روزنامه همشهری نوشت: شاخص کل بورس تهران از ابتدای امسال تاکنون ۴۵ هزار واحد کاهش یافته و ارزش معاملات به پایین‌ترین حد خود در یک‌سال و نیم گذشته رسیده است. بررسی ریشه‌های این نزول نشان می‌دهد سهامداران در انتظار تعیین‌تکلیف عوامل سیاسی ازجمله توافق دوباره برسر برجام و انتخابات ریاست‌جمهوری هستند و این موضوع باعث شده سهامداران سیاست صبر و انتظار را در پیش بگیرند که این امر به کاهش شدید و سکته در معاملات بازار سهام منجر شده است.
آمارها نشان می‌دهد امسال میانگین ارزش روزانه معاملات در بازار سهام به ۳ هزار میلیارد تومان رسیده که پایین‌ترین میزان معاملات در یک‌سال و نیم گذشته است. انتظار می‌رفت ارزش روزانه معاملات از ابتدای سال‌جاری بهبود پیدا کند، اما روند نزولی معاملات بازار سهام که از اواخر سال گذشته تشدید شده، در سال‌جاری هم ادامه یافته است؛ به‌طوری که در معاملات ۳ روز ابتدای هفته جاری حتی ارزش معاملات خرد به کمتر از ۳ هزار میلیارد تومان رسید. مقایسه آمار معاملات روزانه پارسال که در برخی روزها حتی به ۳۵ هزار میلیارد تومان هم رسیده بود، نشان می‌دهد سهامداران وارد فاز انفعال شده‌اند و منتظر تعیین‌تکلیف عوامل سیاسی هستند؛ این موضوعی است که تحلیلگران هم با استناد به آمار معاملات آن را تأیید می‌کنند. به موازات این انفعال حتی برخی سهامداران حقیقی در حال خروج از بازار سهام هستند و از ابتدای امسال تاکنون ۲۵۰۰ میلیارد تومان نقدینگی از بازار سهام خارج شده است.
اثر دلاری
کارشناسان تأکید می‌کنند آنچه این روزها به انفعال سهامداران منجر شده عوامل سیاسی ازجمله تعیین‌تکلیف در مورد بازگشت آمریکا به برجام، انتخابات ریاست‌جمهوری و حتی امضای تفاهمنامه میان ایران و چین است. به‌زعم سهامداران هرگونه توافق احتمالی بر سر جام می‌تواند به کاهش قیمت دلار منجر شود و چون قیمت دلار یک عامل مهم در نوسان‌های شاخص است، نزول آن می‌تواند منجر به کاهش شاخص‌ها شود، اما این استدلالی است که تحلیلگران خبره آن را تأیید نمی‌کنند. از طرف دیگر برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری که در پایان بهار برگزار می‌شود بر ابهام‌های موجود اضافه کرده است؛ زیرا کسی نمی‌داند راهبرد رئیس‌جمهوری جدید در مورد اقتصاد چه خواهد بود.
حقیقت ابهام‌های موجود
تحلیلگران بر این باورند آنچه به‌عنوان کاهش قیمت دلار به‌عنوان یک پیش‌فرض (پس از بازگشت آمریکا به برجام) به عکس‌العمل سهامداران منجر شده نمی‌تواند در بلندمدت تعیین‌کننده نوسان‌های شاخص بورس باشد؛ به‌ویژه آنکه انتظار می‌رود تحت‌تأثیر رشد تورم در سال ۱۴۰۰ که اجتناب‌ناپذیر به‌نظر می‌رسد، قیمت دلار و به‌تبع آن سایر بازار‌ها در بلندمدت با رشد مواجه شوند.
ولید هلالات، کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بازگشت به برجام اتفاق بدی برای بورس نیست و این موضوع به اشتباه بیان شده است، گفت: گره زدن همه‌‌چیز به دلار موجب شده زمانی که اسم برجام به میان می‌آید همه تصور کنند دلار و به‌دنبال آن بازار سهام با نزول مواجه خواهد شد. او تأکید کرد: در ماه‌های اخیر این ذهنیت در بازار سهام شکل گرفته که باید منتظر ماند تا فضا درباره کرونا، انتخابات و برجام شفاف شود. سیاست صبر همیشه در اقتصاد و بازار‌ها موجب رکود می‌شود. به‌گفته او، این موضوع موجب قفل شدن بازار سرمایه شده و سهامداران از خرید دست کشیده‌اند تا بتوانند پس از اتفاقات پیرامونی تصمیم درستی بگیرند.
