیز به صرفه جویی در هزینه ها بپردازد. در صورتی که دولت 10 درصد هزینه های خود را از طریق حذف فعالیتهای موازی و تکراری کاهش دهد، می تواند حداقل در حدود 50 هزار میلیارد تومان صرفه جویی ایجاد کند. 

3- اصلاح بودجه شرکتها

بودجه کل کشور شامل دو بخش بودجه عمومی و بودجه شرکتهای دولتی است که بودجه شرکتهای دولتی در حدود دوسوم از  کل بودجه را شامل می شود. این بخش از بودجه در مجلس شورای اسلامی بررسی نمی شود. عدم بررسی این بخش از بودجه در مجلس به معنای غیرشفاف بودن آن است و استمرار این نارسایی در سالهای مختلف، سبب شده تا شرکتهای دولتی به محلی برای فعالیتهای غیرشفاف تبدیل شوند.

از نظر شفاف سازی و کارآمد بودن بودجه نیز نه تنها هزینه‌های دولت، شفاف و کارآمد نشده بلکه شاهد افزایش هزینه شرکت‌های دولتی در بودجه 1400 هستیم. به خاطر داشته باشیم که عمده فسادها، حقوق های نجومی و دریافتی های کلان و بده بستان ها در همین شرکت ها و بانک ها و بیمه های دولتی صورت می گیرد اما همواره از دید ناظران در امان هستند. 

دو هزینه عمده در شرکت ها که قابلیت صرفه جویی دارد معاملات شرکت ها (خرید و فروش های آنها) و حقوق و مزایای کارکنان آنهاست. در هر دو زیرساخت هایی وجود دارد ولی به درستی اجرایی نمی شود. برای کاهش هزینه ها در معاملات باید توجه کرد که دستگاه ها باید معاملات خود را در سامانه ای شفاف انجام بدهند. با شفاف شدن معاملات شرکت های دولتی می توان جلوی هدررفت هزینه ها و فسادهای این بخش را گرفت.

در مورد حقوق و مزایای کارکنان شرکتهای دولتی نیز طبق ماده «۲۹»  قانون برنامه ششم توسعه دولت مکلف شد تا سامانه ثبت حقوق و مزایا را راه اندازی کند تا امکان تجمیع کلیه پرداختها فراهم شود ولی تا کنون به بهانه های مختلف این کار صورت نگرفته است و متاسفانه ضمانت اجرایی نیز برای آن در قانون، پیش بینی نشده است. یکی دیگر از محورهای دیگر افزایش هزینه ها، شرکتهای تو در تویی است که خصوصا در وزارت نفت ایجاد می شود که هیچ نظارتی بر آنها اعمال نمی شود.

در مجموع، مدیریت هزینه در سازمانها و دستگاههای دولتی با توجه به هزینه های متعدد ناشی از موازی کاری های آنها، به ویژه در شرایط کنونی اهمیت بسیاری دارد. مدیریت هزینه های دولت به معنی فرایند برنامه ریزی برای مصارف و کنترل مخارج است. کسری بودجه ایجاد شده ناشی از عدم مدیریت هزینه های دولت در بلندمدت و میان مدت است. 

 

