تنش قطر و عربستان؛ قدرت در عرصه بین‌الملل حرف آخر را می‌زند

محمدپارسا نجفي،   3990929056 ۴ نظر، ۰ در صف انتشار و ۰ تکراری یا غیرقابل انتشار
تنش قطر و عربستان؛ قدرت در عرصه بین‌الملل حرف آخر را می‌زند

زمانی که اختلاف ميان دوحه و رياض شروع شد براي بسياري از ناظران شگفت انگيز بود که چرا ميان دولت هاي وهابي حاشيه خليج فارس كه همه ريشه در منطقه نجد در مركز جزيره العرب دارند نبردي سياسي روي داده تا آنجا که عربستان سعودی، مصر، امارات و بحرین روابط سیاسی و اقتصادی خود را با همزادشان قطر قطع کردند و با تحریم تجاری تلاش کردند آن دولت را ساقط کنند. اکنون که زمزمه های بهبود روابط میان آنها مطرح است همان سوال به قوت قبل باقی است. این کاهش تنش ها چقدر می تواند جدی و ماندگار باشد؟ 

کافیست به عوامل پیدایش این چالش سه ساله نگاه کنیم تا مشخص شود توافق اخیر تنها از سر ضعف دولت سعودی حاصل شده و مشکلات حتی با اصلاح ظاهر همچنان پابرجاست.

عربستان همواره تلاش کرده سایه سنگینی بر کشورهای همسایه داشته باشد و از موضع برتر با دیگران سخن بگوید و یا در امور داخلی کشورهایی مانند یمن، بحرین، مصر و حتی لبنان دخالت کند. این روند با قدرت گرفتن سلمان کاملا آشکارا دنبال شد که دخالت در لبنان و لیبی و حمله خونین به یمن و گسیل نیرو به بحرین نمونه های آنست. همین امر کافی بود تا قطر از عربستان بهراسد و بر مولفه هاي قدرت خود تاکید کند. 

عوامل قدرت قطر 

قطر از زمان امیر سابق تلاش کرده به محلی برای تبادل آرا و اندیشه ها به صورت هدفمند در غرب آسیا تبدیل شود که الجزیره قطر هم با همین رویکرد تاسیس شد اما اتفاقات ده سال قبل در جهان عرب، شبکه الجزیره را به سمت بازنمایی و روایتگری آن تحولات سوق داد. در سال های اخیر قطر نقش فعالی در تامین مالی احزاب اخوانی به عهده گرفت و از این روند برای خویش یک قدرت سخت افزاری فرامرزی ساخت. الجزیره نیز یک قدرت نرم افزاری قوی برای دوحه ایجاد کرد. این در حالیست که عربستان و امارات خود را در مواجه نظرات اخوانی در منطقه دیده و بیشتر به قطر فشار آوردند.

دقیقا شروط 13 گانه ای که چهار کشور عربی برای دوحه تعیین کردند، نابودی همین دو مولفه اصلی قدرت قطر را هدف گرفته بود. طبعا دوحه دست از مولفه های قدرت خود برنداشت. همچنين ثروت انباشه ناشي از صادرات گاز به قطر اين امكان را مي دهد كه همچنان دو مولفه قدرت نرم و سخت را پشتيباني كند.

دو شرط دیگر عربستان این بود که روابط قطر با ایران قطع شود و پایگاه نظامی ترکیه هم در آن شبه جزیره تعطیل گردد.  این در حالیست که قطر به روابط با ایران به چشم مفری برای گریز از محاصره شدن توسط خویشاوندان وهابی خود مي انديشد و اگر نبود کمک هوایی و دریایی ایران همانا قطر از سال 1396 بايد محاصره هوایی و دریایی همسايگانش را می آزمود. هر چند روابط با دوحه چندان برای تهران مهم و سودآور نیست اما پرواز از فضاي ايران امكان رهایی از ورشكستگي را براي آن خط هوایی فراهم كرد.

