دور ششم مذاکرات ایران با گروه 1+4 درباره احیای برجام و لغو تحریم‌های آمریکا از روز شنبه بیست و دوم خردادماه در گرند هتل وین آغاز شد. مطابق با پنج دور قبلی، سیدعباس عراقچی، معاون سیاسی وزیر امور خارجه به‌عنوان رئیس هیئت مذاکره‌کننده ایران در این دور از مذاکرات نیز حضور دارد.
مذاکرات طرفین درباره چگونگی احیای برجام از سیزدهم فروردین‌ماه سال جاری به‌صورت مجازی آغاز به کار شد. مذاکره ایران و آمریکا در این چند ماه به‌صورت غیرمستقیم صورت گرفته است. در پایان دور پنجم مذاکرات، کشورهای مختلف از روند مذاکره ابراز خرسندی و خشنودی کرده بودند و از عزم خود برای پیگیری و یافتن راه‌حل‌هایی درباره موضوعاتی که هنوز درباره آن‌ها تصمیم‌گیری نشده سخن گفته بودند.
اگرچه رایزنی‌ها و مذاکرات بین طرفین ادامه دارد اما به نظر می‌رسد موانع جدی نیز برای حصول به نتیجه وجود دارد و به همین دلیل با قاطعیت نمی‌توان گفت تفاهم طرفین دقیقاً چه زمانی به دست خواهد آمد.
وندی شرمن، معاون وزیر خارجه ایالات‌متحده اواخر هفته گذشته درباره مذاکرات عنوان داشته بود که پیشرفت‌های زیادی صورت گرفته اما با توجه تجربه گذشته تا زمانی که درباره آخرین جزئیات نیز توافق نشود نمی‌توان با اطمینان بیان داشت که تفاهم حاصل‌شده است.
شرمن در ادامه از انتخابات ریاست جمهوری ایران که قرار است آخر این هفته برگزار شود به‌عنوان عاملی که موجب پیچیده‌تر شدن مذاکرات شده یادکرد. البته معاون وزیر امور خارجه دقیقاً توضیح نداد که منظور از بیان چنین سخنانی چیست؟ معمولاً در روابط بین‌الملل تعهدات دولت‌ها با تغییر آن‌ها دستخوش تحول نمی‌شود. با وجود این کشورهای غربی طی دهه‌های گذشته بارها ثابت کرده‌اند که چندان به تعهدات و تکالیف خود در توافق‌نامه‌های بین‌المللی پایبندی ندارند که نمونه نزدیک آن خروج دولت سابق آمریکا از بسیاری از معاهدات بین‌المللی است که برجام ازجمله آن‌ها بود.
مشکل دیگری که مذاکرات را با چالش جدی مواجه کرده قدرت‌نمایی کنگره آمریکا برای دولت بایدن است. نمایندگان کنگره از زمان روی کار آمدن جو بایدن در سال گذشته بارها نشان داده‌اند که به‌سادگی قرار نیست توافق جدید با ایران را بپذیرند. اگر این چالش ادامه پیدا کند نباید انتظار داشت که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به‌صورت پایداری برداشته شود.
در جدیدترین اقدام سناتورها برای سنگ‌اندازی در روند احیای برجام، پولتیکو روز جمعه بیست و یکم خردادماه خبر داد گروهی از سناتورهای آمریکا پیگیر تصویب طرحی هستند که هرگونه توافق جدید با ایران می‌باید در کنگره به تصویب برسد. پولتیکو در ادامه عنوان داشت که این طرح توسط ران جانسون، سناتور جمهوری‌خواه ایالت ویسکانسین تهیه‌شده و می‌تواند احیای هر گونه توافق را به خطر بیندازد. این طرح موردحمایت تعدادی از سناتورهای ارشد جمهوری‌خواه ازجمله تد کروز، مارکو روبیو و تام کاتن است.
البته طرح‌های ضدبرجامی کنگره آمریکا به همین یک مورد خلاصه نمی‌شود و طرح‌های دیگری نیز در دستور کار برخی نمایندگان قرار دارد. ازجمله این طرح‌ها می‌توان به طرح «حفظ تحریم‌های ایران» اشاره کرد که دولت بایدن را ملزم می‌کند تحریم‌های نفتی و مالی را حفظ کند و با اقدامات آنچه «بی‌ثبات کننده» ایران نامیده شده مقابله شود. یکی دیگر از طرح‌ها تلاش یک گروه 43 نفره از سناتورها به رهبری مارکو روبیو، سناتور جمهوری‌خواه فلوریدا برای توقف مذاکرات هسته‌ای است.
به همین دلیل است که دولت آمریکا تلاش دارد تا به هر صورت ممکن کنگره را با خود همراه سازد. البته واضح است این مسئله به معنای آن نیست که دولت بایدن در راستای منافع ایران حرکت می‌کند بلکه به نظر می‌رسد رویکرد مرحله‌ای برای تحمیل توافق‌های جدید مدنظر است. چنانچه آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هفته گذشته در کنگره بیان داشته بود حتی در صورت احیای برجام و رفع برخی تحریم‌ها، همچنان صدها تحریم ضد ایرانی گذشته باقی خواهد ماند.
کارشکنی کنگره بر سر راه احیای برجام و جدال آن با دولت بایدن در حالی است که گفته میشود موارد اختلافی فراوانی بین طرفین وجود دارد که به روایت رسانه‌های غربی ازجمله آن‌ها می‌توان به سانتریفیوژهای پیشرفته، تضمین پایبندی آمریکا به توافق جدید و میزان و سطح دسترسی بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تأسیسات هسته‌ای ایران اشاره کرد. البته اروپا و آمریکا به‌شدت خواهان این هستند که برنامه موشکی و سیاست منطقه‌ای نیز در امتداد توافق برجام مورد مذاکره قرار گیرد. از سوی دیگر یکی از مهم‌ترین موضوعات اختلافی چگونگی رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران است.
با توجه به این شرایط بسیار سخت است که پیش‌بینی کرد حتماً دور ششم مذاکرات به سرانجام مثبتی منجر شود. البته با توجه به جدیت طرفین احتمالاً رسیدن به توافق در نهایت اتفاق خواهد افتاد اما مسئله مهم‌تر همان‌طور که گفته شد همراهی کنگره و پایبندی و ماندگاری توافق است که با توجه به تجربه گذشته امیدواری چندانی را ایجاد نمی‌کند.
