آمریکا در 7 اکتبر 2001 (15 مهر 1380) جنگ افغانستان را رسما آغاز کرد. "عملیات بلندمدت آزادی" که جورج دبلیو بوش رئیس جمهور وقت آمریکا فرمان آن را صادر کرده بود، با سر و صدای فراوان آغاز شد؛ اما طولانی ترین جنگ در تاریخ آمریکا، به دور از هیاهوی تبلیغاتی و رسانه ای در نیمه شب سوم ژولای 2021 (12 تیر 1400) پایان یافت یعنی زمانی که نیروهای آمریکایی از پایگاه هوایی بگرام در شمال کابل خارج شدند. بگرام که بزرگ ترین پایگاه نظامی آمریکا در افغانستان و مرکز فرماندهی عملیات ضد طالبان بود، اکنون به نیروهای نظامی افغان واگذار شده است.
گرچه خروج آمریکایی ها از بگرام بر اساس توافقی صورت گرفت که با طالبان به عمل آمده بود، اما قطعا این مساله آشکارا نمادی از شکست آمریکا در جنگی است که قرار بود برای افغان ها آزادی و رفاه به بار آورد و به حیات گروه هایی مانند طالبان و القاعده پایان دهد.
گفته می شود اکنون طالبان حدود 80 درصد از خاک افغانستان را در اختیار دارند و پس از ضرب الاجل ماه می برای خروج آمریکایی ها تاکنون، حملات طالبان به مناطق مختلف این کشور افزایش یافته است. پیشروی های طالبان به ویژه در شمال افغانستان چشمگیر بوده و ده ها هزار خانواده را مجبور کرده است از این مناطق بگریزند. در همین حال صدها نفر از نظامیان افغان نیز که از رویارویی با طالبان ناتوان بوده اند، بارها به کشورهای همسایه نظیر تاجیکستان عقب نشینی کرده اند.
منابع غربی گزارش می دهند طالبان که در دوران حکومت خود در افغانستان، وجهه ای منفی نزد افکار عمومی داشتند، اکنون تلاش می کنند در مناطقی که در اختیارگرفته اند، چهره ای پذیرفته و توانمند از خود ارائه کنند اما گفته می شود بسیاری از مردم به ویژه زنان افغان از بازگشت این گروه به قدرت بسیار نگرانند و بیم آن دارند که قوانین سخت گیرانه قبل احیاء شود، طالبان اما می گویند در رویکرد خود تجدید نظر کرده اند. "پویش ترور کارکنان دولتی، رهبران جوامع غیرنظامی و نیروهای امنیتی، خودداری از گفت و گو با دولت، اجبار زنان به کاهش حضور در محافل اجتماعی و مدارس" از جمله دلایلی است که برخی به آن اشاره و از آن ابراز نگرانی می کنند.
در همین حال نمایندگان گروه های مختلف افغان از جمله طالبان روز چهارشنبه در تهران گردهم آمدند تا راهکارهای برقراری ثبات در افغانستان را پس از خروج کامل آمریکایی ها بررسی کنند. این نشست قطعا گام بسیار مهم جمهوری اسلامی ایران برای ثبات سازی در کشور همسایه اش محسوب می شود. وجود حدود 950 کیلومتر مرز مشترک میان ایران و افغانستان، حضور بیش از سه میلیون پناه جوی افغان در ایران، اشتراکات فراوان دینی، تاریخی و فرهنگی دو کشور و همچنین مسایل امنیتی از جمله مهم ترین دلایلی است که جمهوری اسلامی ایران را ملزم می کند برای جلوگیری از تشدید تنش ها در افغانستان تلاش هایش را افزایش دهد.
