به گزارش الف پیشنهاد گزاره تعامل غیرمستقیم آمریکا با ایران در جریان نشست روز سه شنبه( 17 فروردین ماه) "برجام" در وین را بایستی به نوعی در ادامه تلاش های چند مدت اخیر دولت آمریکا جهت ازسرگیری مذاکرات هسته ای با ایران(با تکیه بر شرایطِ مطلوبِ آمریکا)، ارزیابی کرد.

  "سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا" روز  جمعه 13 فروردین ماه و در پی برگزاری نشست مجازی معاونان وزرای خارجه کشورهای عضو "برجام" که با محوریت چشم انداز بازگشت آمریکا به برجام و تعهد تمامی طرف ها بر حراست و تقویت برجام برگزار شد، از ادامه یافتن گفتگوها در هفته جاری و برگزاری یک نشست جدید در وین روز 17 فروردین خبر داده است. 

دستورکار اصلی نشست مذکور نیز لغو تحریم ها علیه ایران و اجرای تعهدات برجامی از سوی کشورمان عنوان شده است. با این حال، نکته قابل تامل در این میان این است که ظاهرا در نشستِ هفته جاری(که برخی منابع تاریخ آن را سه شنبه 17 فروردین ماه) عنوان کرده اند، قرار است نماینده ای از دولت آمریکا نیز حضور داشته باشد. در این میان روزنامه آمریکایی "وال استریت ژورنال" به نقل از برخی مقام های آمریکایی تاکید کرده که در جریان نشست وین، میان مقام های ایرانی و آمریکایی، مذاکره مستقیم وجود نخواهد داشت. با این حال، طرح مساله حضور نماینده ای از دولت آمریکا در نشست هفته جاری برجام در وین، گمانه زنی های مختلفی را برانگیخته و تاکنون دیدگاه های متنوعی در این رابطه ابراز شده اند. در این میان توجه به چند نکته حائز اهمیت است که در ادامه به آن ها اشاره می شود: 

*محرک اصلی در طرح ایده تعامل غیرمستقیم هسته ای ایران و آمریکا در چهارچوب نشست وین چیست؟ 

به نظر می رسد یکی از دلایل اصلی تکاپوی طرف های غربی جهت وارد کردن آمریکا به روند تعاملات هسته ای با ایران، سنگین شدن کفه ترازو در روندِ تحولات اخیر سیاسی و هسته ای به نفعِ ایران است. انعقاد توافق 25 ساله مشارکت راهبردی ایران و چین از یک سو، و انتشار گزارش های مختلف دال بر افزایش قابل توجه صادرات نفت خام ایران در مدت اخیر و به طور خاص، انجام پیشروی های هسته ای قابل توجه از سوی کشورمان(نظیر فعال سازی چهارمین آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته در تاسیسات زیرزمینی نطنز)، همه و همه طرف های غربی و مخصوصا دولت آمریکا را به تکاپو انداخته اند تا روند از سرگیری تعاملات هسته ای با ایران را وارد مرحله ای جدید کنند و از طریق چانه زنی های دیپلماتیک، به نوعی از تضعیف بیشترِ موضع غرب در معادله برجام جلوگیری کنند.

از این منظر، طرح ایده حضور آمریکا در جریان نشست هفته جاریِ وین، بیش از آنکه تحرکی مثبت از سوی طرف آمریکایی جهت احیای برجام باشد، به نوعی حاکی از به ثمر رسیدنِ رویکردِ "مقاومت فعالِ" جمهوری اسلامی ایران در مساله هسته ای است که این رویه، همچنان باید ادامه یابد و بدون تردید، کنار گذاشتن آن از سوی کشورمان در برهه کنونی تا رفع نشدنِ کامل تحریم های آمریکا علیه ایران، یک اشتباه راهبردی خواهد بود. 

*هدف آمریکا از حضور در نشست هفته جاریِ "برجام" در وین چیست؟ 

سیاست خارجی آمریکا اساسا محصور در چهارچوب ها و گفتمان های خاصی است و تغییرات ناگهانی در آن، تا حد زیادی بعید است. دولت بایدن از همان روزهای ابتدایی حضور خود در قدرت، بر خلاف ادعاهای دوره تبلیغات انتخاباتی خود مبنی بر بازگشت فوری به برجام، همواره سعی کرده ایران و نه دولت آمریکا را به عنوان ناقض برجام معرفی کند و از طریق برساختنِ واقعیت به واسطه استفاده فعال از جریان های رسانه ای و سیاسی، به نوعی میوه کارزار فشارحداکثری دولت ترامپ علیه ایران را بچیند و تهران را وادار به پذیرش اصول و مواردی در بحث هسته‌ای این کشور و حتی مسائل کلان تر کند که مطلوبِ دولت آمریکا است. 

