پایش بازار

پویایی های بازار

1. شاخص های قیمت نفت خام و گاز طبیعی هر سه در انتهای هفته بالا رفتند. قیمت یک بشکه نفت خام برنت دریای شمال در بازار بورس لندن در روز میانه روز جمعه بالاتر از 52 دلار معامله شد. کشف و تولید واکسن های متعدد علیه بیماری کووید-19 نشان از رونق دوباره اقتصاد جهانی در آینده نزدیک را می دهد. قیمت برنت بالاترین قیمت در 9 ماه اخیر است و با توجه به برخی از تحولات پیش بینی می شود که این قیمت بالاتر هم برود.
   
   پالایشگاه های چینی و هندی سفارش بیشتری برای دریافت نفت خام داده اند. قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدییت نیز هر بشکه 48.84 دلار در کاشینگ معامله شد. در هفته اخیر 3 میلیون بشکه از انبارهای آمریکا کمتر شد. یعنی تقاضا برای نفت خام تگزاس بالا رفته است. قیمت گاز طبیعی نیز با 3 درصد رشد به 2.71 دلار هر میلیون بی تی یو رسید. زمستان سرد در نیمکره شمالی به بالارفتن قیمت ها کمک کرد. قیمت گاز طبیعی مایع شده (ال ان جی) نیز رکورد زده و به 12 دلار بر هر میلیون بی تی یو در هنری هاب رسید. اختلال در تولید گاز مایع شده در استرالیا، قطر، و نروژ و همچنین کم شدن تولید در آمریکا به دلیل بدی آب و هوا و تراکم عبور کشتی ها در کانال پاناما از دلایل بالا رفتن قیمت ال ان جی است.

تفسیر هفته

2. دو شرکت بزرگ گازپروم و شل به یک توافق برای سرمایه گذاری مشترک جهت مطالعه و توسعه مناطق غیردریایی قطب شمال در شبه جزیره گیدان (Gydan) رسیدند. این شبه جزیره در شرق شبه جزیره یامال (Yamal) واقع است. مناطق مورد مطالعه در شکل زیر دیده می شود. در شبه جزیره یامال شرکت خصوصی روسی نواتک در حال بهره برداری از مخازن گاز طبیعی است. گاز یامال از طریق خط لوله یامال-اروپا و همچنین نورداستریم به اروپا صادر می شود. نواتک در شبه جزیره گیدان نیز تاسیسات مایع کننده گاز را داشته و از طریق دریای اب (Ob) و دریای کارا، ال ان جی تولیدی را به چین صادر می کند. گازپروم و شل هرکدام 50 درصد سهم در سرمایه گذاری مشترک دارند. منطقه ای که به این دو شرکت مجوز توسعه داده شده است حدود 3000 کیلومتر مربع بوده که حدس زده می شود منابعی به اندازه 100 میلیون تن نفت معادل داشته باشد.
   
   مسئولیت فاز اول یعنی اکتشاف و توسعه میدان با گازپروم است. شل در پس از فروپاشی همواره در صنایع نفت و گاز روسیه حضور داشته است. ابتدا در کنسرسیوم مربوط به ساخالین برای تولید گاز که با اجبار آقای پوتین سهم شل از 51 درصد به 27.5 درصد رسید. سپس در پروژه ال ان جی ساخالین که آن زمان روسیه هنوز فنآوری مربوط به آن را نداشت و شل این کارخانه را راه اندازی کرد. ظرفیت این کارخانه 9.6 میلیون تن است. همچنین شل در یک مشارکت 50-50 با گازپروم در توسعه نفتی سالیم در منطقه خودمختار آکروگ در شرق مسکو از 2003 در حال تولید نفت خام است. شل در حال کمک به روسیه است تا از طریق تکنولوژی ملقب به حوزه های هوشمند به ازدیاد برداشت نفت خام و گاز از ذخائر خود اقدام نماید. امروزه ضریب بازیافت روسیه از نفت سالیم 69 درصد است که دو برابر دیگر پروژه های روسیه است.
   
   لازم به تذکر است که روسیه از 2014 در تحریم تکنولوژیک و اقتصادی آمریکا و اتحادیه اروپاست. همین جا در مورد ایران باید گفت که از 2015 تا 2017 در پس از تحقق برجام که شرکت هایی مانند شل به بازار ایران وارد شدند، وزارت نفت ایران ترجیح داد که بجای کار جدی با شرکت های نفتی بین المللی با مطرح کردن یک قرارداد ابتکاری و ارائه آن در رسانه ها به مدت دوسال بحث و بررسی در مورد این نوع از قراردادهای نفتی را دنبال نماید.

3. شرکت لویدز لندن بزرگترین شرکت بیمه کننده جهان اعلام کرده است که از 2022 پوشش بیمه ای به پروژه های زغال سنگ، نفت حاصل از ماسه های نفتی، و نفت و گاز قطب شمال نخواهد داد. از 2030 به هیچ یک از پروژه های سوخت های فسیلی پوشش بیمه نخواهد داد.