از یک سو عربستان سابقه حمله به کشورهای دیگر (مانند یمن، عراق و...) را در یک صد قرن گذشته دارد از سوی دیگر قطر کشوری است فاقد جمعیت بومی که بیش از 80 درصد مردمش از کشورهای دیگر جهان گرد آمده اند و برخی نیز مانند خاندان آل ثانی اهل همان استان زادگاه آل سعود در نجد هستند. طبعا این امیرنشین نمی تواند به خود متکی باشد. دوحه می داند پایگاه هوایی آمریکا در العدید برای دفاع از قطر نیست و به همين خاطر دست کمک به سوی ترکیه دراز کرده و آنکارا هم هزینه های سنگینی را بر دوش قطر گذاشت. اگر امیر قطر بخواهد ترکیه را بیرون کند باید یک سپر بازدارنده ای در مقابل عربستان بسازد. خریدهای تسلیحاتی از اروپا و روسیه هرگز کافی نیست. بنابراین بدیهی بود که قطر شروط بن سلمان را حتما رد می کند.

چرا بن سلمان عقب نشست

دولت سعودي در سالهاي اخير با همه همسايگانش درگير بوده و اتفاقا كمترين موفقيتي در هيچ پرونده اي به دست نياورده است؛ از جنگ يمن تا تحولات لبنان و بحران سوريه و مسائل عراق گواه سراشیبی سعودی در عرصه بین الملل است. بنابراين اين ضعف پيشرونده دولت سعودي موجب شد تا در ظاهر هم كه شده چنين وانمود كند كه اختلافات با قطر را كنار گذاشته است اما حقيقت اين است كه عوامل چالش برانگيز از ميان نرفته اند و بهبودی واقعی رخ نخواهد داد. 

دولت سعودي به جنبش هاي اخواني (حتي حماس كه فقط در فلسطين فعالیت دارد) به شدت بدبين است. شبكه الجزيره هم فساد و ستم درون عربستان را به تصوير مي كشد و اخيرا فجايعي كه رياض و ابوظبي در يمن خلق مي كنند را هم نشان مي دهد. پس دو عامل اصلي چالش ميان آل سعود و آل ثاني همچنان به قوت سابق برقرار است. از طرف ديگر نه تنها از روابط قطر با ايران كاسته نشد بلكه استيلاگري دولت سعودي در ميان همسايگانش موجب شد تا قطر به ايران نزديك شود. تاثير اين نزديكي را مي توان در كاهش شدت تنش ها در بحران سوريه و نيز ارتباطات وسيع قطر با انصارالله يمن ديد. (اكنون دوحه فقط يك سفارتخانه براي روابطه رسمي با دولت صنعا كم دارد.) 

بنابراين اگر توافقي نيز صورت گيرد تنها روي كاغذ و براي نمايش دولت رو به پايان ترامپ خواهد بود و كمترين تاثيري در روابط ميداني ميان عربستان و قطر نخواهد داشت. مضاف بر اينكه قطر علاوه بر عربستان عوامل ديگري هم براي اختلاف با اعضاي شوراي همكاري خليج فارس دارد؛ 

جداي از حمايت قطر از گروه هاي اخواني مولفه ديگري هم براي تنش با امارات وجود دارد و آن تلاش قطر براي تبديل شدن به هاب هوايي منطقه است. خطوط هوايي قطر و امارات براي جذب مسافر بيشتر در منطقه به شدت در رقابت بوده و هستند. 

همچنین یکی از عوامل فرعي اختلاف ارضی میان منامه و دوحه به ناحیه زباره و جزایر حوار میان بحرین و قطر باز می گردد که با رای دیوان بین المللی فقط در ظاهر فروکش کرده است. تاریخ دولت بحرین نشان می دهد به توافق هایی که امضا می کند هرگز پایبند نبوده و تلاش برای توسعه طلبی توسط آل خلیفه از دیرباز وجود داشته است. این هم نکته ای است که آل ثانی می داند. بنابراین چنانکه توافقی میان قطر و چهار دولت عربی مخالفش امضا شود در نهایت روی کاغذ خواهد بود و تا زمانی که توسعه طلبی رویکرد آل سعود، آل خلیفه و آل نهیان است، قطر روابط خوبی با آنها نخواهد داشت. این قدرت میدانی است که حرف آخر را در عرصه بین الملل می زند.

