به گزارش میزان، نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران امروز سه‌شنبه، ۳۰ دی ماه، ساعت ۹ صبح با حضور سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محسن جوادی معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، ایوب دهقانکار رئیس نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران و مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران و هومان حسن پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران افتتاح شد.
سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در شروع مراسم افتتاحیه نمایشگاه مجازی کتاب تهران گفت: نمایشگاه مجازی کتاب تهران ویژگی‌های خاص خود را دارد اول اینکه شرایط کرونایی است که در ایران و جهان، تاثیرات زیادی از جمله در اقتصاد و فرهنگ داشته است.
وی در همین راستا ابراز کرد: یکی از حوزه‌های تاثیرگرفته در فرهنگ، صنعت نشر است که مربوط به ایران و جهان است. در نظرسنجی که آذرماه امسال توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات منتشر شد، حدود ۶۰ درصد از ناشران معتقدند که از حداقل ۴۰ درصد به بالا، صنعت نشر از کرونا خسارت دیده است. تعطیلی نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی هم در این‌بحث جا دارند.
به گفته وی، کاملاً محسوس است که یکی از بخش‌هایی که تحت تأثیر شرایط کرونا آسیب دیده، صنعت نشر کشور است، اما در این شرایط ما با همه این مشکلات و نکاتی که مشخص است، چند نکته را در کنار خسارات می‌توانیم مطرح کنیم. نخست اینکه جامعه نشر علی‌رغم شرایط دشوار، تکاپو و فعالیت خود را داشته و دارد. در این نظرسنجی که در آذرماه منتشر شد، از جامعه نمونه نشر، عنوان شده که حدود ۶۸ درصد از ناشران (۶۷.۸) گفته‌اند در این مدت کتاب چاپ اول داشته‌اند و ۲۴ درصد بیش از ۱۰ عنوان کتاب چاپ کرده‌اند.
صالحی افزود: حتی دشواری‌ها نیز مانع از تحرک ناشران نشد و در حد قابل قبولی جریان نشر تاکنون تداوم یافته است، آن هم با امیدی که نسبت به آینده دارد.
وی با بیان اینکه فضای مطالعه کتاب از دیگر مواردی است که در نظرسنجی‌های پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات لحاظ شده، گفت: بحث اوقات فراغت نیز در این نظرسنجی مورد ارزیابی قرار گرفت، البته نسبت‌ها در این دوره‌ها متفاوت بود، اما در فروردین سال جاری سهم مطالعه کتاب قابل‌توجه‌تر بود، یعنی ۲۷ درصد از مخاطبان و کسانی که این نظرسنجی از آن‌ها صورت گرفته بود، مطالعه کتاب را یکی از موضوعات اوقات فراغت مطرح کرده بودند. در این نظرسنجی برای رفع اضطراب از کرونا، سهم کتاب و کتابخوانی باز هم قابل توجه بود، بنابراین علی‌رغم صدماتی که کرونا بر فضای نشر داشت، به نحوی در سبد مصرف اوقات فراغت، کتاب و کتابخوانی سهم بیشتری را پیدا کرده و می‌کند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به جریان حوزه فرهنگ مکتوب اشاره و ابراز کرد: در کنار این نکات، پاره‌ای از اتفاقات به کمک آمد که نشان‌دهنده آن است که جریان حوزه فرهنگ مکتوب قابل‌توجه است (از سوی ناشران و مخاطبان) در فضای برنامه فصلانه خانه کتاب که سال ۹۹ اجرا شد نیز یک‌میلیون و ۲۰۰ کتاب خریداری شده است که ۵۰ میلیارد در این طرح‌ها خرید کتاب صورت گرفته است. علی‌رغم طوفان سهمگین کرونا که جهان را لرزاند، اما جریان فرهنگ مکتوب، ناشر، کتاب و کتابفروش جریانی زنده و پویا را دنبال می‌کند و به آینده می‌نگرند.
صالحی پیرامون فضای مجازی و اینکه این فضا به کمک صنعت نشر و فرهنگ کتاب و کتابخوانی آمده است بیان کرد: در حال حاضر این سرعت در فضای مجازی افزایش یافته است، در حوزه تبلیغات و اطلاع‌رسانی که در آذرماه از جامعه ناشران صورت گرفت، از آن‌ها پرسیده شد شما کتاب‌هایتان را چگونه به مخاطبان می‌رسانید، که ۶۹.۳ درصد گفته‌اند فضای مجازی و پس از آن موارد دیگر را مطرح کرده‌اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در همین رابطه تاکید کرد: اینکه دیگر فضا‌های تبلیغات در حد انتقال دیتا به معنای متن نیست بلکه در قالب پاتکست، روایت، قصه و نقالی کتاب اتفاقاتی در حال رخ دادن است و ما وارد قالب‌های جدید شده‌ایم، در واقع فضای مجازی به سمت تبلیغات کتاب حرکت می‌کند.