"عباس استانکزای" معاون دفتر سیاسی طالبان ریاست هیات این گروه را در مذاکرات بین الافغان برعهده دارد. یونس قانونی هم رئیس سرپرستی هیات دولت کابل در این مذاکرات است. حضور نمایندگان ارشد گروه های مختلف افغان در اجلاس تهران، حاکی از عزم این گروه ها برای برقراری ثبات در افغانستان و تاکیدی است بر این مساله مهم که گروه ها و مردم افغان خود باید سرنوشت خویش را تعیین کنند. به ویژه آن که بیست سال حضور نظامی آمریکا در این کشور، عملا هیچ دستاوری جز ویرانی و کشتار به همراه نداشته است.
نگاهی به آمارهای رسمی در خصوص تلفات انسانی و خسارات به بار آمده از جنگ افغانستان شاید نتایج جنگ افروزی واشنگتن را که به بهانه جنگ با تروریسم صورت گرفت، ملموس تر کند.
به گزارش هیات معاونت ملل متحد در افغانستان موسوم به یوناما (UNAMA)، در حدفاصل سال های 2009 تا پایان 2020 بیش از 38 هزار غیرنظامی افغان درعملیات آمریکایی ها کشته شدند. یوناما ثبت تلفات غیرنظامیان را از سال 2009 آغاز کرد. بیش از 70 هزار نفر دیگر نیز در این مدت زخمی شدند. وزارت امور آوارگان افغانستان نیز اعلام کرده است در سه سال گذشته، بیش از 395 هزار و 800 افغان آواره شده اند. آمار رسمی دولت آمریکا نیز حاکی است بیش از 2 هزار و 400 نیروی نظامی آمریکایی در افغانستان کشته و دست کم 20 هزار و 700 نفر دیگر هم زخمی شدند.
دولت افغانستان دیگر آمار تلفات نظامیان خود را منتشر نمی کند اما "اشرف غنی" رئیس جمهور افغانستان در سال 2019 گفته بود از سال 2014 تا آن سال که او رئیس جمهور شده بود بیش از 45 هزار نظامی افغان در جنگ کشته شدند.
وزارت دفاع آمریکا نیز رسما اعلام کرده است از سال 2001 تا 30 سپتامبر 2019 هزینه عملیات نظامی آمریکا در افغانستان بالغ بر 776 میلیارد دلار بود. این در حالی است که دانشگاه براون که مرجع پژوهش های معتبر در آمریکا است، در تحقیقی اعلام کرده هزینه های جنگ افروزی آمریکا از آمار پنتاگون "فراتر" است زیرا در آن هزینه های مربوط به وزارت خارجه، نهادهای اطلاعاتی و یا حتی هزینه های پزشکی کهنه سربازان آمریکایی درنظر گرفته نمی شود. به گزارش این دانشگاه، هزینه های "جنگ آمریکا با تروریسم" در عراق، سوریه و افغانستان از سال 2001 تاکنون بیش از 6.4 تریلیون دلار است...
در همین حال یک مقام ارشد آمریکایی به سی ان ان گفته است، پس از عقب نشینی رسمی آمریکا از افغانستان، حدود هزار نظامی آمریکایی در این کشور باقی خواهند ماند تا "امنیت سفارت آمریکا و نیز فرودگاه کابل را تامین کنند."
گزارش ها حاکی است، نیروهای آمریکایی صدها دستگاه خودرو را در پایگاه هوایی بگرام رها کرده اند – گرچه بدون سوییچ – و این مساله به خوبی گویای عجله پنتاگون برای خروج از باتلاق افغانستان است. به زودی مشخص خواهد شد ساکنان بعدی ارگ شاهی، کاخ ریاست جمهوری افغانستان، چه کسانی خواهند بود و چه افرادی باید به فکر تهیه سوییچ برای این خودروها باشند. اما ترکیب دولت هرچه که باشد، جنگ افروزی ناتو و در راس آن آمریکا در افغانستان ثابت کرده است بحران در این کشور جنگ زده راه حل نظامی ندارد، تفکرات موسوم به طالبانی که در زمان حضور این گروه در قدرت اِعمال می شد اقبال داخلی و بین المللی ندارد، و این که نمی توان نقش همسایگان افغانستان را برای ایجاد صلح و ثبات در این کشور نادیده گرفت.
