با وجود بحرانی شدن اوضاع کرونا، هنوز برخی گروه‌های تولید فیلم و سریال دست از کار نکشیده‌اند و همچنان در این وضعیت خطرناک، بی‌توجه به سلامتی اعضای گروه، عوامل‌شان را به ادامه کار واداشته‌اند. این در حالی است که در خارج از کشور، شیوع کوویدـ19باعث به تأخیر افتادن تولید و نمایش بسیاری از پروژه‌های فیلم و سریال شده و جشنواره‌های سینمایی مهم و معتبر بین‌المللی نیز یا به تعویق افتاده‌اند یا به برگزاری آنلاین روآورده‌اند. با این حال، سینمای ما نه قصد دارد از نمونه‌های خارجی الگو بگیرد و تا زمان اطمینان از سلامت افراد کار را تعطیل کند و نه در اجرای پروتکل‌های داخلی جدیتی از خود نشان می‌دهد. حتی برخی دست‌اندرکاران این پروژه‌ها به «همشهری» از شغل جدیدی که در پروژه‌های فیلمبرداری به‌وجود آمده خبر داده‌اند که شاید تأثیر چندانی در سلامت اعضای گروه نداشته باشد، اما گویا برای برخی پزشکان درآمد خوبی ایجاد کرده است.
پیک چهارم کرونا؛ بهترین فرصت برای ضبط نماهای خارجی
هنوز تعطیلات نوروزی تمام نشده بود که معلوم شد کاستن از محدودیت‌ها در تعطیلات عید کار خودش را کرده و موج جدیدی از مرگ‌ومیرهای کرونایی در کشور به راه خواهد افتاد. روند بسیار کند واکسیناسیون هم مزیت بر علت شد تا پیش‌بینی‌ها از وقوع مرگ‌های فراوان در روزهای آتی خبر دهند. برای جلوگیری از فاجعه‌ای که به سیاه‌پوش شدن صدها خانواده در سرتاسر ایران می‌انجامد، قرار شد محدودیت‌های کرونایی سفت و سخت‌تر اجرا شود تا آمار قربانیان کرونا هرچه زودتر شیب نزولی پیدا کند. در روزهای گذشته، با اینکه سالن‌های سینما از گروه شغلی 3به گروه شغلی 2منتقل شدند تا بتوانند به فعالیتشان در روزهای نارنجی ادامه دهند، بار دیگر با قرمز شدن اکثر مراکز استان‌ها، این مراکز بی‌رونق دوباره طعم تلخ تعطیلی را چشیدند.
اما گویا برخی گروه‌های تولید فیلم و سریال قصد ندارند برای حفظ سلامت اعضای گروه‌شان کار را متوقف کنند و اتفاقاً خلوتی شهرها و خیابان‌ها را بهترین فرصت برای ضبط صحنه‌های خارجی می‌دانند که معمولا به‌دلیل حضور مردم فیلمبرداری‌شان سخت‌تر است. اصرار به ادامه فیلمبرداری چنان در میان گروه‌های مختلف شایع است که در نهایت روابط‌عمومی سازمان سینمایی روز شنبه این هفته اعلام کرد: «در شهرهایی که از سوی ستاد ملی مقابله با کرونا قرمز اعلام می‌شوند، با توجه به ممنوعیت تجمع، تهیه‌کنندگان پروژه‌های سینمایی و نمایش خانگی ملزم به توقف فیلمبرداری و رعایت کامل شرایط تولید در وضعیت قرمز کرونایی هستند.» اما تکلیف سریال‌های تلویزیونی چیست؛ مخصوصا سریال‌های مناسبتی‌ماه رمضان که تا چند روز دیگر باید به روی آنتن بروند؟
بی‌توجهی سریال‌های مناسبتی به وضعیت قرمز
سه‌شنبه هفته گذشته، در نشست سریال نوروزی شبکه تهران با عنوان «نوروز رنگی»، علیرضا مسعودی ـ نویسنده و کارگردان سریال ـ حرفی زده بود که چنانچه درست باشد، وخامت اوضاع در پشت صحنه سریال‌های تلویزیونی را نشان می‌دهد. او گفته بود: «بیماری کرونا کار را بسیار مشکل کرده بود و نخستین کسی که در گروه تولید، به بیماری کرونا دچار شد، خانم اسکویی بود که خوشبختانه پس از ۱۰روز تست ایشان منفی شد، اما دقیقاً 2هفته بعد همه عوامل کرونا گرفتند. مدیر تولید سریال شرایط بسیار وخیمی داشت و 2هفته هم کل گروه در قرنطینه بودند و شرایط بسیار سختی داشتیم.» نوروز رنگی، طبق اعلام رئیس مرکز تحقیقات صداوسیما و برمبنای نتایج نظرسنجی برنامه‌های این رسانه، تنها 20درصد مخاطب داشته است.
