موسیقی، لحن یا متن؟! نمی دانم تاثیر کدام یک از اینها است که مارش جنگی فتح خرمشهر را برای هم نسلان من جاودانه کرده است. شاید هم همه چیز به اتمسفر سالهای جنگ برمی گردد و این صدا خاصیت ویژه ای ندارد!
بسیاری از ما هنوز هم غرق خاطرات آن سالها هستیم، سرشار از حسی عمیق و مرموز که توان روایت دقیق و کاملش را در خود نمی بینیم! بنده به نوبه خود بارها تلاش کرده ام حسی را که کودک هشت نه ساله آن سالها با شنیدن «مارش عملیات» تجربه کرده است، به امداد کلمات دوباره خلق کنم و به اهالی امروز بچشانم، اما نتوانسته ام!
نتوانسته ام بغض و درد زنی را روایت کنم که بچه هایش را به دندان گرفته و از این سر شهر تا آن سر شهر کشیده است تا شاید دیدار پدربزرگ و مادر بزرگ، جای خالی پدر جبهه رفته را پر کند، اما پر نکرده است! یا اضطراب و تپش قلب مادرانه اش را تصویر کنم که دایم نگران بوده مبادا پسرش در ازدحام پر از عرق بخش مردانه اتوبوس، غرق خیال شود و یادش برود سر کدام ایستگاه باید پیاده شود و به همین راحتی گم بشود و او بماند و یک دنیا حرف مردم که «حتما حواست به بچه نبوده!» یا «سه تا بچه را ول کرده به امان خدا و رفته جبهه! مگه واجبه؟!» یا «اصلا میاوردی پیش خودت! یک الف بچه غلط کرده میگه من سوار قسمت زنانه نمی شم!» و او مثل همیشه سکوت کرده و زبانش بند آمده است!
تحملش را نداشته ام که سادگی و امید واهی پیرزنی را روایت کنم که صبح تا شب پای رادیو می نشست و با شنیدن مارش عملیات، دلش آشوب پسری می شد که یک ماه پیام و تلفنی از او نشده بود! گویی شدت عاطفه، هلش داده بود به سمت گیجی، آنقدر که خبر پسر جوانش را از کودک هفت ساله می گرفت و با شنیدن دروغ سلامتی و احتمال آمدن دایی تو همین چند روز آتی، خدا را شکر می کرد و قدری آرام می گرفت!
من جرات نداشته ام خوابهای شیرین خانواده ای را تعریف کنم که بعد مفقود شدن فرزند نوجوانشان، سالها همین خوابها مایه دلخوشی شان بوده و گوششان به رادیو عراق که صدای یوسف گمشده شان را بشنوند و به همه ثابت کنند فرزندشان اسیر بوده و این همه خواب و رویا بیهوده نبوده است! و بعد که جنگ تمام شده و صدام سقوط کرده، آنها مانده اند و این همه رویای بی تعبیر و حسی مرموز که «مارش فتح» سوم خرداد هر سال، دوباره زنده اش می کند!
در کنار حماسه ها و رشادتها، لایه های پنهان و عاطفی جنگ، در درون آدمها اتفاق می افتد که غالبا هم تلخ، دردآور و مستمر است.
راوی این بعد جنگ، هنر است. هنر، زهر این روایتها را می گیرد و حال مخاطب را هم رعایت می کند. علی رغم تولید برخی آثار فاخر داستانی و سینمایی، همچنان ما مانده ایم و نسلی جدید که از این همه ناروایت خاموش جنگ چیز زیادی نشنیده و نچشیده است.
شاید هم درد و رنج روزگار امروز، خود بزرگترین مانع روایت جنگ است! برخی ها معتقدند روایت جنگ باید بماند برای روزگاری خوش و رها از درد نان، تا طعمش ماندگار باشد و لذت بخش! قضاوت نمی کنم، هرچند به قاعده «تعرف الاشیاء باضدادها» حرفشان بی حساب نیست، اما سکوت در برابر جنگ روایت ها هم منطقی نیست! آن هم در روزگاری که رسانه های خارجی، مستندهای جنجالی از تاریخ جنگ و عملکرد فرماندهان تولید می کنند و در سایه سکوت ما، صفحات تاریخ را برای نسل امروز و فردا بازنویسی می کنند!