وی افزود: کتاب اطلاع‌رسانی و تبلیغات در فضای مجازی جدی و محسوس‌تر دنبال می‌شود. نکته دیگر اینکه فضای مجازی به کمک کتاب آمده و بحث فروش کتاب را مورد توجه دارد. در نظرسنجی آذرماه می‌بینیم که سفارش اینترنتی ۵۰ درصد شده است؛ یعنی ۵۰ درصد ناشران از این طریق کتاب فروخته‌اند و «فروشگاه‌های کتاب» در پله بعدی با ۴۸ درصد حضور دارند.
صالحی با اشاره به کتاب‌های الکترونیکی ابراز کرد: فضای سومی که سال‌های اخیر مورد توجه است کتاب‌های الکترونیکی است، هر چند که کتاب‌های الکترونیکی مزاحم کتاب‌های کاغذی نیست بلکه مکمل می‌تواند باشد، اما ما شاهد روند رو به رشد این اتفاق هستیم.
وی به پیمایش ملی مصرف کالا‌های فرهنگی اشاره کرد و گفت: در این پیمایش، اطلاعات قابل توجهی به ما منتقل شد که نشان می‌دهد از ۴۶.۶ درصد که کتاب می‌خوانند، به کتاب‌های الکترونیکی روی آورده‌اند و در مطالعه اخیر ۱۹.۲ درصد کتاب الکترونیکی را انتخاب کرده‌اند، نمایشگاه کتاب فضایی فرصت‌محور است. هر چند نمایشگاه کتاب‌های فیزیکی نقص‌هایی داشت، ممکن است نمایشگاه کتاب مجازی هم نقص‌هایی داشته باشد، اما از آنجایی که فضای مجازی مؤثر و با قابلیت‌های عمیق است و با وجود دغدغه‌هایی که در دیپلماسی فرهنگی داریم، می‌توانیم کتاب‌های داخل کشور را راحت‌تر به دست ایرانیان خارج از کشور و دیگر مردم جهان برسانیم. نمایشگاه کتاب مجازی می‌تواند ما را به عدالت فرهنگی نزدیک‌تر کند و مرز‌های جغرافیایی را درنوردد، این‌کار، یک‌فرصت برای انسان، تعقل، ارتباط و گفتگو است.
صالحی بیان کرد: هم کاهش هزینه‌ها و هم کاهش تخلفات موضوع دیگر از این نمایشگاه است. یک‌ناشر شهرستانی وقتی می‌خواست برای نمایشگاه فیزیکی به تهران بیاید، باید سختی‌ها و مسائل زیادی را پشت سر می‌گذاشت، اما حالا این‌گونه نیست.
وی ادامه داد: همچنین ما در نمایشگاه مجازی، شاهد فضای سالم‌تری در زمینه فرهنگ و اقتصاد خواهیم بود؛ مثلا دیگر شاهد تخلفات مثل فروش کتاب ناشران دیگر در غرفه یک ناشر دیگر نیستیم. در فضای مجازی به‌دلیل کنترل یا بازدارندگی که به‌خاطر مسائل فنی وجود دارد، نمی‌توان چنین‌تخلفاتی را انجام داد، در مجموع، برگزاری مجازی نمایشگاه باعث کم‌تر شدن تخلفات فرهنگی و اقتصادی رایجی می‌شود که برگزاری فیزیکی شاهدشان بودیم.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: هرمقدار که اطلاعات بیشتر و قدرت پردازش بیشتری داشته باشیم، جریان فرهنگی هم از نظر اقتصادی و هم داده، بیشتر تقویت می‌شود. در فضای نمایشگاه مجازی کتاب، این‌فرصت پیش می‌آید که هم اطلاعات گردآوری شوند و هم اینکه بهره‌برداری‌های بهتری از آن‌ها شود، البته همه این‌حرف‌ها به این‌معنا نیست که نمایشگاه فیزیکی کتاب برگزار نشود، نکته این است که فرهنگ مکتوب با نمایشگاه مجازی کتاب، یک بال جدید پیدا کرده و نمایشگاه، نمی‌خواهد تنها و تنها قالب مجازی را برای خود انتخاب کند.
صالحی تاکید کرد: اهالی رسانه کاری کنند «نمایشگاه مجازی کتاب تهران» دیده شود. چون نمایشگاه فیزیکی کتاب در اردیبهشت‌ماه، تبدیل به یک‌سنت شده بود و همه ساعت‌هایشان را برای آن کوک کرده بودند، اما امیدوارم اطلاع‌رسانی درباره نمایشگاه مجازی کتاب تهران با کمک رسانه‌ها به‌عنوان یک‌وظیفه ملی، انجام شود.
