درحالی روزهای گرم ابتدای تابستان را سپری می‌کنیم که بیش از ۸۱ هزار نفر خود را برای ماراتن سالانه آزمون‌های وکالت در ایران آماده می‌کنند. می‌روند بخت خود را بیازمایند تا در صورت پیروزی به رویای چندین ساله خود به نام وکالت برسند.

این درحالی است که تعداد آزمون وکالت در کشورهای مختلف دنیا بیش از یک بار در سال است. *** وکالت همواره یکی از آرزوهای دیرینه جامعه حقوق خوانده ایران بوده است. در سال ۹۹ جمعیتی بیش از ۸۱ هزار نفر در آزمون وکالت شرکت کردند که این عدد نشان از گرایش بالای مردم به حرفه‌ی وکالت است. نکته‌ی قابل توجه در خصوص متقاضیان آزمون وکالت این است که در میان بیش از ۸۱ هزار شرکت کننده تنها کمتر از ۷ هزار نفر فرصت پیدا می‌کنند تا وارد دوره کارآموزی شوند و بخت خود را رسیدن به وکالت بیازمایند.

در حالیکه روزهای ابتدایی ماه تیر سال ۱۴۰۰ را سپری می‌کنیم؛ بسیاری از متقاضیان وکالت به فکر آماده شدن برای آزمون وکالت هستند. بسیاری از آن‌ها ماه‌ها پیش شروع به خواندن منابع آزمون نموده‌اند تا بتوانند سد بزرگی به نام آزمون وکالت را از پیش روی بردارند. این دغدغه متقاضیان ناظر به آمادگی برای آزمون از آن جهت است که آزمون وکالت از سوی هر دو بنگاه برگزارکننده آزمون یعنی کانون وکلای دادگستری و مرکز وکلای قوه قضائیه به صورت سالانه برگزار می‌شود و متقاضیان سالی یکبار فرصت محک زدن توانایی‌های خود را دارند و درصورت از دست دادن این فرصت باید تا سال بعد صبر کنند. طبق مطالعه تطبیقی کارشناسان حوزه وکالت تعدد این آزمون‌ها می‌تواند از استرس‌های جانبی افراد بکاهد.

همچنین برگزاری سالانه آزمون می‌تواند در روند طبیعی زندگی متقاضیان اخلال ایجاد کند. متقاضی می‌داند که تنها یکبار در سال فرصت شرکت در آزمون را دارد. لذا برای آمادگی شرکت در آزمون، فرآیند زندگی خود را در ماه‌های منتهی به زمان برگزاری آزمون تغییر می‌دهد و از معمول زندگی خود جا می‌ماند. طبق مطالعه تطبیقی صورت گرفته از سوی کارشناسان حوزه کسب و کار در کشور برزیل سالانه سه آزمون وکالت برگزار می‌شود که تمامی آن‌ها را یک مرکز به نام Ordem dos Advogados do Brasil برگزار می‌کند. این آزمون‌ها معمولا در ماه‌های ژانویه، مارس و سپتامبر برگزار می‌شود. برگزاری سه آزمون در سال درحالی است که در برزیل بیش از ۶۰۰ هزار نفر وکیل در برزیل وجود دارد یعنی به ازای هر ۱۰۰۰ نفر ۳ وکیل وجود دارد. در ایران نیز مجموعا ۶۰ هزار وکیل وجود دارد که به ازای هر هزار نفر کمتر از یک وکیل وجود دارد و این آمار خود حاکی از وخامت اوضاع است.

برگزاری سه بار آزمون در سال در کشور برزیل درحالی است که آزمون وکالت در این کشور شامل سازوکاری دو مرحله‌ای است. در مرحله ابتدایی یک آزمون کتبی با ۸۰ سوال به صورت چهارگزینه‌ای از متقاضیان گرفته می‌شود که متقاضیان درصورت آوردن حدنصاب نیمی از سوالات؛ یعنی درصورت پاسخگویی درست به ۴۰ سوال می‌توانند در مرحله دوم آزمون که به صورت کتبی و تشریحی گرفته می‌شود؛ شرکت کنند.

در این مرحله متقاضیان به چهار سوال مقاله‌ای پاسخ می‌دهند و همچنین یک پیش‌نویس آماده می‌کنند. افرادی که بتوانند در مرحله دوم آزمون نیز حدنصاب نمره را کسب کنند. می‌توانند در دادگاه‌ها به تمرین بپردازند. در کشور ما نیز هر دو آزمون که از سوی دو مرجع متفاوت وکالت برگزار می‌شود شامل ۱۲۰ سوال تستی است و متقاضیان پس از رتبه‌بندی و با توجه به ظرفیت موجود می‌توانند در دوره‌های کارآموزی شرکت کنند.

حال این سوال بوجود می‌آید که چگونه برزیل با سرانه وکیل بیش از سه برابری نسبت به ایران و همچنین آزمون وکالتی با این کیفیت سخت و زمان‌بر در تصحیح می‌تواند سه بار در سال آزمون را برای متقاضیان آن تکرار کند ولی در ایران ما نمی‌توانیم آزمون کاملا تستی خود را به صورت ماهانه برگزار کنیم تا روال عادی زندگی متقاضیان دچار خدشه نشود و همچنین برای شرکت مجدد در آزمون یک سال از زمان خود را صرف آن نکنند؟