در این چهارچوب، طرح ایده حضور آمریکا در نشست هفته جاری برجام در وین نیز نباید خارج از این منظومه گفتمانی تحلیل شود. طرف آمریکایی به احتمال فراوان سعی خواهد کرد با فعال کردن ظرفیت های حضورِ نزدیک و فعالِ خود در چهارچوب چانه زنی های دیپلماتیک مرتبط با برجام، اولا به نوعی تصویر مخدوش و خارج از قاعده‌ای که ترامپ از آمریکا در قالب معادله برجام ساخته را کمرنگ، و حتی خود را در این زمینه مشتاق نشان دهد و ثانیا، از کانال های مختلف سعی می کند تا بر طرف ایرانی از طریق متحدان خود فشار وارد کند و تا جای ممکن آن را به سمت اهدافِ مطلوب خود سوق دهد. از این منظر، موضع گیری اخیر "جواد ظریف" وزیر خارجه و "عباس عراقچی" معاون وزیر خارجه کشورمان در پافشاری بر ضرورت بازگشت بی چون و چرای آمریکا به توافق برجام و لغو تحریم ها علیه کشورمان، کاملا صحیح است و اساسا به دنبالِ گرفتنِ فضای چانه زنی از آمریکا آن هم در شرایطی که روند تحولات به نفعِ کشورمان می باشد، است. 

*آیا طرح ایده حضور آمریکا در نشست هفته جاری وین و تعامل غیر مستقیم آن با ایران، راهگشا است؟ 

در پاسخ به این پرسش باید گفت بعید به نظر می رسد این ایده راهگشا باشد و بتواند تحولی عمیق را در روند تعاملات هسته ای ایران و غرب و به طور خاص آمریکا ایجاد کند. دولت بایدن اساسا دیپلماسی را هدفِ تعامل با ایران نمی بیند بلکه آن را ابزاری جهت برخورد با این کشور ارزیابی می کند. طفره رفتن های این دولت در انجام رویه های سازنده نظیر بازگشت به برجام و جبران اشتباهات دولت ترامپ و حتی طرحِ مکرر درخواست های زیاده خواهانه ای نظیر ضرورت گسترده کردنِ دامنه مذاکرات هسته ای با ایران به مسائلی نظیر توان موشکی و نفوذ منطقه ای این کشور، همه و همه گواه آن هستند که اساسا دولت بایدن قرار نیست راهی متفاوت با دولت ترامپ را در چهارچوب معادله برجام در پیش گیرد. 

از این منظر، طرح این ایده که آمریکا در نشست هفته جاری وین حضور داشته باشد و بخواهد به طور غیرمستقیم با ایران تعامل کند، بی معناست زیرا راهِ احیای برجام و پیگیری روند منطقی توافقی که در سال 2015 بنیان گذاشته شد(توافق برجام) کاملا روشن است و در قالب آن، طرف آمریکایی با لغو تحریم هایِ هسته ای که در برجام مورد اشاره قرار گرفته و بازگشت بی چون و چرا به این توافق، بایستی در این مسیر کنشگری کند و در نقطه مقابل، مقام های ارشد ایرانی نیز تاکید کرده اند با محقق شدنِ این مساله(از طرف آمریکا)، ایران نیز به طور کامل، بار دیگر تعهدات برجامی اش را از سر می گیرد(نباید فراموش کرد که ایران اساسا در قالب برجام و در چهارچوبِ مفاد آن، تحرکات هسته ای خود را گسترش بخشیده است). از این منظر، پیچیده کردنِ معادله برجام توسط دولت بایدن اساسا به این معناست که این دولت بنا ندارد مشکل را حل کند و می خواهد از دلِ مشکل‌سازی‌های خود در چهارچوب برجام، امتیازهایی را کسب کرده و منافع ایران را با ارائه یک ژستِ مایل به مذاکره و دیپلماسی در انظار افکار عمومی، تضییع نماید.