اگر نیت صد ساله دارید ...

فرهنگی،   4000212068 ۱۴ نظر، ۰ در صف انتشار و ۱ تکراری یا غیرقابل انتشار
اگر نیت صد ساله دارید ...

«رابرت نوزیک» یکی از فیلسوفان سیاسی و اجتماعی مدافع سرمایه داری مقاله بسیار مهمی دارد با این عنوان که «چرا روشنفکران با سرمایه داری مخالفت می ورزند». خلاصه استدلال او در پاسخ به این سوال  این است که آنچه باعث می شود روشنفکران که او آنها را «روشنفکران واژه پرداز» می خواند ( منظورش از این تعبیر کسانی است که با واژه ها سروکاردارند و از طریق واژه ها امور مادی و معنوی زندگی خود را می گذرانند مانند شعرا، نویسندگان، روزنامه نگاران، اساتید دانشگاه و...) با سرمایه داری مخالف باشند این است که آنها در «مدرسه» و نظام آموزشی چنین بار می آیند. در مدرسه به عنوان یک جامعه کوچک نظامی از ارزش گذاری و پاداش دهی برقرار است که در جامعه بزرگتر وجود ندارد: ارزش گذاری به دانش و نمرات بالاتر؛ الگوی توزیعی که در جامعه بزرگتر وجود ندارد.

 از نظر نوزیک جامعه بزرگتر و متنوع تر بیرون مدرسه اساسا الگوی توزیعی ویژه ای، که عادلانه بودن نظام ارزش گذاری و  پاداش دهی این نظام را در مبادلات اجتماعی تضمین کند، وجود ندارد. همینکه مبادله داوطلبانه و آزاد کالا و خدمات در راستای هر هدفی صورت بگیرد برای ارزیابی عادلانه بودن این نظام کافی است و این همان چیزی است که آموزش های مدرسه درست در برابر آن است. در مدرسه می آموزند که موفقیت بیشتر در نمرات و درس ها و دیدن آموزش های بهتر شایستگی افراد را برای کسب پاداش ها بیشتر می کند و افراد پس از دوران نسبتا طولانی آموزش وقتی از جامعه کوچک مدرسه و دانشگاه  به جامعه بزرگتر پا می گذارند با نظامی متفاوت از پاداش دهی و ارزش گذاری مواجه می شوند که در آن نه دانش بیشتر، نه نمرات بالاتر و نه توانایی هایی فکری و کلامی که آنها در دوران تحصیل خود فراگرفته اند به کار نمی آید یا کمتر بکار می آید و همین امر باعث سرخوردگی و خصومتشان با سرمایه داری و جامعه بازاری می شود.

این مقاله و استدلال نوزیک برای طرفداران جامعه سرمایه داری بسیار با ارزش است و از آنجا که به طرز استادانه ای مبتنی بر برخی دریافت های  مبتنی بر جهان روزمره  هم هست حتی بسیاری از افراد بدون آنکه از نوزیک و این مقاله او خبردار داشته باشند مشابه استدلال های او را درباره «مدرسه» و «دانشگاه» دارند از جمله در کشور خودمان.  از برخی دفاعیات آگاهانه و مبتنی بر آشنایی با ادبیات سرمایه داری که بگذریم همه ما در جامعه خودمان بارها و بارها این جمله توام با طعنه را بسیار شنیده ایم که : این همه آموزش های مدرسه و دانشگاه به چه درد افراد می خورد؟ یک مشت معلومات «بی فایده» که دوزار را نصیب دارنده اش نمی کند؟! و جملاتی که البته دهه هاست از زبان بسیاری سیاستمداران  نیز تکرار می شود تا سرپوشی باشد بر ناکارامدی و توجیهی بر بی توجهی فزاینده شان به امر آموزش.

سال هاست که مدرسه و تحصیلات از این طریق خوار خفیف می شوند و البته از آنجا که نظام اجتماعی بیرون مدرسه در جامعه ما هم دقیقا و بلکه به نوعی شدیدتر، به مدد همان سیاستمداران ، با جامعه تجویزی نوزیک مطابقت دارد، حقانیت آن با توسل به معیار بیرونی هم به افراد اثبات می شود.