هلالات تأکید کرد: هم‌اکنون ۵۰۰ نماد در صف فروش قفل هستند و بازار از حرکت ایستاده، به‌نظر می‌رسد با شرایط فعلی گذشت زمان می‌تواند چاره‌ساز باشد تا فضا شفاف شود.
این تحلیلگر بازارهای مالی با تأکید بر اینکه بازگشت به برجام به هیچ عنوان برای بازار اتفاق بدی نیست، گفت: تحریم تنها عامل تعیین‌کننده قیمت دلار نیست، بلکه تورم بالا و خلق نقدینگی هم بر قیمت دلار و شاخص‌های بورس تأثیر دارد.
امیرعلی باقری دیگر تحلیلگر بازار سرمایه هم سناریوی انفعال سهامداران، تحت‌تأثیر عوامل سیاسی را تأیید کرد و گفت: اکنون مهم‌ترین پارامتر تأثیرگذار بر بدنه بازار سرمایه، پارامتر ابهام است که باعث شده خریداران و فروشندگان از انجام معاملات در بازار سهام عقب‌نشینی کنند.
او تأکید کرد: در مورد مناسبات سیاسی تأثیرگذار بر بازار سهام، بحث بازگشت آمریکا به برجام و انتخابات ریاست‌جمهوری ایران مطرح است که به‌دلیل وجود ابهام در نتیجه این اتفاقات، ریسک بازار افزایش پیدا کرده است. او در مورد اثرگذاری قیمت ارز بر بازار سهام با سایر کارشناسان هم‌نظر است و معتقد است باوجود آنکه بازگشت آمریکا به برجام می‌تواند بر افزایش عرضه در بازار سهام منجر شود، اما این موضوع تنها عامل تعیین‌کننده برای بازار سهام نیست.
کورش آسایش، تحلیلگر بازار سرمایه در این‌باره گفت: سهامداران تازه‌وارد و حتی قدیمی‌تر به‌دلیل فضای سیاسی به‌وجود آمده با ابهام‌هایی مواجه شده‌اند که نمی‌توانند آثار آن را به‌طور کامل برآورد کنند؛ به‌طور مثال سهامداران نمی‌دانند بعد از روی کار آمدن رئیس‌جمهور بعدی روند بازار چگونه پیش خواهد رفت یا آنکه آیا ایران به برجام بازمی‌گردد یا خیر؟
به‌گفته او، عامل اصلی نزول و کاهش شدید ارزش معاملات سهام همین موضوع است و باعث شده امسال مانند سال گذشته خریدار چندانی در بازار وجود نداشته باشد.
کدام قیمت ارز برای بازار سهام مهم است؟
صرف‌نظر از دیدگاه‌های غالب در مورد آینده قیمت ارز پس از بازگشت احتمالی آمریکا به برجام، بررسی‌ها نشان می‌دهد آنچه برای بازار سهام اهمیت دارد قیمت ارز در بازار آزاد نیست؛ بنابراین حتی کاهش قیمت ارز در بازار آزاد خیلی قادر نیست معادلات بازار سهام را در آینده دستخوش تغییر کند. با توجه به سیاست‌های دولت و بانک مرکزی در تخصیص ارز به صنایع، تقریبا همه روابط تجاری شرکت‌های بورس در زمینه صادرات و واردات بر مبنای قیمت ارز نیمایی تعیین می‌شود. آمارها نشان می‌دهد قیمت ارز در سامانه نیما به‌ویژه در ماه‌های گذشته از ثباتی نسبی برخوردار بوده، با این شرایط حتی با فرض کاهش قیمت ارز در بازار آزاد نمی‌توان چندان انتظار داشت که معاملات بازار سهام تحت‌تأثیر قرار بگیرد.
مصطفی صفاری، کارشناس بازار سرمایه در این‌باره گفت: بحث نرخ ارز در بازار آزاد، چندان بر بازار سرمایه تأثیر ندارد به سبب آنکه اگر این عمل اثر چندانی داشت نباید سهام شرکت‌های صادرات‌محور مانند تولیدکننده‌های پتروشیمی در ماه‌های قبل افت می‌کرد. به‌گفته او، احتمالا تا اواخر خرداد‌ماه بازار سرمایه با رشدی ۳۰درصدی مواجه خواهد شد، پس سهامداران نباید در فروش سهام تعجیل کنند.
فردین آقابزرگی هم در این‌باره گفت: نرخ ارز بیشترین تأثیر را در سال گذشته داشت، اما با توجه به سناریو‌های پیش‌رو، به‌نظر می‌رسد در سال‌جاری نرخ ارز تأثیر چندانی بر بازار سرمایه نداشته باشد، پس سهامداران نباید چندان نگران باشند.