با هر منطقی، حتی برای تولید باکیفیت‌ترین سریال‌ها نمی‌ارزد که سلامتی کل اعضای گروه را به خطر انداخت، چه برسد به سریالی که فقط 20درصد بیننده داشته و هنوز‌ماه اول سال تمام نشده، دیگر کسی یادش نمی‌آید چنین سریالی تولید شده و به نمایش درآمده است. یا روز شنبه بود که ایلنا گزارش داد تصویربرداری سریال «احضار» به کارگردانی علیرضا افخمی و تهیه‌کنندگی محمودرضا تخشید در تهران قرمز همچنان ادامه دارد تا ماه مبارک رمضان این محصول جدید مرکز سیمافیلم روی آنتن شبکه یک برود.
در نمونه‌ای دیگر، اواخر سال گذشته، بهروز افخمی که در حال کارگردانی سریال «رعد و برق» برای شبکه 5 سیما بود، پس از انتشار عکس‌هایی از پشت صحنه این سریال که عواملش ماسک نزده بودند، ماسک زدن را بی‌مورد دانست و حتی محمد فیلی، بازیگر این سریال، این اظهارات افخمی را تأیید کرد. در آن زمان، مجید اکبرشاهی، مدیر گروه فیلم و سریال سیمافیلم، گفت که مجموعه‌های تولیدی تلویزیون و سریال‌ها تحت نظارت هستند و اگر پروتکل‌ها رعایت نشود تذکر داده می‌شود. با این حال، اینطور که معلوم است این نظارت‌ها آنهایی را که مصرند ثابت کنند کرونا جدی نیست، ملزم به رعایت پروتکل‌ها نمی‌کند.
یکی دیگر از سریال‌های تلویزیونی که این روزها مراحل پایانی فیلمبرداریاش را در شمال کشور سپری می‌کند، سریال «افرا» است. با اینکه پیام دهکردی، یکی از بازیگران این سریال، به کرونا مبتلا شده اما کار متوقف نشده و محمدکامبیز دارابی، یکی از تهیه‌کنندگان این سریال، در این‌باره گفته: «خدا را شکر در این 7ماه که از کارمان می‌گذرد، عوامل به کرونا مبتلا نشده‌اند. تا جایی که دست ماست و کادر بهداشت و درمان توصیه کرده‌اند، سعی کرده‌ایم پروتکل‌ها را رعایت کنیم.» شاید اگر وزارت بهداشت در اعلامیه‌های خود تأکید کند که رعایت پروتکل‌ها الزاما جلوی بیماری کسی را نمی‌گیرد و فقط از شیوع بیماری جلوگیری می‌کند، پروژه‌های تلویزیونی برای حفظ سلامتی عوامل‌شان دست از کار بکشند.
خست در تهیه ماسک و مواد ضدعفونی کننده
درحالی‌که این روزها چندین پروژه سینمایی و شبکه نمایش خانگی در حال فیلمبرداری هستند، این سؤال پیش می‌آید که چرا خانه سینما در مقام دفاع از حقوق اعضایش برنمی‌آید و تهیه‌کنندگان این پروژه‌ها را وادار به تعطیلی نمی‌کند؟ اواخر سال ۹۸ و اوایل سال ۹۹ که مثل این روزها منحنی‌ها از صعود کرونا خبر می‌دادند، یک کارگروه مدیریت بحران کرونا در خانه سینما برای نظارت بر رعایت پروتکل‌ها در پروژه‌ها تشکیل شد، اما همچون بسیاری از اقدامات این نهاد صنفی که در اثر اختلافات درونی به جایی نمی‌رسد، این کارگروه بعد از مدتی به فراموشی سپرده شد. این در حالی است که به‌گفته یکی از اعضای این نهاد صنفی در گفت‌وگو با ایسنا در برخی از پروژه‌های سینمایی، تلویزیونی و شبکه نمایش خانگی در حال تولید و فیلمبرداری پروتکل‌های بهداشتی به درستی رعایت نمی‌شوند و اقلام لازم بهداشتی هم به میزان کافی از سوی گروه‌ها تهیه نمی‌شود و همه‌‌چیز به‌خود افراد سپرده شده است.
