از ابتدای قرن بیست‌ویکم، و از سال‌های ابتدایی دهة 2000 میلادی، به دلیل افزایش مهاجرت از سرتاسر دنیا، این موضوع که اخذ پاسپورت کدام کشور ارزش بالاتری برای فرد مهاجر دارد، اهمیت بیشتری پیدا کرد. چندین مؤسسة مهاجرتی دنیا طی سالیان اخیر بر اساس معیارهایی مشخص، رتبه‌بندی پاسپورت‌های تمامی کشورهای دنیا را آغاز نمودند که دو شرکت معتبر از بین آنها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند. ابتدا شرکت هنلی (Henley) از سال 2006 این رتبه‌بندی را اعلام کرد و سپس در سال 2014، شرکت آرتون (Arton) نیز به آن پیوست.

تفاوت عمدة این دو رتبه‌بندی، تعداد کشورهایی است که هر کدام از این دو مؤسسه به رسمیت می‌شناسند. شرکت آرتون، 193 کشور عضو سازمان ملل را همراه با 6 منطقة خودمختار از قبیل موناکو و تایوان را تنها به رسمیت شناخته که مجموع آنها 199 رتبه خواهد داشت. اما شرکت هنلی تمامی کشورهای موجود در دنیا که 227 کشور می‌باشند را مورد بررسی قرار می‌دهد، که 28 کشور بیش از رتبه‌بندی شرکت آرتون مورد بررسی قرار می‌گیرد.

معیارهای ارزش پاسپورت هر کشور

برای ارزش‌گذاری روی پاسپورت هر کشور معیارهای ثابتی وجود دارد که ممکن است ارزش هر کدام از این معیارها هر سال تغییر پیدا کرده و مکان هر کشور در این رتبه‌بندی بالا یا پایین برود. اولین و شاید مهم‌ترین معیار ارزش هر پاسپورت، قدرت سفر بدون ویزا برای دارندة آن خواهد بود. به این معنا که شهروند هر کشوری با پاسپورت خود به چند کشور بدون محدویت می‌تواند سفر کند. برای مثال اگر شخصی پاسپورت دومینیکا، یونان، کانادا یا .. را داشته باشد آیا میتواند از طریق آن پاسپورت به کشورهای دیگر هم سفر کند یا خیر. تعداد این مقاصد سفر می‌تواند هر ساله تغییر پیدا کرده، یعنی کم یا زیاد شود که در رتبة آن پاسپورت تأثیر خواهد گذاشت.

معیار بعدی، شرایط سیاسی و اقتصادی و نیز اجتماعی هر کشور است که می‌تواند به طور مستقیم بر روی ارزش پاسپورت آن کشور تأثیر زیادی داشته باشد. به طور معمول، کشورهایی که از لحاظ سیاسی و اقتصادی شرایط غیر پایداری را تجربه کرده و یا جنگ داخلی در آنها جریان دارد، ارزش پاسپورت آنها کاهش یافته و کشورهایی که به سمت توسعه و پایداری سیاسی حرکت می‌کنند رتبه بالاتری را کسب خواهند نمود.

باارزش‌ترین پاسپورت‌های دنیا در سال 2020

در سال 2020 و طی آخرین رتبه‌بندی اعلام شده از سوی این دو مؤسسة معتبر، پاسپورت کشور ژاپن صدر جدول این رتبه‌بندی را مانند سال 2019 کسب نمود. شهروندان این کشور بدون اخذ ویزا می‌توانند به 191 کشور سفر کنند. پس از ژاپن، دو کشور آسیایی دیگر، یعنی سنگاپور و کره‌جنوبی، قرار گرفته‌اند که شهروندان آنها به ترتیب می‌توانند به 190 و 189 کشور به طور آزادانه سفر نمایند. پاسپورت کشور آلمان نیز در کنار کره‌جنوبی با همان 189 کشور به عنوان اولین کشور غیر آسیایی در صدر این جدول قرار دارد.

کشورهای ایالات متحده آمریکا و انگلستان هر دو در رتبه هفتم قرار داشته و شهروندان آنها می‌توانند بدون اخذ ویزا به 185 کشور سفر کنند. در انتهای این رتبه‌بندی نیز کشورهای افغانستان، عراق و سوریه قرار دارند که شهروندان آنها تنها به حدود 30 کشور بدون نیاز به ویزا می‌توانند سفر کنند. پاسپورت شهروندان ایرانی نیز با اضافه شدن دو کشور به مقاصدی که بدون ویزا سفر می‌کنند، نسبت به سال 2019 سه پله در جدول صعود داشته و از رتبة 101 به رتبة 98 رسیده است. اکنون با پاسپورت ایران می‌توان بدون اخذ ویزا به 41 کشور سفر کرد.

پاسپورت دوم و آزادی سفر بیشتر

بسیاری از شهروندان کشورهایی که همواره در انتهای رتبه‌بندی باارزش‌ترین پاسپورت‌ها قرار می‌گیرند، هم برای آزادی سفر بیشتر و هم برای مهاجرت معمولاً به کشورهایی چشم دوخته‌اند که به طور معمول در صدر این جدول قرار دارند. البته باید در نظر داشت که برای اخذ پاسپورت هر کدام از کشورهای بالای این جدول، آن کشور می‌بایست برنامة مهاجرتی قابل دسترس برای جذب مهاجر داشته باشد. این برنامه‌ها معمولاً برنامه‌هایی همراه با سرمایه‌گذاری در کشور مقصد و یا برنامه‌های استارت آپ خواهد بود.

در حال حاضر، برای شهروندان ایرانی که می‌خواهند پاسپورت باارزش‌تری را به عنوان پاسپورت دوم خود کسب نمایند، گزینه‌های زیادی وجود ندارد. در بین کشورهایی که پاسپورت آنها ارزش مناسبی داشته و افراد ایرانی با حداقل سرمایه می‌توانند برای اخذ شهروندی آن اقدام نمایند، کشور دومینیکا است که در حوزة کارائیب قرار دارد. رتبة پاسپورت این کشور در سال 2020 در بین تمام کشورهای دنیا 35 بوده و با پاسپورت این کشور می‌توان به بدون ویزا به 141 کشور سفر کرد که تمامی کشورهای حوزة شینگن و نیز بریتانیا جزو این کشورها می‌باشند.

برنامه‌های مهاجرتی کانادا نیز از طریق کارآفرینی و ویزای استارتاپ کانادا در دسترس ایرانی‌ها همچنان قرار دارد. کشور کانادا که طی سالیان اخیر یکی از مقاصد اصلی مهاجرین از سرتاسر دنیا  و نیز شهروندان ایرانی بوده است، دارای یکی از باارزش‌ترین پاسپورت‌های دنیا در چند سال گذشته بوده است. پاسپورت کانادا در سال 2020 در رتبة نهم باارزش‌ترین پاسپورت‌های دنیا جای گرفته است و دارندة آن می‌تواند بدون نیاز به ویزا به 183 کشور سفر کند.

مجموعه اندویزا با سال‌ها تجربه در امور مهاجرتی، در دسترس افرادی است که برای آزادی بیشتر سفرهای خود با کمترین هزینه و در اسرع وقت می‌خواهند پاسپورت باارزش کشوری دیگر را کنار پاسپورت ایرانی خود داشته باشند.