اما این نگاه به جامعه و نظام پاداش دهی و ارزش گذاری علیرغم ظاهر ساده و پذیرفتنی اش به شدت در تصویری که از انسان و جامعه انسانی ترسیم می کند ناقص است. حتی خود نوزیک نیز در بیان احساس سرخوردگی «روشنفکران واژه پرداز» اشاره می کند که این سرخوردگی لزوما ناشی از درآمد اقتصادی پایین آنان در جامعه بزرگتر نیست بلکه آنچه آنان را رنجیده خاطر می کند احترام و اعتنایی است که انتظار دارند به دلیل شایستگی هایشان نثارشان شود اما چنین می شود. بنابراین این خصومت مورد ادعای فیلسوف مشهور ما ناشی از امری «کیفی» است. اما همین امر کیفی است که متفکرانی نظیر نوزیک آن را در مناسبات جامعه بزرگتر نادیده گرفته اند. 

با این حال جدا از این مباحث آنچه در پرتو مقاله نوزیک به ما مربوط است تناقض و سرگشتگی عجیبی است که در نگاه ما به مدرسه و آموزش  وجود دارد. از یک سو در مدرسه و دانشگاه با تعالیم غلیظ و شدید دینی و غیر دینی از ارزش والای علم و دانش و معلم و استاد دانشگاه سخن گفته می شود و از سوی دیگر آنچه در جامعه بزرگتر شاهد هستیم غیر از این است.

 این تفاوت غیر از تفاوتی است که نوزیک در جامعه غربی از آن سخن می گوید. در جامعه غربی از چند سده پیش به این سو که نظام اجتماعی رفته رفته دیگرگون شد الگوهای کلان فرهنگی تغییر کرد و الگوی فرهنگی زیست سرمایه داری غالب شد و تقریبا هیچ ساحتی در جامعه غربی از روند کالایی شدن در امان نماند. این روند به قدری عمق یافته که گاه حتی این «بازار» است که به جای منابع قدیمی فرهنگ ساز یعنی «دین» و« سنت» الگوهای فرهنگی می آفریند و همه چیز با میانجی بازار عمل می کند.

در چنین جامعه ای سخن نوزیک ناظر به در هم شکستن مقاومت ناچیزی است که در این جوامع از سوی اندک روشنفکران باقی مانده صورت می گیرد. امری که از زمان نوشتن مقاله او نیز روز بروز بیشتر تحقق پیدا کرده.  در جامعه غربی نوعا  از آن تجلیل ها و خطابه های غرا مرسوم در جامعه ما در وصف معلم و علم آموزی ( علم به معنای مورد نظر روشنفکران نه علوم فنی و طبیعی) چندان خبری نیست. همه چیز معطوف به «فایده» و «موفقیت» است. حتی در مدرسه و دانشگاه نیز کم کم همین نگاه  ترویج شد. اما در جامعه ما علیرغم اینکه نوع نگاه تصمیم سازان و گردانندگان جامعه به مدرسه و آموزش همان الگوی بهروه ورانه کمی و معطوف به فایده مادی است همچنان در نهادهای فرهنگی دینی و عرفی ، از جمله در خود مدرسه و دانشگاه، و بسیار بیشتر از سوی همان گردانندگان، با شدت تمام از الگوهای کیفی معطوف به ارزش هایی مغایر با ارزش های جامعه سرمایه داری سخن گفته می شود.  نتیجه البته همان سرخوردگی است که نوزیک می گوید اما این سرخوردگی در جامعه ما بسیار عمیق تر است چرا که الگوی پاداش دهی مطلوب قبلی بر خلاف جامعه غربی، دستکم در بیان و مطالبه ضعیف نشده و الگوی پاداش دهی جدید با تمام قوت و زوری که دارد در جامعه ما هنوز با مقاومت کلامی روبروست. هر چند این مقاومت زبانی است و مبنای تصمیم گیری گردانندگان جامعه و تصمیم گیران نیست اما بسیار گسترده است و معطوف به قشر خاصی (روشنفکران) نمی شود و هنوز در حکم ایده آلی است که ناکامی در رسیدن به آن تنش زاست. 