دیدگاه کاربران

ناشناس۲۰۹۶۵۷۰۱۶:۲۱:۰۷ ۱۴۰۰/۴/۲۴
امریکا با دانستن این چیزها می خواهد تحریم ها را بردارد تا دوباره نفت در بودجه بیاد و این وضع بودجه ادامه دار باشد و بعد تحریم مجدد!!
ناشناس۲۰۹۶۵۸۶۱۶:۳۸:۲۵ ۱۴۰۰/۴/۲۴
مالیات بدهیم که چنین بودجه ریزی ای هدرش بدهد
ناشناس۲۰۹۶۵۸۹۱۶:۴۰:۲۲ ۱۴۰۰/۴/۲۴
ریشه اصلی مشکلات اقتصادی کشور سوءمدیریت و فساد است. نورچشمی‌ها تقریباً همه اقتصاد ایران را تصاحب کرده‌اند. مالیات نمی‌دهند و تمام مبادلات مالی اونها مبهم و غیرشفاف است. به هیچکس پاسخگو نیستند و هیچکسی هم توانایی و جرأت پاسخگو کردن اونها رو نداره. بیت‌المال را دارند به یغما می‌برند و هیچکسی هم کاری انجام نمیده.
ناشناس۲۰۹۶۵۹۸۱۶:۴۸:۴۶ ۱۴۰۰/۴/۲۴
به نظر من دولت نباید به کارمندانش که همگی در رفاه و آسایش کامل هستند حقوق پرداخت کند .
ناشناس۲۰۹۷۲۷۹۰۷:۵۸:۵۷ ۱۴۰۰/۴/۲۵
منفی دهندگان عزیز متوجه طنز جمله نشدید؟
ناشناس۲۰۹۷۴۱۲۱۰:۴۲:۳۸ ۱۴۰۰/۴/۲۵
خواب میبینی اخوی یا آمارها رو اشتباهی دیدی یا تو یه کشور دیگه ای؟
ناشناس۲۰۹۶۶۲۰۱۷:۰۲:۳۰ ۱۴۰۰/۴/۲۴
کلی نهاد و سازمان در کشور داریم که با اینکه هیچ فایده و سودی برای کشور ندارند اما هر سال دارند بودجه‌های کلانی می‌گیرند. خیلی از این نهادها یک گوشه از اقتصاد ایران و بیت‌المال را گرفته‌اند و یک امپراطوری کوچک برای خودشان درست کرده‌اند. اول باید دست اینها از بیت‌المال قطع بشه. این اولین قدم و ضروری‌ترین کار در اصلاح امور و بهبود شرایطه.
علی۲۰۹۶۶۲۷۱۷:۰۴:۵۰ ۱۴۰۰/۴/۲۴
نویسنده بسیار عالی مسائل بودجه ریزی را تشریح کرده
ناشناس۲۰۹۶۷۱۸۱۸:۳۸:۰۷ ۱۴۰۰/۴/۲۴
یکی از کارهای بسیار مهمی که دولت جدید باید به اتفاق مجلس انجام دهد در مورد پرداخت حقوق این است که باید هر شغلی طبق ضوابط میزان حقوق و مزایای آن تعیبن گردد و تمامی دستگاه ها حتی بخش خصوصی از طریق سامانه واحدی پرداخت های خود را انجام دهند با اینکار تبعیض در امدی در میان سازمان ها و نهادها و همه شرکت ها از بین رفته و هر کس طبق آنچه استحقاق دارد دریافت می کند و نه بر اساس بودجه سازمان و شرکت خودش
abbas۲۰۹۶۶۳۳۱۷:۰۸:۲۶ ۱۴۰۰/۴/۲۴
شورای نگهبان فقط به قانون اساسی و شرع نگاه می کند در نتیجه مجلس هرچه بخواهد در رابطه با اقتصاد می تواند تصویب کند ..برای همین هم باید مجلس سنا باید دوباره احیا شود
ناشناس۲۰۹۶۶۴۷۱۷:۲۶:۰۵ ۱۴۰۰/۴/۲۴
مشکل اینه که راه حل فساد را به شفاف سازی و شفاف سازی را به سامانه های مبتنی بر خود اظهاری تقلیل داده اید. زمان هخامنشیان از الان که این همه سامانه است شفاف تر بود و فساد کمتر. میدانید چرا؟ چون وقتی مسئول کشور فهمید قاضی رشوه گرفته پوستش را کند انداخت روی صندلی قضاوت و پسرش را نشاند روی همان صندلی و گفت قضاوت کن و سرنوشت پدرت را هم ببین!
ناشناس۲۰۹۶۶۵۳۱۷:۳۳:۵۴ ۱۴۰۰/۴/۲۴
چرا به ردیف های بودجه صدها سازمان و نهاد .. موازی و .. متعدد اشاره نمیکنید؟
ناشناس۲۰۹۶۶۸۰۱۷:۵۷:۱۵ ۱۴۰۰/۴/۲۴
همین مالیات ها باعث فرار سرمایه از تولید شده..
ناشناس۲۰۹۷۴۰۴۱۰:۳۶:۳۷ ۱۴۰۰/۴/۲۵