پویان کفیلی، رئیس انجمن دستیاران فیلمبردار خانه سینما، در این‌باره گفته: «سرمایه‌گذاران و تهیه‌کننده‌ها معتقدند توقف فیلمبرداری باعث ضرر و زیان آنها می‌شود و شاید من هم در آن موقعیت بودم موضعی مشابه داشتم ولی واقعیت این است که در پروژه‌های فیلمبرداری افراد ارتباط نزدیکی با هم دارند و متأسفانه پروتکل‌ها آنطور که باید رعایت نمی‌شوند و بدتر از آن اینکه هیچ نظارت بالادستی هم وجود ندارد. درصورتی که اگر تهیه‌کننده‌ها پیگیری نمی‌کنند باید در مرحله بعدی حتما از طریق وزارت ارشاد یا دستگاه‌های متولی دیگر نظارت صورت گیرد و به تعویق کار در این دوران خاص دستور داده شود. آیا باید منتظر فاجعه باشیم تا تصمیمی جدی گرفته شود؟»
البته، خانه سینما یکشنبه، 22فروردین، اعلام کرد برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی و محدودیت‌های اعلامی در همراهی با دیگر بخش‌های سینمایی به‌مدت 10 روز تعطیل است. در خبری که از طرف هیأت مدیره خانه سینما روی سایت خانه سینما قرار گرفته آمده:«با تأیید اقدام سازمان سینمایی نسبت به تعلیق پروژه‌ها در روزهای اخیر، از همکاران گرامی درخواست می‌کنیم تا با پایبندی بر اصول لازم بهداشتی، برای پیشگیری از گسترش ویروس کرونا با دیگر اقشار جامعه ایران همراهی کنند. همچنین از تهیه‌کنندگانی که داوطلبانه نسبت به تعویق پروژه‌هایشان اقدام کرده‌اند، صمیمانه سپاسگزاریم. به احترام جان یکایک همکارانمان پایبندی به پروتکل‌های مربوطه را فراموش نکنیم تا هرچه زودتر تلخی‌ها پایان یابد.» اما صرف درخواست و خواهش می‌تواند تضمین‌کننده سلامت و حفظ جان کارکنان پروژه‌های در حال فیلمبرداری باشد؟
** پزشکان، عضو جدید گروه‌های فیلمبرداری
یکی از اعضای یک گروه تولید که مایل نیست به نامش اشاره‌ای شود، به حرفه جدیدی اشاره می‌کند که گویا پس از شیوع کرونا در میان برخی گروه‌های فیلمبرداری باب شده است. ماجرا از این قرار است که برخی گروه‌های فیلمبرداری پزشکانی را استخدام می‌کنند تا دمای بدن و اکسیژن خون اعضای گروه را چک کنند یا بر رعایت مواردی مثل ماسک زدن و حفظ فاصله اجتماعی در پشت صحنه نظارت داشته باشند. این دست‌اندرکار سینما دستمزد این پزشکان را به ازای هر روز کار در حدود 130تا 150هزار تومان و در‌ماه بین 4تا 5میلیون تومان عنوان می‌کند.
البته، گویا این پزشکان خودشان در تمام طول پروژه در سر کار حاضر نیستند و دستیارانی دارند که به ازای دریافت مبلغی ناچیز، فرم‌هایی را که مربوط به وضعیت سلامتی هر یک از اعضای گروه تولید است، به‌صورت روزانه پر می‌کنند و پزشک طرف قرارداد پروژه، با بررسی اطلاعات این فرم‌ها، وضعیت سلامتی اعضای گروه را ارزیابی می‌کند.
اما آیا واقعا چک کردن دمای بدن یا اکسیژن خون می‌تواند برای حفظ سلامت کسانی که در یک پروژه فیلمبرداری مشغول به‌کار هستند کفایت کند؟ حتی انجام تست‌های دوره‌ای کرونا هم ـ که در برخی پروژه‌ها انجام می‌شود ـ نمی‌تواند ضامن سلامتی افراد باشد. در این وضعیت، تنها برخورد جدی و قانونی با متخلفان و مشخص کردن جریمه برای آنها شاید در کشیدن ترمز گروه‌هایی که هیچ‌چیز جلودارشان نیست مؤثر باشد.