نوع برخورد گردانندگان جامعه ما با «معلم» و «مدرسه» به وضوح گویای آن چیزی است که نوزیک می خواهد: این مدرسه است که باید از نظام پاداش دهی جامعه بزرگتر تبعیت کند نه برعکس. نیازهای بازار است که سمت و سوی نهادهای آموزشی و ارزش های آن را تعیین می کند. به مدد همین سیاستگذاری هاست که تصویر آن «معلم» قانع نجیبی که فقط به این شغل اشتغال دارد وبا نشاط و لذت سر کلاس حاضر می شود و برای معیشت خود نیز چندان دچار مضیقه نیست که  چند شغل دیگر هم داشته باشد، جای خود را به تصویر کسانی داده است که تجسم شکست در کنکور و بازماندن از رشته های پولساز دیگرند و این شکست را با فعالیت در کلاس های کنکور رنگارنگ و انواع  اقسام کلاس های خصوصی جبران می کنند؛ وقتی برای مطالعه ندارند چرا که نیازی به آن احساس نمی کنند. از همه این ها مهمتر به عیان می بینند که در مشاغل پولساز حرمت و اعتنای بیشتری دریافت می کنند! 

بهتر این است که تصمیم سازان جامعه ما درباره مدرسه و معلمان یک راه را انتخاب کنند . یا دست از سردادن شعارهای زیبا بردارند یا نوع نگاهشان به معلم و مدرسه را تغییر دهند.

مقاله مشهور نوزیک علیرغم هدفی که دارد حاوی یک تاکید بسیار مهم  نیز هست و آن اینکه هر تغییری از مدرسه و آموزش آغاز می شود. بنا بر آن جمله مشهور که «اگر نیت صد ساله دارید آدم تربیت کنید» باید گفت این معلم و مدرسه است که این وظیفه مهم را بر عهده دارد .

