«کار همچون زندگی»
نویسنده: تامس مور
مترجم: محمدرضا سلامت
ناشر: فرهنگ نشر نو، چاپ اول 1399
254 صفحه، 42000 تومان
****
همیشه حس می‌کردم که تقلیل کار به شغل و حرفه، زندگی را دون و بی‌مایه می‌کند. شغلت چیست؟ خب، درآمدت چقدر است؟ اینکه مسخره است! کلی کار دیگر می‌توانی بکنی که بیش از این در بیاوری. پس علاقه چه می‌شود؟ بالاتر از آن، شادمانی و سرور چه می شود؟ سیب زمینی بخورم تا نیرو داشته باشم و سیب زمینی بکارم تا سیب زمینی بخورم. معنای زندگی چه می شود؟ مثل این است که از سوراخ قفل بخواهی منظره ای را که پشت در است را تماشا کنی. هیچ از آن نمی ماند.
تامس مور کار مطلوب را آن فعالیتی می انگارد که انسان را بی تاب کرده و از خود بی خود می کند. نگاه کردن به ساعت برای پایان کار بی معناست. کار صرفا وسیله ای برای امرار معاش نیست، بلکه معنا بخش زندگانی است. درآمد یکی از آوَردهای کار است، نه تمامیت آن.
زیگموند فروید و کارل گوستاو یونگ که در اولین دیدار شان سیزده ساعت بی وقفه گفتگو کردند احتمالا دقایق را نمی شمردند تا زودتر تمام شود یا محمد رضا لطفی که هر روز از بامدادان تا شامگاهان ساز می نواخته است احتمالا در آرزوی زودتر تمام شدن روزش نبوده است.
از نگاه نویسنده کار را باید زیست، مزه اش کرد، بوییدش، لمسش کرد و آن را در آغوش کشید. پرسش اصلیی که او در دوازده فصل با عناوین: «به جایی نرسیدن»، «ندای درون»، «روح و نفس»، «آشتی با گذشته»، «آشفتگی با آفرینشگر»، «زندگی در برج عاج»، «مراقبت از روح در محل کار»، «بنیانی استوار داشته باشید و بلند پروازی کنید»، «دیمون کار»، «عشق ورزیدن به کار»، «کار کردن عبادت است» و «زندگی یکدست» به آن می پردازد، چگونه یافتن آن کار مطلوب است.
برخی از راهکار های او برای رسیدن به این هدف به قرار زیر است:
-گوش فرا سپردن به ندای درون: مور ندای درون را لزوما امری روحانی نمی انگارد. هر کس با قدری فاصله گرفتن از هیاهوی بیرونی می تواند آغوشش را برای ندای درون اش باز کند. بودن با این سوال که هم اکنون به راستی چه چیز مرا خوشحال می کند یا این پرسش که من از زندگانی خود چه می خواهم، گوش انسان را قدری تیز می کند تا صدای ندای درون را بشنود.
- وا کاوی گذشته: دوستی با رنج ها و شکست های شخصی به جای اجتناب از آنها، راه را برای یافتن کار همچون زندگی انسان باز می کند. اگر فرد درد مواجه شدن با گذشته اش را بپذیرد و به جای فرار با آن رفیق شود، این مهم آورد های بسیاری برای شخص خواهد داشت که یکی از آنها راهنُمایی به سمت کار همچون زندگی اوست.
تامس مور هشتاد ساله در خانواده‌ای ایرلندی کاتولیک در میشیگان امریکا به دنیا آمد. او از سیزده سالگی، سیزده سال از عمر خود را در صومعه به طلبگی امور دینی گذراند. مدرک کارشناسی خود را در رشته‌ی هنر، یک کارشناسی ارشد موسیقی و دیگری را در الاهیات گرفت. او برای تحصیلات خود در دوره دکتری، فلسفه دین را برگزید. سال ها در زمینه دین شناسی و روانشناسی در دانشگاه های امریکا تدریس کرد و امروز یک نویسنده تمام وقت است.
خودِ مور، کار همچون زندگی را زیسته است. او می گوید که در دهه پنجم زندگی اش آن را کشف کرده است. این فرآیند را راهی طولانی می داند که نیاز به صبر و دقت بسیار دارد. علاقه مور به یونگ، کهن الگو ها، علم هیئت، استعاره ها و داستان های اساطیری در سراسر کتاب هویداست. او در خط به خط کتابش پیمودن مسیر رسیدن به کار همچون زندگی را با مقایسه ی با مراحل کیمیاگری جلو می برد.
فرازهای پرمحتوای متعددی در کتاب وجود دارد. به عنوان نمونه برخی از آنها بدین قرارند:
سرزنش شگردی دفاعی است. چون به شما کمک می کند با خودتان و تصمیم هایتان رو به رو نشوید... گذشته، مشکلی نیست که باید حل شود، بلکه اسرار شما و داستان پیچیده کیستی شماست و اینکه چگونه به نقطه کنونی زندگی تان رسیده اید.
در هر سنی می توانید به خودتان اجازه دهید پاره ای از افکار کمتر منطقی تان را بیازمایید. پدرم در سن نود و چهار سالگی شروع به یادگیری پیانو کرد. کارمند بانکی را می شناسم که هر تابستان به بیرون از محل کار خود در مِین می رود تا در زمینه ی هنر عکاسی تحصیل کند... اینها فعالیت هایی تکان دهنده نیستند ، ولی نشانی است از نیروی دیمون، که بر خلاف خود متعارف عمل می کند، یا دست کم مفهوم وظیفه انسانی را گسترش می دهد.
-غالبا کسانی که از یونگ خرده می گیرند زندگی عاقلانه را هنجار و دلخواه فرض می کنند. یونگ هیچ گاه اینگونه نبود. او از حیث نظری «خود» را نقطه میانی یا همپوشان بین زندگی خودآگاه و عاقلانه از یک سو، و زندگی شورمندانه و ناخودآگاه از سوی دیگر تعریف می کرد.
«کار همچون زندگی» کتابی است خوشخوان، ترجمه‌ی کتاب آنقدر روان است که گویی از ابتدا به زبان فارسی نوشته شده است. از دیگر ییژگی‌های کتاب، پیشگفتاری‌ست که نویسنده برای ترجمه‌ی فارسی کتاب نوشته است، همچنین گفتگوهای محمدرضا سلامت (مترجم کتاب) با توماس مور درباره‌ی مفاهیم کتاب و مقدمه‌ی قابل اعتنای مصطفی ملکیان که همگی در درک بهتر کتاب و آنچه نویسنده مد نظر داشته، راه‌گشاست. طراحی جلد و کتاب‌پردازی آن نیز از جذابیت‌های بصری کتاب خوبی هستند که پیش روی ماست.
و سخن آخر؛ به قول مترجم شخصی که چند سال کارکرده و به نیازهای اولیه اش پاسخ داده توقعش از شغل بالا می رود، پس ناگزیر این پرسش را دارد که کار همچون زندگی من چیست. کسی هم که هنوز کار را شروع نکرده با مطالعه‌ی این کتاب با این پرسش مواجه خواهد، پس خواندن این کتاب برای همگان ضروری است.