مالیات به تنهایی باعث فرار سرمایه نمیشود. مشکل منطقی بودن بازده تولید است که سعی کرده اند با معافیت مالیاتی آنرا جذاب کنند. با این شرایط تولید معافیت مالیاتی هم مشکل بازده معقول تولید و مشکلات اجرایی آنرا حل نمیکند. وگرنه سرمایه هر جای دنیا برود مالیاتش را خواهد داد. همین رویداد امروز برای خانه های خالی افتاده که در کوتاه مدت آثار جالبی دارد اما در دراز مدت تقاضای مسکن را منفی و صنایع ساختمانی را متضرر میکند. مشکل سیاستگذار اینست که اقتصاد را یک کل به هم وابسته با آثار بلند مدت و پایدار نمیبیند و فقط برای رفع مشکل امروز مقررات وضع میکند.
ناشناس۲۰۹۶۷۲۶۱۸:۴۹:۳۳ ۱۴۰۰/۴/۲۴
فرافکنی نکنید.. همین دوستان خودتان در مجلس به اندازه یک سوم کسری بودجه به دولت تحمیل کردند. حالا همون میندازید گردن دولت فعلی و فرار رو به جلو میکنید وضعیت بده. اگر وضعیت بده میخواستن رییس جمهور نشن. مثل استدلال های خودتان.
کوروش۲۰۹۶۷۴۰۱۸:۵۸:۳۵ ۱۴۰۰/۴/۲۴
نخست باید تکلیف بودجه خوارها و رانت خوارهای .. روشن شود تا گشایشی در وضع بودجه و درآمد پدید آید !!!بودجه ملی نباید صرف توهم و دروغ شود !
ناشناس۲۰۹۶۷۶۳۱۹:۱۸:۴۵ ۱۴۰۰/۴/۲۴
بسیار مفید
ناشناس۲۰۹۶۷۶۵۱۹:۱۹:۳۳ ۱۴۰۰/۴/۲۴
نظام بودجه ریزی در ایران نیاز به تغییرات بنیادین دارد
ناشناس۲۰۹۶۹۸۰۲۲:۵۲:۳۶ ۱۴۰۰/۴/۲۴
ساختار باید دگرگون شود. بودجه ای که با سفارشات این و اون و تخصییهای غیر ضروری و مفت برای عده ..ای مفت خوری را عادت می کند ، تهش همینه ؟
ناشناس۲۰۹۶۷۷۵۱۹:۳۹:۵۸ ۱۴۰۰/۴/۲۴
بودجه بصورت شفاف در اختیار مردم قرار بگیره مشخص بشه سهم هرکس چقدره
ناشناس۲۰۹۶۷۸۲۱۹:۴۳:۰۴ ۱۴۰۰/۴/۲۴
همچنان از مردم کرونا زده بدون برق و آب و واکسن و غوطه ور در تلاطمهای اقتصادی و ارزی مالیات بگیرید و هرسال درصدی هم اضافه کنید و نگاه نکنید که اصلاً طرف امسال مشکل داشته یا نداشته!! همه چیز حل میشود!!!!!
ناشناس۲۰۹۷۲۱۹۰۳:۵۳:۳۴ ۱۴۰۰/۴/۲۵
مسئولین فقط بلدند از مردم بدبخت و مستضعف مالیات بگیرند و آخرش هم کسری بودجه جبران نشه و مجبور بشوند پول بدون‌پشتوانه چاپ کنند و پول ملی را تضعیف نمایند و درنهایت دوباره از مردم بدبخت و فقیر مالیات پنهان بگیرند. ریشه کسری بودجه در مافیای اقتصادی است که منابع و ثروت کشور رو به گروگان گرفته‌اند و مالیات نمی‌دهند و هر سال هم بودجه‌های کلان‌تری از بیت‌المال به اونها اختصاص داده میشه. اول باید دست این نهادها و سازمان‌های مافیایی از اقتصاد ایران قطع بشه و بیت‌المال از دست اینها آزاد بشه.
ناشناس۲۰۹۶۹۳۲۲۲:۰۲:۲۰ ۱۴۰۰/۴/۲۴
بودجه ریزی نوبخت واقعا فاجعه بود دلار چهار و دویست بنزین 3000
ناشناس۲۰۹۶۹۷۶۲۲:۵۰:۳۷ ۱۴۰۰/۴/۲۴
حتی اینجا هم میدان در مقابل عقل و اندیشه صف آرایی می کند
ناشناس۲۰۹۷۰۴۹۲۳:۳۸:۳۲ ۱۴۰۰/۴/۲۴
اشكال بودجه ريزي در تخصيص بودجه به سازمانهاي مختلف غير دولتي ..است كه هيچكس حاضر نيست به آن به پردازد يا مي ترسند ويا رو در بايستي دارند
ناشناس۲۰۹۷۰۸۴۰۰:۰۴:۲۹ ۱۴۰۰/۴/۲۵
کدام عایدی سرمایه؟! تورم نجومی قیمت هر چیز را چندین برابر کرده است! این اسمش عایدی سرمایه نیست، عایدی سرمایه یعنی رشد قیمت یک دارایی منهای تورم وارد شده به آن دارایی، وگرنه شخصی که آپارتمانش را امروز بفروشد، با آن پول، فردا همان آپارتمان را هم نمیتواند بخرد، این چه عایدی برای آن شخص داشته است؟!
عبداله۲۰۹۷۲۰۴۰۲:۵۸:۲۳ ۱۴۰۰/۴/۲۵