دیدگاه کاربران

mostafa.kamali95@yahoo.com۱۹۵۰۰۶۳۱۷:۳۳:۵۶ ۱۴۰۰/۲/۱۲
تنها راه نجات کشور و انقلاب ایجاد انقلاب اقتصادی با اجرای قانون اعاده اموال نامشروع نی باشد تمامی ثروت های نامشروع و باد آورده نلشی از تلاطمات اقتصادی باید به بیت المال باز گردد
ناشناس۱۹۵۰۰۶۸۱۷:۳۷:۲۹ ۱۴۰۰/۲/۱۲
هشت سال این دولت هم سر آمد و طرح تحقیق و تفحص از بانک مرکزی صورت نگرفت چه کسانی مانع اجرا هستند و به چه دلیل
ناشناس۱۹۵۰۰۷۴۱۷:۴۲:۳۵ ۱۴۰۰/۲/۱۲
از نمایندگان مجلس شورای اسلامی درخواست میشود با توجه به اینکه از نظر زمانی صلاح دیده نشد دولت استیضاح شود لذا طرح ممنوع الخروجی دولت و مدیرانش را تصویب نمایید تا در صورت نیاز در دسترس باشند
ناشناس۱۹۵۰۱۳۳۱۸:۲۴:۱۵ ۱۴۰۰/۲/۱۲
ان لیس للانسان الا ما سعی و برای انسان بهره ای جز سعی و تلاش نیست اساس کسب ثروت این آیه قران است
ناشناس۱۹۵۰۳۲۵۲۰:۰۹:۱۷ ۱۴۰۰/۲/۱۲
یعنی آنهایی که با دلالی و صرفا با خریدن و احتکار کردن و سپس به چندین برابر قیمت فروختن یا با استفاده از رانت و .. به ثروتهای افسانه ای رسیده اند مشمول این آیه هستند؟ کارگری که با تلاش شبانه روزی مقداری پس انداز کرده و ناگهان با سیاستهای دولت در کاهش ارزش پول، پس اندازش بی ارزش میشود زحمت نکشیده و نباید ثروتی داشته باشد؟
ناشناس۱۹۵۰۱۷۶۱۸:۵۲:۴۹ ۱۴۰۰/۲/۱۲
دولت باید در مقابل خیانتی که به مردم در بورس کرد پاسخگو باشد و تاوان سنگین انرا بپردازد
ناشناس۱۹۵۰۲۰۴۱۹:۰۵:۴۴ ۱۴۰۰/۲/۱۲
من یک پیشنهاد دارم : هزینه های آموزش و پرورش باید از هزینه های جاری به هزینه های سرمایه گذاری تغییر کند .آن وقت هر مدرسه یک کارخانه تولیدی محسوب می شود که هزینه مصروف آن تبدیل می شود به یک سرمایه گذاری و ارزش افزوده آن انسان های با علمی هستند که حتی بدون پول هم به راحتی می توانند هر نوع کارگاه و کارخانه ای را ایجاد کنند .
ناشناس۱۹۵۰۳۵۵۲۰:۳۰:۵۸ ۱۴۰۰/۲/۱۲
آفرین. به شرطی که ساختار آموزش و پرورش به کلی عوض بشه. و در صورت عوض شدن باید از نو معلم جدید استخدام کرد. چون مهارت های آموزشی این معلمین به درد اینطور سبک آموزشی نمیخوره
محمد۱۹۵۰۹۲۷۰۶:۱۷:۳۲ ۱۴۰۰/۲/۱۳
عزیز جان معلما شاید سینه زن داشته باشن ولی کارگرا که بخش عمده ای از جامعه اند اونهم ندارند! حواست باشه الان بخش عمده ای از فرزندان فرهنگیا که عمدتا مهندس و دکترند قرارداد کارگری دارند!
فرهنگی ۲۷ سال سابقه۱۹۵۰۲۰۸۱۹:۰۷:۲۵ ۱۴۰۰/۲/۱۲
مقاله قابل تأملی است!
ناشناس۱۹۵۰۲۴۵۱۹:۲۰:۲۳ ۱۴۰۰/۲/۱۲
آفرین ولی بنظر می رسد تصمیم سازان چندان به " صد سال " فکر نمیکنند
ناشناس۱۹۵۰۲۹۷۱۹:۴۸:۳۶ ۱۴۰۰/۲/۱۲
به جوانیم قسم که این مطلب عین تجربه خودمه که ۱۵ سال از عمرم رو درس خونده بودم ولی اگر تو اتفاقی تو یک شرکت استخدام نشده بودم(کارم هم به اون صورت تخصصی نیست در اصل) تو نون شبم مونده بودم مدارکم هم پشیزی ارزش نداشت البته این رو هم بگم که من تو داشگاه خوبی درس نخواندم ( پیام نور) و علمی هم که تو دانشگاه مدرسه به یاد داده بودند یا ما خوب یاد نگرفته بودیم یا این که ازش نون در نمیامد و بیرون به هیچ دردی نمیخورد یه مشت از هر چیزی بدون هیچ عمقی یک سری کلیات از فیزیک و ریاضی مهندسی و........و غیره حالا شاید بچه هایی که تو دانشگاه های خوب درس خواندن وضعشون با ما فرق می‌کرد اگر من جای دانشگاه رفته بودم شاگرد مکانیکی اون 4سال شاگرد مکانیکی بودم اون چیزی که یاد گرفته بودم به درد جامعه میخورد و من هم از جانب اون علم تامین میشدم جان کلام این که اگر از علمی که دارید پول در نمیاد به نظر من یا علم شما همچین علم نیست (یه سری کلیات و اطلاعات دم دستیه) یا هنوز به بار نشسته یا قدرش رو نمیدونند خلاصه این که علم و اگر علم باشه صاحبش رو از دنیا بی نیاز می‌کند و ایمان هم شما رو از آخرت
ناشناس۱۹۵۰۳۵۹۲۰:۳۲:۴۷ ۱۴۰۰/۲/۱۲
مطلب رو پیچونده کل روابط اجتماعی ما براساس رفع نیازهاست. بعد اقتصادیش میشه نیاز مادی. بتونی یکی از نیازهای مادی جامعه رو رفع کنی پاداش میگیری و احترام!!! والسلام. نیاز مادی که براش تقاضا وجود داشته باشه. حالا در هر سطحی. از نانوایی و سوپر مارکتی تا پزشک و مهندس و مدیر!!! باید بتونی نیازی از جامعه رفع کنی. باقیش بازیه
کاوه۱۹۵۰۹۱۱۰۵:۳۰:۴۱ ۱۴۰۰/۲/۱۳
مدارس و دانشگاه های ما بیشتر به دادن مدرک با ارائه یک سری دروس تئوری بسنده می کنند و وقتی دانش آموز و یا دانشجو از دانشگاه فارغ التحصیل می شود یک فاصله عمیقی بین آموخته هایش و آن چیزی که شغلش به آن نیاز دارد بوجود می آید شرکتها و ادارات دولتی باید هزینه های زیادی برای آموزش آنها صرف کنند تا آنها آماده به کار بصورت حرفه ای شوند . خیلی از فارغ التحصیلان خسته از یاد گیری دروس نظری و برای رسیدن به پول جذب بازار سرمایه می شوند و با دلالی و سوداگری در بازارهای پرسودی چون طلا و ارز و مسکن عملا" از دانش خود استفاده نمی کنند .
yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های هفته