دیدگاه کاربران

علی۱۷۴۱۲۶۹۱۶:۰۳:۰۷ ۱۳۹۹/۹/۲۹
ان شاءالله آل سعود بزودی به دست مردم عربستان نابود ودربند خواهند شد
رسول سالار۱۷۴۱۲۸۵۱۶:۱۷:۵۴ ۱۳۹۹/۹/۲۹
توهم بن سلمان از اینکه خود را با ایران مقایسه میکند (قدرت روانی ولی امر مسلمین در خاورمیانه و اخیرا فراتر از خاورمیانه) و تلاش میکند خودرا آقا وسرور دنیای عرب نشان دهد غافل از اینکه این قدرت فرامرزی از برکات ولی امر در بین شیعیان جهان و حتی غیر مسلمانها مخصوص فقط و فقط رهبر امام خامنه ای است.بیچاره فکر میکنه حضرت آقا زورکی این قدرت روانی فرا منطقه ای رو بدست آورده نه بچه جون این همان نیرو واعتقاد مذهبی ایرانیهاست ( ولایت فقیه) که تو بهش اعتقاد نداری اربابانت هم به دنبال تضعیفش در داخل و خارج از ایران هستن و طرح اسلام هراسیشون اینه از نفهمیهای شما وهابیها داعش رو میسازن تا شکل اسلام ناب شیعه رو مخدوش کنند ولی خبر نداران یا بهتر بگم اعتقاد ندارن با سرزمین صاحب الزمان کی یا چی یارای مقابله دارد والسلام
ناشناس۱۷۴۱۳۷۴۱۷:۳۵:۴۹ ۱۳۹۹/۹/۲۹
باید دید تا کجا میشه ازش استفاده کرد.
ناشناس۱۷۴۱۴۰۰۱۷:۵۱:۵۶ ۱۳۹۹/۹/۲۹
این را در رابطه ایران و امریکا هم مد نظر حاکمان قرار دهید
yektanetتریبونخرید ارز دیجیتال از والکس

پربحث‌های اخیر

    پربحث‌های هفته

    1. جنگ ترکیبی خودمان، علیه خودمان!

    2. کارگری انگشتر ۵۰ میلیاردی را به صاحبش بازگرداند

    3. جلاد، به پایان سلام کن!

    4. بهادری جهرمی: مبالغ جرایم رانندگی متناسب با تورم افزایش یافت

    5. تورم چه زمانی تک رقمی می‌شود؟

    6. نرخ تعرفه‌های خدمات بهداشتی درمانی ۱۴۰۳ اعلام شد/ نرخ رسمی ویزیت ۵۰% گران می‌شود!

    7. بازداشت سومین عامل حمله تروریستی در مسکو

    8. آقایان رئیسی و اژه‌ای! آیا در پیشگاه خدای متعال و امام‌زمان (عج) پاسخی دارید؟

    9. انتقام از پوتین؟

    10. عوامل توهین کننده به نظام و مقدسات اسلامی دستگیر شدند

    11. ائتلاف ایران، روسیه و چین تبدیل به کابوسی برای آمریکا می‌شود

    12. علم‌الهدی: امروز در کشور از آثار تحریم اقتصادی آمریکا مشکلی حس نمی‌کنیم

    13. بازگشت احتمالی ترامپ چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟

    14. افزایش ١٧٠ درصدی حداقل حقوق کارگران در دولت سیزدهم

    15. مردم طلای دست دوم خریداری نکنند

    16. خط و نشان حقوقی ایران برای کویت

    17. هشدار سخنگوی پلیس به رانندگان نوروزی؛ آمار تصادفات هولناک است!

    18. اول، بساط دلالی باید جمع شود

    19. وزیر اقتصاد: در سال ۱۴۰۲ رکورد بیشترین سرمایه‌گذاری خارجی واقعی در ۱۶ سال اخیر شکسته شد

    20. کولرهای گازی بلای جان صنعت برق

    21. منظور: تخصیص ارز کشور برای واردات خودرو به صرفه نیست

    22. ایران اینترنشنال در آستانه تعطیلی / تعطیلی قریب الوقوع دفتر واشنگتن + عکس

    23. دادستان ساری: خسارات وارده قطع سه هزار اصله نهال جبران شود

    24. ابابیل ۵، از آخرین دستاورد‌های قدرت پهپادی جهان

    25. خاندوزی: با طیفی مواجه هستیم که تمایلی برای مشارکت در اداره کشور ندارند

    آخرین عناوین