4. شرکت اگزان موبیل، غول نفتی گام هایی را برای کم کردن تولید گازهای گلخانه ای در راستای توافق پاریس 2015 بر می دارد. این شرکت تا 2025 انتشار گاز متان خود را تا 50 درصد و تولید کلی گازهای گلخانه ای شرکت را تا 20 درصد کاهش خواهد داد. همچنین 35 تا 45 درصد از گاز فلر را کمتر کرده و در 2050 صفر کردن تولید گازهای آلوده کننده را در برنامه خود خواهد داشت. در تحولی دیگر، اگزان موبیل و ادناک (شرکت ملی نفت ابوظبی) توافق نمودند تا پژوهش های مشترک در بخش انرژی و محیط زیست داشته باشند.
   
   روش های فنآورانه در بخش بالادستی و بخصوص در بخش عملیات و ایمنی، و بالاخص در زمینه نظارت بر چاه و مدیریت منابع در برنامه توافق دو شرکت است. این پژوهش ها در منطقه نفت خیز موسوم به زقوم شمالی که اگزان از 2006 با یک روش قراردادی قدیمی امتیازی در آنجا مشغول فعالیت است، انجام می شود. دو شرکت یک سرمایه گذاری جدید نیز به مبلغ 8 میلیارد دلار برای بالا بردن تولید چاه های این حوزه و رساندن آن به یک ملیون بشکه تا 2024 انجام داده اند.

5. وزرای انرژی امارات عربی متحده، بحرین و اسرائیل همراه با وزیر انرژی ایالات متحده در جلسه ای به بررسی ایجاد یک سکوی مناسب برای همکاری ها در مورد نفت، گاز، برق، و همچنین استفاده بهینه از انرژی، انرژی های پاک، و تحقیق و توسعه پرداختند. بنظر می رسد که امارات در پی آن است که در یک مسیر غیرقابل بازگشت همه شئون سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و حتی ورزشی خود را یک جا به سیاست های داماد ترامپ وابسته کند. در همین حال کویت اعلام کرد که شورای همکاری خلیج فارس در 5 ژانویه 2021 در عربستان سعودی تشکیل جلسه خواهد داد. کویت امیدوار است که شکاف مابین اعضا که با اعمال تحریم های عربستان، امارات و بحرین علیه قطر در 2017 شروع شد، به نوعی ترمیم شود. در اوائل دسامبر یک مقام سعودی گفت که پیشرفت هایی در زمینه حل مشکلات با قطر داشته ایم. دولت عربستان بودجه 2021 خود را 7 درصد کمتر از 2020 جمع کرده است.

6. رئیس جمهور منتخب ایالات متحده امکان دارد که خانم جنیفر گرانهلم را بعنوان وزیر انرژی آینده آمریکا به کنگره معرفی کند. گرانهلم قبلا دادستان کل میشیگان و فرماندار ایالت مهم میشیگان از 2011 بوده و از طرفدران انرژی های پاک است. آقای بایدن تعهد کرده است که 2000 میلیارد دلار در برنامه اقلیم خود هزینه کند. برنامه ای که تا 2035 تولید کربن در بخش تولید الکتریسیته را به صفر می رساند. اما همچنان از لحاظ تکنولوژی، عدم قطعیت های فراوانی بر سر راه وجود دارد.
   
   گرانهلم همچنین مشاور خانم کلینتون بوده و استاد مدعو در دانشکده حقوق دانشگاه کالیفرنیا در برکلی بوده است. در زمان رکود اقتصادی 2009، گرانهلم بعنوان همکار آقای اوباما مذاکرات مفصلی با دو شرکت معظم خودرو سازی کرایسلر و جنرال موتورز داشت. او با پیشنهاد پرداخت کمک مالی از طرف دولت آنان را وادار کرد که به فنآوری های جدیدتر مانند تولید خودرو برقی و افزایش ظرفیت باتری های خودروها روآورند. باید دید که چه مواردی از مجموعه عناوین مربوط به انرژی های پاک و تغییر اقلیم در اختیار جان کری نماینده ویژه بایدن و کدام از موضوعات دراختیار وزیر انرژی است.
   
   در همین حال وزیر انرژی فعلی آمریکا در مصاحبه ای گفته است که انتظار می رود در دولت آینده تولیدکنندگان نفت و گاز شیل آمریکا دچار ضرر و زیان شوند. چون با سیاست گذاری های تهاجمی در زمینه مقابله با گرمایش زمین و تغییر اقلیم که در واشنگتن از این پس وضع می شود، معلوم نیست که آمریکا بتواند همچنان بزرگترین تولید کننده نفت خام جهان باقی بماند.