  1. نظرات برگزیده مخاطبان الف: باید نگران دوقطبی حجاب در جامعه باشیم/ امربه معروف و نهی از منکر شرایط و مراتب دارد/ در ایران با یک جامعه یکدست و یکرنگ مواجه نیستیم

  2. فایل صوتی لو رفته از «عبدالله مهتدی» درباره آرزوی تجزیه ایران

  3. سکوت عقل و فریاد هشتگ ها!

  4. تنها راه پیش پای اقتصاد ایران

  5. بیانیه حوزه علمیه امام خمینی (ره) درباره حواشی انتقال مالکیت یک باغ به آیت‌الله صدیقی

  6. فقر، بزرگی ما را می‌بلعد!

  7. پیشنهاد عجیب افزایش ۲۲درصدی دستمزد کارگران برای ۱۴۰۳ از سوی وزیر کار

  8. پاسخ روابط عمومی مجلس به علم‌الهدی درباره لایحه حجاب/ آیا نیکزاد با قالیباف رقابت می‌کند؟/ روایت کیهان از فایل صوتی جدید ظریف

  9. درخواست صدیقی از دادستانی درباره زمین‌خواری در ازگل/ واکنش دولت به شایعه برکناری مخبر

  10. دیر اما قابل‌توجه ...

  11. هدف قراردادن کشتی اسرائیلی و ناوشکن آمریکایی توسط ارتش یمن

  12. به زودی در این زمین مسکن ملی احداث می شود !

  13. تمجید «عبدالحمید» از حکومت طالبان!

  14. دستگیری عاملان انتشار فیلم درمانگاه قم | نخستین اعترافات متهمان

  15. انتقاد روزنامه دولت از زیباکلام/ پیش‌بینی علی مطهری از فراکسیون‌های مجلس آینده

  16. آزمونی بزرگ برای دولت رئیسی

  17. قبور لاکچری

  18. المیرای ۷ ساله کجاست؟!

  19. تورم نقطه به نقطه نسبت به اول سال ۲۲ درصد کم شد/ رشد اقتصادی به ۴.۵ درصد رسید

  20. پشت پرده ادعای جدید گروه «هفت» علیه ایران چیست؟

  21. حکایت چرخی که هزاران بار اختراع می شود!..

  22. آخرین وضعیت مذاکره نمایندگان کارگری و کارفرمایی

  23. افشاگری، تایید و واکنش‌ها

  24. یمنی ها فراتر از تصور !

  25. واکنش صدیقی به موضوع زمین‌خواری در حوزه‌علمیه ازگل: امضا‌یم جعل شده؛ دادستان ورود کند

آخرین عناوین