اقای علیزاده ی عزیز در انشا و نویسندگی خیلی خیلی جالب گفتند اما مانند ایشان افراد و اقتصاددانان زیادی اومدند و رفتند ولی نه بودجه ریزی و نه برنامه نویسی هیچکدام تغییر و بهبودی نداشتند اگه من جای اقای رییسی بودم شما را وزیر اقتصاد میکردم که سر دو ماه شما هم به گروه قبلی ها بپیوندید و..
ناشناس۲۰۹۷۲۲۵۰۴:۴۳:۲۳ ۱۴۰۰/۴/۲۵
بودجه ریزی عالی است .. حالا یکی باید جمعش کنه !
ناشناس۲۰۹۷۲۴۵۰۶:۲۳:۵۹ ۱۴۰۰/۴/۲۵
این بودجه ها توسط مجلس تائید میشود جالبه اصل بودجه برای یکسری سازمان و.. اتوماتیک ریخته میشه و هر سال افزایش پیدا میکنه تتمه میاد واسه کارهای مملکتی
بازنشسته۲۰۹۷۳۰۲۰۸:۴۲:۰۹ ۱۴۰۰/۴/۲۵
با سلام با عنایت به ارسال لایحه همسان‌سازی حقوق بازنشستگان به مجلس جهت تصویب دائمی شدن مورد بی مهری نمایندگان خود قرار گرفته چرا که در دیگر ممالک با تصویب مشوقها به بازنشستگان امید به زندگی داده لاکن مارا در دعواهای سیاسی قربانی نکنید که در این شرایط خاص بیماری و تورم شدید صدرصد ی حتی بازنشسته توان قدرت خرید دو کیلو میوه که با تامین ویتامین در بدن بتواند با بیماری مقابله کند ندارد که بیشتر بازنشستگان امروز از رزمندگان دفاع مقدس می باشند بازنشسته
ناشناس۲۰۹۷۳۲۰۰۹:۰۴:۵۲ ۱۴۰۰/۴/۲۵
دولت بی پول شده و دست در جیب مردم میکنه
yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های اخیر

    پربحث‌های هفته

    1. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

    2. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

    3. جلاد، به پایان سلام کن!

    4. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

    5. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

    6. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

    7. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

    8. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

    9. انتقام از پوتین؟

    10. عوامل توهین کننده به نظام و مقدسات اسلامی دستگیر شدند

    11. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

    12. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

    13. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

    14. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

    15. مردم طلای دست دوم خریداری نکنند

    16. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

    17. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

    18. اول، بساط دلالی باید جمع شود

    19. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

    20. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

    21. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

    22. ایران اینترنشنال در آستانه تعطیلی / تعطیلی قریب الوقوع دفتر واشنگتن + عکس

    23. دادستان ساری: خسارات وارده قطع سه هزار اصله نهال جبران شود

    24. ابابیل ۵، از آخرین دستاورد‌های قدرت پهپادی جهان

    25. خاندوزی: با طیفی مواجه هستیم که تمایلی برای مشارکت در اداره کشور ندارند

    آخرین عناوین