به گزارش الف، پس از گذشت نزدیک به 4 سال از محاصره زمینی، هوایی و دریایی قطر توسط 4 کشور عربستان سعودی، مصر، امارات و بحرین، درحالی که ریاض به سرکردگی از 3 کشور دیگر تا چند ماه گذشته همچنان به مواضع خصمانه خود علیه دوحه ادامه داده و تاکید داشت که اگر قطر شروط 13 گانه این کشورها که مهم‌ترین آنها کاهش روابط با ایران، تعطیلی پایگاه نظامی ترکیه در دوحه، مسدود کردن شبکه الجزیره و قطع حمایت از اخوان المسلمین است را نپذیرد خبری از رفع تحریم‌ها نیست، به شکل ناگهانی خبر از اقدام برای برقراری روابط دوباره با قطر داد.

این اقدام عربستان هم‌‌زمان با سفر «جرد کوشنر» داماد و مشاور ارشد «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور کنونی آمریکا به عربستان و قطر در اوایل دسامبر 2020 صورت گرفت. البته کارشناسان اقدام ریاض برای آشتی با دوحه را در ارتباط مستقیم با تغییر دولت آمریکا می‌دانند؛ به این صورت که سعودی‌ها و نیز خود ترامپ به خوبی می‌دانند که با روی کار آمدن «جو بایدن» رئیس جمهور منتخب ایالات متحده و مواضعی که در قبال خاورمیانه در پیش خواهد گرفت، عربستان ناچار است در زمینه پرونده‌های داخلی و خارجی خود تجدیدنظر کند. بنابراین دولت ترامپ به همراه مقامات عربستان ترجیح دادند قبل از ورود بایدن به کاخ سفید پرونده بحران خلیج فارس را ببندند تا دست کم این امر یک موفقیت دیپلماتیک برای دونالد ترامپ تلقی شود.

بر همین اساس «ملک سلمان» پادشاه عربستان اواخر دسامبر 2020 به شکل رسمی از «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر قطر برای حضور در چهل و یکمین دوره اجلاس شورای همکاری خلیج فارس در عربستان دعوت کرد. امیر قطر نیز به این درخواست پاسخ مثبت داده و سه‌شنبه 5 ژانویه 2021 پس از سالها وارد خاک عربستان شد. «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی نیز شخصا به استقبال او رفت.

اما حواشی مربوط به قبل از برگزاری نشست شورای همکاری خلیج فارس در منطقه «العلا» عربستان، هم‌زمان با ایجاد نگرانی برای مقامات سعودی، محوریت این اجلاس را به چالش می‌کشید.

در وهله اول دقایقی قبل از آغاز این نشست، رسانه‌های مصری گزارشی درباره خشم «عبدالفتاح السیسی» رئیس‌جمهوری این کشور از مقامات عربستان به دلیل آنکه ریاض دست به انجام توافقی با دوحه بدون درنظر گرفتن منافع قاهره زده و این آشتی بیشتر به نفع قطر است تا کشورهای محاصره‌کننده آن، منتشر کردند. منابع مصری همچنین اعلام کردند که واحد اطلاعات عمومی این کشور از همه رسانه‌های خود خواسته تا در آستانه برگزاری اجلاس شورای همکاری، مطالبی ضد قطر منتشر کنند. حتی منابع گزارش دادند که مصر تحت فشارهای آمریکا مجبور شد تا «سامح شکری» وزیر امور خارجه خود را به این نشست بفرستد.

از سوی دیگر «حمد بن عیسی آل خلیفه» پادشاه بحرین که از مهم‌ترین هم‌پیمانان عربستان سعودی به شمار می‌رود در این نشست مشارکت نکرده و «سلمان بن حمد آل‌خلیفه» ولیعهد خود را راهی عربستان کرد. «هیثم بن طارق» سلطان عمان نیز با عدم حضور در اجلاس عربستان ضربه بزرگی به سعودی‌ها زد و عدم حضور شخص «محمد بن زاید» ولیعهد ابوظبی در این جلسه نیز نارضایتی اماراتی‌ها از آشتی عربی را نشان می‌داد.

این شواهد بیانگر آن بود که متحدان عربستان-هرچند ظاهرا از آشتی با قطر ابراز خرسندی کردند، اما به اجبار و به ویژه تحت فشارهای آمریکا نمایندگان خود را به این اجلاس فرستادند و تصمیم مستقل در این زمینه نداشتند.

باوجود آنکه توافق مصالحه با قطر در نشست شورای همکاری به امضا رسید، اما اختلاف میان کشورهای مذکور با دوحه، به ویژه اختلافات عربستان و قطر و بسیار ریشه‌دار تر از آن است که با این آشتی سریع و ناگهانی قابل حل باشد؛ ضمن اینکه امارات به عنوان یکی از طرف‌های اصلی محاصره‌کننده قطر همانطور که بارها نشان داده تمایلی به پایان تحریم‌ها ضد دوحه بدون تبعیت قطر از شروط 13 گانه ندارد. روزنامه واشنگتن‌پست نیز در گزارشی اشاره کرد که ابوظبی برای جلوگیری از تحقق آشتی عربی تلاش می‌کند.

روزنامه فرانسوی «فیگارو» نیز بعد از انتشار بیانیه نشست شورای همکاری خلیج فارس در زمینه مصالحه با قطر، در مقاله‌ای اعلام کرد که فضای این اجلاس بیشتر از آنکه فضای آشتی باشد شبیه به کاهش تنش‌ها بود؛ اما بی اعتمادی میان قطر و 4 کشور محاصره‌کننده آن همچنان وجود دارد.

گذشته از آن که آشتی عربستان با قطر تا چه اندازه مثمر ثمر باشد، این مصالحه یک شکست بزرگ برای سعودی‌ها بود. قطر جز در ماه‌های نخست محاصره مشکلی برای رفت و آمد در سطح جهان و روابط تجاری خود نداشت و کمبودها در این زمینه را از طریق ایران و ترکیه جبران و تحریم‌های عربستان را تا حدود زیادی بی‌تاثیر کرده بود. 

سعودی‌ها درحالی تن به پایان محاصره قطر دادند که پیش از این تاکید کرده بودند جز در صورت اجرای 13 شرط مذکور از جانب قطر، تحریم‌های این کشور را رفع نمی کنند؛ اما بدون اینکه بحثی از اجرای این شروط به میان بیاید عربستان مرزهای خود را به روی قطر باز کرد. رفع محاصره قطر نخستین گامی بود که ریاض از ترس سیاست‌های دولت جدید آمریکا با اکراه دست به آن زد و مشخص نیست سرنوشت سایر پرونده‌های عربستان در مرحله پیش رو به کجا برسد.